Bazylia pospolita (Ocimum basilicum) jest rośliną z rodziny jasnotowatych. Jej łacińska nazwa nawiązuje do greckiego słowa okimoin – „pachnie” oraz łacińskiego basilicum – „królewski”, stąd potocznie nazywana bywa również królewskim zielem. Ojczyzną bazylii są Indie. W Europie, gdzie sprowadzona została w XII w., uprawiana jest głównie w krajach śródziemnomorskich, z racji na wysokie wymagania świetlne i termiczne rośliny. Roślinę można hodować w warunkach domowych, pod warunkiem, że zapewni się jej odpowiednio nasłonecznione miejsce.
Barwne listki
Bazylię reprezentuje wiele odmian, wśród których, w zależności od zabarwienia liści i pędów, wyróżnia się odmiany zielone (np. Italian Large Leaf, Sweet Basil, Cinnamon) oraz czerwono-purpurowe (np. Dark Opal, Purple Ruffles). Odmiany bazylii mogą różnić się od siebie również wielkością, kształtem i aromatem liści, co decyduje o zastosowanie przyprawy w sztuce kulinarnej. Ciemnozielona bazylia anyżowa znajduje zastosowanie w produkcji słodyczy, natomiast ciemnofioletowa odmiana Dark Opal – ze względu na cierpki smak sprawdza się jako dodatek do herbat ziołowych. Bazylia cytrynowa o charakterystycznym cytrynowym zapachu i smaku, świetnie pasuje do dań z ryb oraz owoców morza. Żucie jej listków pomaga odświeżyć oddech. Bazylia tajska wyróżnia się wyraźnie zaostrzonymi liśćmi. Stosuje się ją głównie jako przyprawę do dań kuchni azjatyckiej. Jest ona składnikiem tzw. czerwonego curry.
Dobroczynne składniki
Świeże listki bazylii są zasobne w potas, wapń, magnez, żelazo, beta-karoten, kwas foliowy i witaminę C. Zawierają one także olejek eteryczny, flawonoidy garbniki, związki fenolowe, saponiny oraz antocyjany. Dzięki obecności związków biologicznie aktywnych bazylia pobudza wydzielanie soku żołądkowego, poprawia apetyt, przyspiesza trawienie i przyswajanie składników pokarmowych. Olejek bazyliowy korzystnie wpływa także na układ nerwowy. W aromaterapii stosuje się go przy różnego rodzaju bólach (nerwobólach, bólach mięśni, bólach reumatycznych i artretycznych), w przypadku migreny, stanów lękowych, depresji, bezsenności, zmęczenia, apatii i podczas przeziębień. Zarówno olejek eteryczny, jak i ekstrakt z ziela bazylii wykazują działanie wspomagające układ odpornościowy, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i antyoksydacyjne.
Nie tylko do pomidorów
Bazylia jest bez wątpienia najbardziej charakterystyczną przyprawą kuchni włoskiej. Jest ona podstawowym składnikiem sosu pesto oraz jednym z głównych dodatków do najpopularniejszej i zarazem najprostszej pizzy Margherity. Bazylia z powodzeniem sprawdza się jako przyprawa do dań z nasion strączkowych, makaronu, ryb i mięsa. Swoisty, korzenno-balsamiczny aromat jej listków dobrze komponuje się z warzywami, w szczególności pomidorami, sałatą, szpinakiem i kapustą. Aromatyczne świeże lub suszone ziele bazylii może być stosowane nie tylko jako przyprawa do potraw, ale również dodatek aromatyzujący oliwę z oliwek czy ocet.
Bazylię należy dodawać pod koniec przyrządzania potraw, bowiem podczas gotowania czy pieczenia, pod wpływem wysokiej temperatury, przyprawa szybko traci znaczną części swojego aromatu.
dr Joanna Anna Walczak
www.dieta.fit.pl
