Mięśnie uda

• adductor longus (m. przywodziciel długi) - rozpoczyna się na przedniej powierzchni obu gałęzi k. łonowej i dochodzi do 1/3 środkowej wargi przyśrodkowej kresy chropawej.
  Unerwienie : gałąź przednia n. zasłonowego
  Czynność : w stawie biodrowym przywodzi, zgina i nieznacznie obraca na zewnątrz.
• adductor magnus (m. przywodziciel wielki) - jest położony najgłębiej; ma kształt trójkąta, wierzchołkiem skierowanego do k. kulszowej i łonowej, a podstawą do kresy chropawej (aż do nadkłykcia przyśrodkowego k. udowej). Rozpoczyna się na przedniej powierzchni gałęzi dolnej k. łonowej i gałęzi k. kulszowej oraz na stronie bocznej guza kulszowego. Linia przyczepów początkowych tworzy łuk otaczający od dołu otwór zasłoniony. Włókna górne biegną prawie poziomo do górnej 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropawej (często są oddzielone i tworzą tzw. m. adductor minimus). Włókna środkowe biegną skośnie i w dół przyśrodkowo i dochodzą do wargi przyśrodkowej kresy chropawej poniżej poprzednich. Włókna dolne tworzą samodzielny brzusiec przyczepiający się do tuberculum adductorium (guzka przywodzicieli).
  Czynność : przywodzi w stawie biodrowym, część przyczepiająca się do kresy chropawej obraca na zewnątrz, część przyczepiająca się do nadkłykcia przyśrodkowego obraca do wewnątrz ( z położenia odwróconego). Prostuje staw biodrowy lub nieznacznie go zgina.

• biceps femoris (m. dwugłowy uda) - głowa długa przyczepia się do tylnej powierzchni guza kulszowego, bocznie od miejsca odejścia m. semitendinosus i biegnie bocznie i w dół na boczną stronę tylnej powierzchni uda, gdzie łączy się z głową krótką (przyczepia się do wargi bocznej kresy chropawej w jej 1/3 środkowej) i dochodzi do głowy strzałki.
  Unerwienie : głowa długa - przez składnik piszczelowy nerwu kulszowego, głowa krótka przez składnik strzałkowy nerwu kulszowego.
  Czynność : głowa długa w stawie biodrowym prostuje i przywodzi, obie głowy działają na staw kolanowy - zginają i obracają na zewnątrz.

• gastrocnemius - rozpoczyna się na powierzchni podkolanowej k. udowej i na tylnej powierzchni torebki stawowej stawu kolanowego; głowa boczna - powyżej kłykcia bocznego, głowa przyśrodkowa - powyżej kłykcia przyśrodkowego. W 1/3 dolnej goleni brzusiec przechodzi w ścięgno łączące się ze ścięgnem m. płaszczkowatego (m. soleus), wytwarzając tendo calcaneus (ścięgno Achillesa) i kończy się na guzie piętowym (tuber calcanei). Unerwienie : n. tibialis
• gracillis (m. smukły) - przyczepia się do gałęzi dolnej k. łonowej i gałęzi k. kulszowej, wraz m. krawieckim i półścięgnistym wytwarza gęsią stopę powierzchowną kończąc się na powierzchni przyśrodkowej trzonu piszczeli, poniżej i przyśrodkowo od guzowatości piszczeli.
  Unerwienie : gałąź przednia n. zasłonowego
  Czynność : przywodzi, prostuje i słabo obraca na zewnątrz w stawie biodrowym; zgina i słabo obraca do wewnątrz w stawie kolanowym.

• gluteus maximus (m. pośladkowy wielki) - przyczepia się do fascia thoracolumbalis, powierzchni pośladkowej talerza k. biodrowej, brzegu bocznego k. krzyżowej i guzicznej i więzadła krzyżowo-guzowego (lig. sacrotuberale). Włókna części górnej przechodzą szeroką blaszką ścięgnistą ponad krętarzem większym i kończą się w pasmie biodrowo-piszczelowym (tractus iliotibialis). Włókna części dolnej dochodzą do guzowatości pośladkowej (tuberositas glutea).
  Czynność : utrzymuje postawę pionową podczas stania. W stawie biodrowym jest najsilniejszym prostownikiem, obraca na zewnątrz i przywodzi. Poprzez przyczep powięziowy odwodzi. W stawie kolanowym prostuje.
  Unerwienie : n. gluteus inferior (n. pośladkowy dolny)

• gluteus medius (m. pośladkowy średni) - przyczepia się do powierzchni pośladkowej talerza k. biodrowej (między kresą pośladkową przednią i tylną i do powierzchni bocznej krętarza większego w pobliżu wierzchołka.
• gluteus minimus (m. pośladkowy najmniejszy) - przyczepia się do powierzchni pośladkowej talerza k. biodrowej między kresą pośladkową przednią i dolną i dochodzi do powierzchni przedniej krętarza większego.
  Czynność : części przednie obu mięśni zginają w stawie biodrowym, części tylne prostują. Części przednie obracają do wewnątrz, cz. tylne obracają na zewnątrz i odwodzą powodując rozkrok.
  Unerwienie : n. pośladkowy górny.
• piriformis (m. gruszkowaty) - przyczepia się do powierzchni miednicznej k. krzyżowej w otoczeniu otworów krzyżowych miednicznych II do IV; włókna dochodzą do strony przyśrodkowej wierzchołka krętarza większego.
• obturator internus (m. zasłaniacz wewnętrzny) - rozpoczyna się na powierzchni wewnętrznej błony zasłonowej i kk. miednicy w otoczeniu otworu zasłonowego; włókna biegną do otworu kulszowego mniejszego, zawracają pod kątem prostym i kończą się w dole krętarzowym.
• gemelli (mm. bliźniacze) sup. et inf. - górny przyczepia się do kolca kulszowego, dolny do górnego brzegu guza kulszowego; kończą się w dole krętarzowym k. udowej.

• quadratus femoris (m. czworoboczny uda) - odchodzi od brzegu bocznego guza kulszowego i dochodzi do grzebienia międzykrętarzowego k. udowej.
  Czynność : wszystkie ww. mięśnie w stawie biodrowym przywodzą, obracają na zewnątrz i prostują.
  Unerwienie : gałęzie krótkie ze splotu krzyżowego.
• obturator externus (m. zasłaniacz zewnętrzny) - przyczepia się do powierzchni zewnętrznej błony zasłonowej i dochodzi do dołu krętarzowego.
  Czynność : jak wyżej
  Unerwienie : gałąź tylna n. zasłonowego.
• semitendinosus (m. półścięgnisty) - przyczepia się do tylnej powierzchni guza kulszowego, biegnie w dół, do tyłu i przyśrodkowo od stawu kolanowego ( a właściwie kłykcia przyśrodkowego k. udowej i piszczeli) i przyczepia się do powierzchni przyśrodkowej piszczeli poniżej i przyśrodkowo od guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae). Wchodzi w skład gęsiej stopy powierzchownej (pes anserinus superficialis).
• sartorius (m. krawiecki) - rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim górnym, biegnie po przedniej powierzchni uda w dół i przyśrodkowo, do tyłu od kłykcia przyśrodkowego k. udowej i kończy się na powierzchni przyśrodkowej trzonu piszczeli, poniżej i przyśrodkowo od guzowatości piszczeli. Ścięgno tego mięśnia wchodzi w skład gęsiej stopy powierzchownej (pes anserinus superficialis).
  Unerwienie : gałęzie n. udowego
  Czynność : w stawie biodrowym zgina, odwodzi i obraca na zewnątrz; w stawie kolanowym zgina i obraca do wewnątrz (sumarycznie : zakłada nogę na nogę).
• quadriceps femoris (m. czworogłowy uda) - ma cztery głowy :
• pectineus (m. grzebieniowy) - przyczepia się do tuberculum pubicum, pecten ossis pubis i do linea pectinea.
  Unerwienie : gałęzie n. udowego i gałąź przednia n. zasłonowego.
  Czynność : przywodzi, zgina i obraca na zewnątrz w stawie biodrowym, współdziałając w zakładaniu nogi na nogę.
• semitendinosus (m. półścięgnisty) - przyczepia się do tylnej powierzchni guza kulszowego, biegnie w dół, do tyłu i przyśrodkowo od stawu kolanowego ( a właściwie kłykcia przyśrodkowego k. udowej i piszczeli) i przyczepia się do powierzchni przyśrodkowej piszczeli poniżej i przyśrodkowo od guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae). Wchodzi w skład gęsiej stopy powierzchownej (pes anserinus superficialis).
• semimembranosus (m. półbłoniasty) - leży głębiej niż poprzedni, przyczepia się do tylnej powierzchni guza kulszowego powyżej poprzedniego. Przyczepia się do powierzchni przyśrodkowej kłykcia przyśrodkowego piszczeli, tworząc trzy odnogi, tzw. gęsią stopę głęboką (pes anserinus profundus).
  Unerwienie : Oba wyżej wymienione mięśnie są unerwione przez składnik piszczelowy nerwu kulszowego.
  Czynność : w stawie biodrowym prostują i przywodzą. W stawie kolanowym zginają, a przy zgiętym kolanie obracają do wewnątrz (zgiętym kolanie - ale nie w pozycji ekstremalnej tzn. nie w maksymalnym zgięciu, kiedy pięta dotyka pośladków). Pierwszy z omawianych mięśni jest silniejszy od drugiego.
• sartorius (m. krawiecki) - rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim górnym, biegnie po przedniej powierzchni uda w dół i przyśrodkowo, do tyłu od kłykcia przyśrodkowego k. udowej i kończy się na powierzchni przyśrodkowej trzonu piszczeli, poniżej i przyśrodkowo od guzowatości piszczeli. Ścięgno tego mięśnia wchodzi w skład gęsiej stopy powierzchownej (pes anserinus superficialis).
  Unerwienie : gałęzie n. udowego
  Czynność : w stawie biodrowym zgina, odwodzi i obraca na zewnątrz; w stawie kolanowym zgina i obraca do wewnątrz (sumarycznie : zakłada nogę na nogę).
• tensor fasciae latae (m. napinacz = naprężacz powięzi szerokiej) - rozpoczyna się na stronie bocznej kolca biodrowego przedniego górnego i w powięzi pośladkowej; jego włókna przechodzą w pasmo biodrowo-piszczelowe (tractus iliotibialis).
  Czynność : w stawie kolanowym ustala pozycję wyprostowaną, natomiast zgięty staw zgina jeszcze bardziej. W stawie biodrowym odwodzi i obraca do wewnątrz.
  Unerwienie : n. pośladkowy górny (n. gluteus superior)
• rectus femoris (m. prosty uda) przyczepia się do kolca biodrowego przedniego dolnego, do górnego brzegu panewki i dochodzi do wspólnego ścięgna.
• vastus lateralis (m. obszerny boczny) - do wargi bocznej kresy chropawej, do bocznej powierzchni trochanter major, do części bocznej linea intertrochanterica i do przegrody międzymięśniowej bocznej. Wspólne ścięgno dochodzi do guzowatości piszczeli, a w jego obrębie leży rzepka (od niej odchodzi lig. patellae).
  Unerwienie : gałęzie nerwu udowego
  Czynność : m. rectus femoris zgina w stawie biodrowym, cały mięsień prostuje w stawie kolanowym.
• vastus medialis (m. obszerny przyśrodkowy) - do wargi przyśrodkowej kresy chropawej, aż do wysokości linea intertrochanterica i dochodzi do wspólnego ścięgna. 
• vastus intermedius (m. obszerny pośredni) - do przedniej powierzchni trzonu k. udowej obejmując 2/3 górne przedniej powierzchni trzonu i do kresy międzykrętarzowej oraz do wspólnego ścięgna.

www.fit.pl