Badanie krwi jest najważniejszym ze wszystkich badań. Ocena morfologii krwi pozwala określić stan zdrowia badanego pacjenta, wykryć zapalenia, infekcje, niedokrwistości i wiele innych procesów chorobowych zachodzących w organizmie.
Z komputerowego wyniku badania można odczytać kilka ważnych informacji. Gdy weźmie się pod uwagę wywiad od pacjenta, badanie fizykalne i uzupełni się je badaniem laboratoryjnym krwi można w wielu przypadkach trafnie postawić rozpoznanie.
Które ze wskaźników morfologii krwi są najważniejsze i jak powinniśmy je czytać?
Erytrocyty – (RBC) krwinki czerwone
Norma RBC u kobiet to 3,5-5,2 miliona erytrocytów w mm3, natomiast u mężczyzn 4,2-5,4 miliona erytrocytów w mm3 krwi.
Zwiększenie ponad normę zdarza się rzadko (np. u osób przebywających wysoko w górach). Zmniejszenie liczby erytrocytów to objaw anemii. Może być skutkiem utraty krwi (np. z wrzodu żołądka lub dwunastnicy) albo efektem niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Inne przyczyny to ciąża i choroby nerek.
Leukocyty - (RBC) białe krwinki
Świadczą o funkcjonowaniu układu odpornościowego. Norma powinna mieścić się między 4000 do 10 000 leukocytami w mm3 krwi.
Wzrost liczby leukocytów nazywany jest leukocytozą, a spadek leukopenią. Zwiększenie ponad normę to sygnał, że w organizmie toczy się infekcja lub mamy do czynienia z miejscowym albo uogólnionym stanem zapalnym czy też z białaczką (podwyższone wskaźniki pojawiają się również przy intensywnym wysiłku fizycznym, długotrwałym, nadmiernym stresie, a nawet po dłuższym opalaniu).
Zmniejszenie liczby leukocytów może być spowodowane niedoborem granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie. Może być wynikiem uszkodzenia szpiku przez chorobę lub skutkiem ubocznym leczenia (większość leków przeciwnowotworowych powoduje zmniejszenie liczby granulocytów).
Uwaga kobiety w ciąży - w ostatnim miesiącu wyniki mogą przekraczać 10 G/I.
Limfocyty (LYMPH)
Limfocyty należą do układu odpornościowego. Norma: 2,5-4,5 tys./µl
Powyżej normy: liczba limfocytów wzrasta w wyniku przewlekłej białaczki, krztuśca, chłoniaków, przewlekłej białaczki, odry, świnki, gruźlicy, kiły, różyczki oraz chorób immunologicznych.
Poniżej normy: obniżone wartości limfocytów najczęściej występują w przebiegu przewlekłego leczenia preparatami glikokortykosterydów (Encorton, Encortolon). Spowodowane mogą być również ciężkim, przewlekłym stresem oraz białaczką i ziarnicą złośliwą.
PLT – trombocyty – płytki krwi
Trzecią grupą elementów morfotycznych są płytki krwi (trombocyty, PLT). Te komórki w odpowiednim momencie (np. po skaleczeniu) łączą się ze sobą i tworzą skrzep uniemożliwiający wypływ krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego.
Prawidłowy wynik: od 150 do 300 G/l.
Zwiększenie ponad normę pojawia się w przewlekłych zakażeniach, po wysiłku fizycznym, w niedoborze żelaza, po usunięciu śledziony, w ciąży i w nadpłytkowości samoistnej (nowotwór o łagodnym długotrwałym przebiegu).
Zmniejszenie liczby płytek krwi może być spowodowane ich upośledzonym wytwarzaniem w szpiku (z powodu przerzutów raka do szpiku lub ostrych białaczek), na skutek działania leków przeciwbólowych i antybiotyków, chorób autoimmunizacyjnych lub ich niszczeniem przez toksyny bakteryjne.
OB – Odczyn Biernackiego
Norma (po 1 godzinie): kobiety 6–11 mm, mężczyźni 3–8 mm (u seniorów po 50 roku życia opad jest szybszy).
Wartości podwyższone spotyka się w ciąży i po porodzie (wtedy nie świadczą o chorobie). OB jest podwyższone miedzy innymi w procesach zapalnych, w chorobach nowotworowych, w niektórych chorobach nerek (zespół nerczycowy).
HGB – Hemoglobina
Jej główny zadaniem jest wiązanie tlenu i nadanie krwi koloru czerwonego. Norma to 12 – 16 g/dl (gram na decylitr) u kobiet i 14 – 18 g/dl u mężczyzn.
Zbyt mało hemoglobiny może świadczyć o niedokrwistości (anemii). Towarzyszy mu wtedy niedobór krwinek czerwonych. Zbyt dużo HGB może świadczyć o odwodnieniu organizmu. Kobiety w ciąży mogą mieć inne wyniki, np. poniżej 11 g/dl.
Lipogram - cholesterol
Badanie krwi obejmuje również Lipogram, który wskazuje na ryzyko wystąpienia choroby serca. W jego skład wchodzi cholesterol całkowity – norma do 200 mg/dl.
We krwi cholesterol wystepuje w dwóch odmianach:
- HDL – dobry cholesterol - Prawidłowy wynik: powyżej 46 mg/dl dla kobiet i powyżej 35 mg/dl dla mężczyzn.
- LDL – zły cholesterol - Prawidłowy wynik: do 130 mg/dl.
Trójglicerydy
Z badania krwi można również odczytać ilość trójglicerdyów, których nadmiar jest niebezpieczny dla naczyń krwionośnych. Prawidłowy wynik: do 160 mg/dl.
Zbyt wysoki LDL i trój glicerydy powinny wzbudzić niepokój. Należy zmienić dietę na mniej tłustą i mniej słodką. Jeśli mamy nadwagę, trzeba też schudnąć.
Prawidłowy poziom glukozy we krwi
Podczas badania krwi można również sprawdzić poziom glukozy we krwi. Prawidłowy wynik: na czczo poniżej 105 mg/dl, po posiłku – nie więcej niż 180 mg/dl.
Jak przygotować się do badania krwi?
Osoba udająca się na badanie krwi musi być na czczo, najlepiej 12 godzin po ostatnim posiłku.
Spożycie posiłku przed badaniem może zafałszować wyniki badania. Może np. wykazać wysokie poziomy glukozy (budzące podejrzenie cukrzycy) u osoby zupełnie zdrowej, będącej jednakże po posiłku w chwili pobierania krwi.
Powyższy artykuł to jedynie ogólny opis zagadnienia związanego z badaniem krwi. Wymieniono jedynie przykłady stanów chorobowych związanych z nieprawidłowymi wynikami badania krwi. Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarza.
