Jak odczytywać wartości odżywcze produktów?

WARTOŚĆ ODŻYWCZA PRODUKTÓW

Wartość odżywcza to nic innego, jak stopień, w jakim dany produkt pokrywa potrzeby naszego organizmu w kwestii przemian metabolicznych¹. Jest ona wypadkową zarówno zawartości poszczególnych składników odżywczych, jak i ich biodostępności i wzajemnego zbilansowania.

TABELA WARTOŚCI ODŻYWCZEJ

Tabela wartości odżywczej, umieszczona na etykiecie produktu, obowiązkowo zawiera informacje na temat wartości energetycznej oraz zawartości tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka i soli², w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu.

• WARTOŚĆ ENERGETYCZNA - Jest to ilość energii z produktu, jaką nasz organizm może przyswoić w procesie trawienia. Wartość energetyczna wyrażana jest zarówno w kilokaloriach (kcal), jak i w kilodżulach (kJ)³.

• TŁUSZCZ - Tłuszcz jest nieodzownym elementem odpowiednio zbilansowanej diety. To właśnie on dostarcza organizmowi najwięcej energii oraz pozwala mu przyswoić witaminy A, D, E oraz K⁴.

• KWASY TŁUSZCZOWE NASYCONE - Nie wszystkie tłuszcze są dobre - do tych, na które powinniśmy uważać, należą kwasy tłuszczowe nasycone. Ich nadmiar w diecie może prowadzić do rozwoju m.in. miażdżycy⁵.

• WĘGLOWODANY - Węglowodany pokrywają aż 45-65% Twojego dziennego zapotrzebowania na energię⁶. Głównymi źródłami węglowodanów są produkty zbożowe, warzywa i owoce⁷.

• CUKRY – To zarówno cukry proste (glukoza, fruktoza), jak i dwucukry (sacharoza, laktoza, galaktoza), występujące naturalnie w żywności lub dodane do produktów. Deklarowana na opakowaniu zawartość cukru to zatem suma wszystkich cukrów: cukrów naturalnie występujących (np. laktozy – naturalnie występującej w mleku, fruktozy – w owocach) oraz cukru dodanego.

• BIAŁKO - Białko to podstawowy element budowy wszystkich tkanek naszego organizmu oraz regulator metabolizmu komórkowego i funkcji narządów. To właśnie białko zapewnia nam prawidłowy wzrost i rozwój organizmu⁸. Ponadto makroskładnik ten wzmacnia i regeneruje nasze mięśnie oraz zapewnia nam energię⁹. Dobrymi, pełnowartościowymi źródłami białka są chude mięso i drób, nabiał, tłuste ryby oraz nasiona roślin strączkowych.

• SÓL - Długotrwałe nadmierne spożycie soli może prowadzić do nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, zawału serca, a nawet może zwiększać ryzyko zachorowalności na osteoporozę, raka żołądka czy też sprzyjać rozwojowi otyłości. Dlatego, zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ), opartymi na rekomendacjach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO),w ciągu dnia powinniśmy spożywać ją w ilości maksymalnie 5g¹⁰.

JAK NUTRI-SCORE WSPIERA PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE?

Nutri-Score to uproszczone oznakowanie, nazywane również etykietą żywieniową, które umieszcza się z przodu opakowania wybranych produktów spożywczych. Stosuje się je po to, by w intuicyjny i zrozumiały dla konsumenta sposób, przedstawić wartość odżywczą oznakowanych produktów. Oznaczenie ma postać prostego kodu, opartego na wyróżnieniu jednej z pięciu liter od A do E, z których każda pokazana jest na tle innego koloru.

Produkty oznaczone kolorem zielonym i literami A, B to produkty o wysokiej wartości odżywczej, które warto spożywać częściej lub w większej ilości, kolorem żółtym i literą C – umiarkowanie, a produkty oznaczone kolorem pomarańczowym, czerwonym i literami D, E to produkty, które należy spożywać rzadziej lub w mniejszej ilości, ponieważ zawierają większą ilość składników, które powinniśmy na co dzień ograniczać¹¹.

CZY WSZYSTKIE PRODUKTY MAJĄ OZNAKOWANIE NUTRI-SCORE?

Nutri-Score jest wprowadzany na zasadzie dobrowolności, dlatego nie jest on widoczny na wszystkich produktach. System ten uzyskał jednak poparcie Międzynarodowej Organizacji Zdrowia (WHO Europe) oraz Europejskiej Organizacji Konsumenckiej (BEUC). Nutri-Score zdobył także pozytywne opinie Polskiego Towarzystwa Dietetyki, Instytutu Matki i Dziecka oraz Federacji Konsumentów w Polsce.

Cieszyć może fakt, że na sklepowych półkach coraz częściej można dostrzec produkty oznakowane systemem Nutri-Score. Jedną z pierwszych firm w Polsce, która zdecydowała się na jego wprowadzenie, jest Danone. Spółka, chcąc wspierać prawidłowe wybory żywieniowe Polaków, stopniowo umieszcza na swoich produktach etykiety żywieniowe - https://danone.pl/nutri-score/.

Materiał powstał we współpracy z Danone.

1.R. Gawęcki (red.): Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, t. 1, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2010r.

2.Dr inż. M. Juśkiewicz, Przewodnik metodyczny do ćwiczeń z przedmiotu Podstawy opakowalnictwa produktów spożywczych

3.M. Jarosz, Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia, (2012)

4.Badian, M., & Dzierżanowski, T. (2018). Suplementacja witamin u chorych onkologicznych. Część II-witamina C i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz pierwiastki: wapń i żelazo. Palliative Medicine/Medycyna Paliatywna, 10(4).

5.Stołyhwo-Szpajer, Monika, et al. "Wielonienasycone kwasy tłuszczowe i ich wpływ na czynniki ryzyka miażdżycy ze szczególnym uwzględnieniem ciśnienia tętniczego." Arterial Hypertension 5.3 (2001): 211-222.

6.Normy żywienia człowieka – podstawą zaleceń zdrowej diety Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (ncez.pl)

7.Lebiedzińska, A. (2008). Węglowodany w diecie człowieka. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLI, 3, 215-218.

8.Socha J., Stolarczyk A.: Rola białka w leczeniu żywieniowym - podstawy biologiczne. Pediatria Współ. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka., 2000; 2(2); 77-81.

9.Rybka, J. (2018). Suplementy i odżywki dla sportowców. Analit.

10.Oh M.S., Uribarri J.: Electrolytes, water and acid-base balance. W: Shils M.E., Shike M., Ross A.C., Caballero B., Cousins R.J. (red.). Modern nutrition in health and disease. Lippincott Williams and Wilkins, Filadelfia 2008: 149–193