Gradówka to zapalny guzek, a właściwie torbiel, umiejscowiona na górnej lub dolnej powiece. Powstaje na skutek zablokowania wydzieliną ujść gruczołów Meiboma lub innych gruczołów łojowych na powiekach. Częściej występuje na górnych powiekach z powodu większej koncentracji gruczołów w tym obszarze. Schorzenie to dotyka obu płci w równym stopniu i występuje w każdej grupie wiekowej. Jak mówi lek. Tomasz Tomczyk, gradówka jest łagodną zmianą, ale nie należy jej bagatelizować. W przypadku ostrych, nawracających gradówek, najlepszym sposobem leczenia jest zabieg.
Przyczyny i Mechanizm Powstawania Gradówki
Gruczoły Meiboma produkują tłuszczową substancję ważną dla stabilności filmu łzowego, który chroni powierzchnię oka. W przypadku zablokowania odpływu tej substancji, może dojść do rozwinięcia przewlekłej reakcji zapalnej, prowadzącej do powstania gradówki. Innymi czynnikami sprzyjającymi jej rozwojowi są przewlekłe zapalenie brzegów powiek, nużyca oraz niewłaściwa higiena okolic oczu. Choroby ogólne, takie jak trądzik różowaty, cukrzyca, niski poziom witaminy A oraz upośledzenie odporności również mogą zwiększać ryzyko powstania gradówki. Rzadkie mruganie podczas długiej pracy przed ekranem komputera oraz nieskorygowana wada wzroku także przyczyniają się do jej powstawania.
Objawy i Rozpoznanie
Pierwsze objawy gradówki mogą być mylące. Dyskomfort podczas mrugania, zaczerwienienie skóry powiek i swędzenie nie zawsze wskazują na gradówkę. Może ona występować w łagodnej formie przewlekłej lub ostrej, w której pojawia się obrzęk, znaczny dyskomfort podczas mrugania, pogorszenie wzroku i ból. W profilaktyce należy wykonywać masaż zmiany chorobowej i stosować ciepłe okłady, co pomaga w drenażu wydzieliny łojowej i zmniejsza ryzyko nawrotów. Ważna jest także właściwa higiena brzegów powiek, przemywanie ich odpowiednimi preparatami i ograniczenie makijażu. Jak mówi lek. Tomasz Tomczyk, pacjent nie powinien sam próbować ściskać ani przebijać gradówki, ponieważ może to pogorszyć problem i doprowadzić do uszkodzenia struktur oka.
Leczenie Gradówki
Rozpoznanie gradówki lekarz ustala na podstawie historii choroby pacjenta i wyglądu zmiany. Wykonywane jest także badanie lampą szczelinową, aby ocenić stan gruczołów Meiboma. Małe, bezobjawowe gradówki mogą pozostać pod obserwacją, a leczenie miejscowe obejmuje masaż powiek, ciepłe kompresy oraz stosowanie kropli lub maści z antybiotykiem i sterydem. Konieczne jest monitorowanie ciśnienia śródgałkowego podczas stosowania środków sterydowych.
Uporczywą gradówkę najlepiej usunąć chirurgicznie. Zabieg polega na wywinięciu powieki, niewielkim nacięciu gradówki i usunięciu jej zawartości. Po usunięciu zmiany ropno-tłuszczowej ważne jest wyłyżeczkowanie gradówki, aby zapobiec nawrotom, oraz podanie antybiotyku lub sterydu. Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu jest bezbolesny. Nacięcie wykonywane jest po wewnętrznej stronie powieki, więc nie pozostawia widocznej blizny i nie wymaga zakładania szwów. Po zabiegu na oko zakładany jest opatrunek, który należy nosić przez kilka godzin. Pacjent może wrócić do domu tego samego dnia, a kontrolna wizyta odbywa się po kilku dniach. Przez ten czas należy stosować się do zaleceń lekarza, oczyszczać powiekę i stosować przepisane leki. W razie dyskomfortu można zażyć leki przeciwbólowe. Okolica oka może być przez kilka dni opuchnięta i zasiniona.
Gradówka a Jęczmień
Gradówka często mylona jest z jęczmieniem, ponieważ obie przypadłości mają podobny wygląd. Jęczmień występuje wzdłuż krawędzi powieki, czasami u nasady rzęs, natomiast gradówka zwykle znajduje się w środkowej części powieki. Jęczmień jest bolesny i ma bardziej ostrą postać, powstaje w wyniku infekcji mieszka włosowego lub gruczołu łojowego. Gradówka natomiast jest wynikiem zablokowania gruczołu łojowego i zazwyczaj nie boli. Jęczmień ma tendencję do posiadania żółtawej plamki w środku, która może pęknąć po kilku dniach, a pozostały materiał może przekształcić się w gradówkę.
Choć gradówka zazwyczaj nie jest groźna, warto zadbać o jej usunięcie, ponieważ może narastać i stać się coraz bardziej dokuczliwa. W skrajnych przypadkach może prowadzić do stanu zapalnego oczodołu i zainfekowania innych obszarów organizmu. Duża gradówka uciskająca na rogówkę może również pogorszyć ostrość widzenia, powodując astygmatyzm. To wszystko przekłada się na dyskomfort codziennego życia. Regularna higiena oczu i konsultacja z okulistą przy pierwszych objawach mogą pomóc w skutecznym zarządzaniu tym schorzeniem.
