Coraz większym zainteresowaniem cieszy się obecnie apiterapia - dziedzina zajmująca się wykorzystaniem produktów pszczelich, jako naturalnych suplementów podnoszących odporność w okresach wzmożonej zachorowalności, wspomagających profilaktykę oraz okres leczenia i rekonwalescencji. Do tego typu produktów pszczelarskich zalicza się: miód, pyłek pszczeli (kwiatowy), propolis, mleczko pszczele, pierzgę, wosk i jad pszczeli.
Działanie i aktywność biologiczna tych produktów jest wielopłaszczyznowa. Mogą one działać:
- antybakteryjnie;
- cytostatycznie;
- regulująco na wiele mechanizmów (metabolizm);
- regeneracyjnie;
- detoksykacyjnie;
- znieczulająco;
- immunosupresyjnie;
- a przede wszystkim łagodząco w przypadku wielu chorób.
Największą popularnością (poza miodem) cieszy się pyłek kwiatowy. Skupia on największą uwagę naukowców i firm farmaceutycznych, ponieważ jest naturalnym białkowym pokarmem wszystkich pszczół z rodziny Apidae. To powoduje, że ciągle poddawany jest licznym badaniom, mogącym dać odpowiedź w jakim kierunku można go wykorzystać nie tylko w suplementacji, ale również w leczeniu różnego typu chorób.
Wartości odżywcze i skład pyłku kwiatowego
Najbardziej wartościowy pyłek, o szerokim składzie aminokwasowym jest pozyskiwany przez pszczoły z takich roślin jak: wierzby, krokusy, maki, koniczyna biała i czerwona, wrzos, gorczyca, rzodkiew, drzewa i krzewy owocowe.
W składzie pyłku do tej pory udało się zidentyfikować aż 250 substancji i różnych związków oraz grup chemicznych. Badania potwierdziły, że, w zależności od rodzaju, pyłki składają się z około 11 - 51% białek (to aż 32 aminokwasy w tym: fenyloalanina, leucyna, izoleucyna, lizyna, metionina, treonina, walina, alanina, prolina, seryna, histydyna, glicyna, co oznacza, że pyłek ma “w sobie” świetny zestaw, który może wykorzystać każdy, również osoby aktywne fizycznie, budujące masę mięśniową). Ponadto w skład pyłku wchodzą węglowodany w ilości 18 - 36%, w tym głównie fruktoza, a także: glukoza, maltoza, arabinoza, ryboza i izomaltoza. Tłuszcze stanowią 14% składu pyłku i zaliczamy do nich: kwas palmitynowy, linolowy, linolenowy i arachidonowy. Nie można pominąć w składzie sporych ilości soli mineralnych, które występują w ilościach 1 - 4%, a wśród nich: potas, fosfor, wapń, magnez, sód, krzem, mangan, żelazo, miedź, cynk, jod i selen. Całość składu uzupełniają hormony wzrostu i witaminy: D, E oraz w mniejszych ilościach: A, witaminy z grupy B, PP, kwas foliowy, biotyna oraz kwercetyna. W pyłku znajdziemy też pożyteczne drobnoustroje, wpływające na poprawę pracy flory jelitowej, w tym m.in.: Lactobacillus, Saccharomyces, Enterobacter cloacae, Bacillius, które jednocześnie chronią nasze jelita przed namnażaniem się niepożądanej mikroflory.
Co wpływa na zawartość składników odżywczych i jakość pyłku?
Na zawartość składników odżywczych w pyłku mogą mieć wpływ następujące czynniki:
- pochodzenie botaniczne (rodzaj roślin);
- warunki przechowywania;
- metody utrwalania pyłku.
Badanie potwierdzające aktywność antyoksydacyjną pyłku potwierdziły jego wysoką moc antyoksydacyjną i oszacowały ją na poziomie 89%.
Ze względu na szybką inaktywację cennych enzymów i degradację składników odżywczych należy zwrócić uwagę na warunki przechowywania pyłku. Powinien on być przechowywany w suchym i ciemnym miejscu.
Wykorzystanie pyłku kwiatowego
Pyłek kwiatowy rozpuszcza się w wodzie i mleku tworząc lekko gęstą zawiesinę. Można przygotować z niego nalewkę z wykorzystaniem etanolu.
Zaleca się stosować pyłek w ilościach od 20 do 40 g dziennie, najlepiej w wydzielonych dawkach, 3 razy dziennie na pół godziny przed posiłkiem. Lepsze rezultaty i aktywację substancji uzyskuje się poprzez pozostawienie zawiesiny na kilka godzin lub nawet na całą noc. Podobnie lepsze działanie osiąga się po wymieszaniu pyłku z innym składnikiem żywnościowym np. kefirem, jogurtem, olejem jadalnym, sokiem owocowym lub twarogiem (wówczas mamy pewność, że wartości i składniki odżywcze zostają wchłonięte w całości wraz z innym produktem).
Specjaliści od apiterapii radzą, by mieszać pyłek z miodem w stosunku 1:1 (500 g pyłku na 500 g miodu) w celu łatwiejszej formy dawkowania w postaci pasty.
Pyłek zaleca się stosować w okresie 1 do 3 miesięcy, do dwóch razy w ciągu roku, np. w okresie wzmożonej zachorowalności - jesienią i zimą. Terapie profilaktyczne przeciw alergiom należy stosować 3 - 4 tygodnie przed wystąpieniem nasilonych pyleń i alergenów.
Wzrost zainteresowania społeczeństwa medycyną naturalną spowodował, że coraz większą popularnością cieszą się obecnie produkty pszczelarskie, a wśród nich pyłek. Poleca się go szczególnie osobom zmagającym się z różnymi dolegliwościami, w ramach działań profilaktycznych, wzmocnienia odporności a także jako suplement diety i środek specjalnego przeznaczenia żywieniowego. To ostatnie ma uzasadnienie z uwagi na dużą zawartość aminokwasów, witamin i minerałów w pyłku, co stanowi uzupełnienie diety sportowców, osób aktywnych fizycznie, w tym nawet np. płetwonurków.
Rozważania na temat istotnej roli pyłku w usuwaniu różnego typu dolegliwości, w działaniach profilaktycznych i suplementacji każą przyjrzeć się uważnie problemowi wymierania pszczół, z którym się obecnie zmagamy. Jest to szerokie zagadnienie, któremu warto przyjrzeć się bliżej, ale już w innej publikacji.
