Popularne diety
Diety poradnikowe cieszą się popularnością, mimo że specjaliści przestrzegają, iż znaczna część z nich jest nieracjonalna i szkodliwa. Do najbardziej kontrowersyjnych diet odchudzających zalicza się diety niskowęglowodanowe (np. Atkinsa, Kwaśniewskiego). Ich wadą jest niedobór witamin i składników mineralnych oraz niekorzystne efekty uboczne takie jak senność, bóle głowy, nudności oraz zaparcia. Osoby, które utożsamiają tycie ze spożywaniem tłuszczu często decydują się na diety niskotłuszczowe. Obawa przed spożywaniem tłuszczów może doprowadzić do niedoborów niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, co może sprzyjać problemom dermatologicznym oraz zaburzeniom hormonalnym.
Diety bogatobiałkowe (np. sferowa) mogą korzystnie wpływać na tempo metabolizmu, ale z drugiej strony stosowanie ich przez dłuży okres czasu może prowadzić do zaburzeń pracy nerek. Niebezpieczne dla zdrowia może okazać się również stosowanie głodówek i diet restrykcyjnych (np. kapuściana). Powodują one szybki ubytek masy ciała, ale jednocześnie prowadzą do osłabienia organizmu, niedożywienia i spowolnienia metabolizmu, które przyczynia się do późniejszego efektu jo-jo. Za najmniej szkodliwe wśród popularnych diet uznaje się diety bazujące na systemie wymienników (np. strażników wagi) oraz te oparte na indeksie glikemicznym (np. Montignaca). Zalecenia obowiązujące w tych dietach są najbardziej spójne z zasadami racjonalnego żywienia.Racjonalne podejście
Zamiast testować na sobie skuteczność kolejnej modnej diety, zdecydowanie lepiej jest podejść do sprawy racjonalnie. Skupianie się na proporcjach głównych składników w posiłkach, tak jak to ma miejsce w diecie niskowęglowodanowej, niskotłuszczowej czy wysokobiałkowej, nie przynosi lepszych rezultatów od klasycznej diety niskokalorycznej, w której kaloryczność obniża się zmniejszając spożycie zarówno tłuszczów, jak i węglowodanów.Całkowita rezygnacja ze spożywania niektórych produktów (np. zbożowych) może doprowadzić do niedoborów ważnych składników odżywczych. Chcąc tego uniknąć trzeba zadbać o to, by jadłospis był urozmaicony. Codzienne posiłki nie mogą bazować na dowolnych produktach spożywczych. Powinny się w nich znaleźć odpowiednie ilości warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, produktów dostarczających białka (chude mięso, ryby, nabiał, nasiona strączkowe) oraz dobrej jakości tłuszczów (oleje roślinne, orzechy, nasiona), które w niewielkich ilościach są dla organizmu konieczne.
Optymalny poziom kalorii
Kluczową sprawą podczas ustalania diety odchudzającej jest określenie optymalnej wartości energetycznej. Wartość ta powinna być 15-30% niższa w porównaniu z dziennym zapotrzebowaniem energetycznym. Takie postępowanie gwarantuje niezbyt szybki, ale też bezpieczny dla zdrowia ubytek masy ciała.
Dieta może być uznana za zbilansowaną, jeśli dostarcza przynajmniej 1200 kcal dziennie, jednak w niektórych sytuacjach może być wskazana dieta bardziej restrykcyjna. W przypadku osób otyłych, u których standardowe postępowanie dietetyczne nie przynosi zadowalających rezultatów, korzystne może być zastosowanie diety bardzo niskokalorycznej (VLCD – very low calorie diet), która dostarcza w ciągu dnia zaledwie 400-800 kcal i ma zwykle postać płynną (przygotowywane przemysłowo zupy, koktajle, napoje). Tego typu dieta powinna być jednak jedynie częścią programu odchudzającego. Można stosować ją jedynie okresowo (zazwyczaj przez 3 tygodnie) i pod okiem doświadczonego specjalisty. Dieta bardzo niskoenergetyczna ze względu na szereg potencjalnych niekorzystnych efektów ubocznych nie powinna być stosowana przez dzieci, młodzież, kobiety w ciąży i karmiące, ludzi starszych, osób z cukrzyca oraz chorobami serca, nerek i wątroby.Indywidualne dopasowanie
Dieta odchudzająca nie może kojarzyć się z wyrzeczeniami i reżimem, gdyż wtedy jest mała szansa, że uda nam się na niej wytrwać. Efektywność diety zależy w dużej mierze od jej dopasowania do indywidualnych zwyczajów, preferencji oraz aktywności fizycznej. Ilość posiłków, jak i pory ich spożywania powinny być w miarę stałe, ale jednocześnie uwzględniać charakter pracy danej osoby. Dobór produktów w diecie powinien również współgrać ze stanem zdrowia oraz przyjmowanymi lekami. Z tych powodów zdecydowanie skuteczniejsze i pewniejsze od odchudzania na własną rękę, jest skorzystanie z pomocy dietetyka, który nie tylko opracuje dietę, ale również dokona analizy naszego dotychczasowego sposobu odżywiania i pomorze w zmianie nawyków, które przyczyniły się rozwoju nadwagi.
dr Joanna Anna Walczak
www.fit.pl
