Nerka

 

Położenie:
jest narządem parzystym leży w jamie brzusznej, pierwotnie zaotrzewnowo, na m.psoas maior, m.quadratus lumborum i części lędźwiowej przepony. Nerka prawa leży na wysokości pomiędzy Th12 -L3 a nerką lewą Th11-L2.Są to granice ekstremalne, ponieważ nerka jest zarówno ruchoma oddechowo, jak też jej wysokość zależy od pozycji ciała.
Oś długa nerki biegnie od góry i strony przyśrodkowej ku dołowi i bocznie. Ruchomość oddechowa: w zależności od pozycji ciała wynosi 1-3 cm (od 1/2 do pełnej wysokości kręgu)
Zmienność położenia:
wysokie - górny biegun dochodzi do Th10
niskie - dolny biegun dochodzi do grzebienia biodrowego

Wielkość i wymiary:
kształt fasoli, długość nerki wynosi przeciętnie 10-12 cm,wymiar poprzeczny 5-6 cm,grubość 3-4 cm,waga 120-200 g. Zatoka nerkowa dł.7 cm, wymiar przednio-tylny 10-12 mm, wym. poprzeczny 30-35 mm

Sąsiedztwo:
1.Prawa nerka - nadnercze prawe, prawy płat wątroby, część zstępująca XII-icy, zgięcie wątrobowe okrężnicy i pętle jelita cienkiego. 2.Lewa nerka - nadnercze lewe, żoladek, trzon trzustki, śledziona, zgiecie śledzionowe okrężnicy i pętle jelita cienkiego. Powierzchnię tylną nerki krzyżują naczynia podżebrowe,naczynia lędzwiowe I,n.podżebrowy, n.biodrowo-podbrzuszny i n.biodrowo-pachwinowy.

Budowa (w tym histologiczna) i czynność:
w budowie zewnętrznej nerki wyróżniamy: - powierzchnię przednią i tylną (przednia bardziej wypukła niż tylna) - brzeg przyśrodkowy - wklęsły - zawiera wnękę nerki - brzeg boczny - wypukły - biegun górny - szerszy o cieńszy - i dolny - węższy i grubszy Wnęka nerki [hilus renalis] - jest ograniczona wargą przednią i tylną. Warga tylna jest większa dzięki czemu wnęka jest skierowana ku przodowi, dołowi i przyśrodkowo. We wnęce nerki leżą naczynia nerkowe - żyła do przodu od tętnicy - a do tyłu od nich moczowód (układ vena arteria urether).

Nerka jest bezpośrednio pokryta torebką włóknistą, której głęboka warstwa zawiera włókna mięsne gładkie. Torebkę włóknistą można stosunkowo łatwo oddzielić od miąższu nerki, jedynie w przypadku kłębowego zapalenia nerek i zawału nerki torebka zrasta się ściśle z miąższem. Na zewnątrz od torebki włóknistej leży torebka tłuszczowa obejmująca nerkę wraz z nadnerczem. Torebka tłuszczowa jest stosunkowo gruba - 2-3 cm, ma znaczenie ochronne dla nerki oraz warunkuje utrzymanie nerki w jej położeniu - u osób wychudzonych, kiedy zanika torebka tłuszczowa nerka może opadnąć - nerka ruchoma [ren mobile]. Na zewnątrz od torebki tłuszczowej nerka jest pokryta powięzią nerkową Garoty, która od przodu jest pokryta otrzewną ścienną. Powięź ta jest zbudowana z 2 blaszek: - przedniej (powięź przednerkowa) - tylnej (powięź zanerkowa). Blaszki te u góry łączą się ze sobą powyżej nadnercza przechodząc w powięź przepony, bocznie łączą się przechodząc w powięź poprzeczną. Przyśrodkowo powięź nerkowa jest przebita naczyniami nerkowymi i moczowodem i przechodzi w przydankę tych tworów. Ku dołowi blaszki się nie łączą, między nimi leży luźna tkanka łączna mająca łączność z tkanka łączną w dole biodrowym - stąd w przypadku ren mobile może ona leżeć nawet w dole biodrowym.

[-------]

Przekrój czołowy nerki:
na przekroju czołowym przez nerkę widoczny jest miąższ nerki i zatoka nerki [sinus renalis].Zatoka nerkowa otwiera się w kierunku przyśrodkowym we wnękę nerki.W zatoce nerkowej leżą kielichy mniejsze, kielichy większe, miedniczka nerkowa, tt.i żż.międzypłatowe oraz tk.tłuszczowa.

Na przekroju miąższu wyróżniamy istotę korową i rdzenna. Istota rdzenna tworzy tzw.piramidy nerkowe [pyramides renales],które na przekroju mają kształt trójkątny. Są zwrócone podstawami w kierunku kory nerki,a szczytami w kierunku zatoki nerkowej. Szczyt piramidy nosi nazwę brodawki nerkowej [papilla renalis] i jest objęty kielichem mniejszym. Istota korowa stanowi zewnętrzną część miąższu nerki oraz wchodzi między piramidy tworzące słupy nerkowe [columnae renales Bertini].Od podstaw piramid w kierunku kory wnikają drobne podłużne pasma, zwane promienistościami rdzennymi stąd korę dzielmy na: - część promienistą [pars radiata] - część skłębiona [pars convolute] - tam gdzie tych promienistości nie ma. Jednostka anatomiczna i czynnościową nerki jest nefron. W każdej nerce jest ok.1.000.000 nefronów. Nefron jest zbudowany z następujących części:

• Ciałko nerkowe, zbudowane z kłębka naczyń włosowatych tętniczych, otoczone torebka Bowmana.
• Kanalik proksymalny - kręty I rzędu - wychodzący z torebki Bowmana
• Pętla Henlego,w którym wyróżnia się ramię wstępujące i zstępujące
• Kanalik dystalny - kręty II rzędu - wstawka

W istocie korowej leżą ciałka nerkowe oraz kanaliki kręte I i II rzędu (są to tzw. części kręte).W piramidach (rdzeniu) i promienistościach leżą pętle Henlego oraz cewki zbiorcze i przewody brodawkowe (są to tzw.części proste). Kanalik dystalny uchodzi do cewki zbiorczej, która nie jest elementem nefronu. Do każdej cewki zbiorczej uchodzi szereg kanalików dystalnych. Cewki zbiorcze biegną w promienistościach rdzennych oraz w piramidach nerkowych i łączą się w przewody brodawkowate uchodzące na szczycie każdej brodawki na tzw. polu sitowym do kielichów mniejszych.

Miedniczki nerkowe:

• Typ bańkowaty - krótkie kielichy mniejsze a większych może nie być
• Typ rozgałęziony - mała miedniczka, długie kielichy

Powstawanie moczu:
pramocz jest przesączany przez kapilary tętnicze kłębka nerkowego do torebki Bowmana. Krew do naczyń kłębka dopływa naczyniem doprowadzającym [vas efferens],w którym panuje ciśnienie ok.60 mmHg, przepływa przez kapilary kłębka i wypływa naczyniem odprowadzającym, również tętniczym [vas efferens],w którym panuje ciśnienie ok.40 mmHg. Naczynie odprowadzajace jest cieńsze od doprowadzajacego. W procesie filtracji powstaje ogółem 150 l pramoczu na dobę. Następnie pramocz wpływa do kanalików proksymalnego, gdzie następuje resorpcja zwrotna wody, glukozy i części elektrolitów. Następnie przepływa przez pętle Henlego do kanalika dystalnego gdzie dochodzi do ostatecznej regulacji ilości wydalanych elektrolitów (Na+,K+,H+,HCO3-) i wody.

Powstaje mocz ostateczny, który płynie cewkami zbiorczymi, przewodami brodawkowatymi do kielichów mniejszych, te łączą się w kielichy większe a te uchodzą do miedniczki nerkowej, która przechodzi w moczowód.

W związku z rolą pełnioną w produkcji moczu a także z punktu widzenia rozwojowego można podzielić nerkę na część wydzielniczą i wydalniczą. Do części wydzielniczej zaliczamy wszystkie struktury nefronów. Część wydalniczą tworzą cewki zbiorcze, przewody brodawkowe, kielichy mniejsze i większe (2-3) i miedniczka nerkowa. Część wydalnicza nerki należy do dróg odprowadzających mocz.
Ilość moczu ostatecznego 1-5 l/dobę.

[-------]

Wady nerki

Wady położenia:

• do przodu od kręgosłupa poniżej swego normalnego położenia
• w okolicy promontorium
• w dole biodrowym
• w miednicy mniejszej do przodu lub do tyłu od odbytnicy

Wady w ukształtowaniu:

• nerka płatowa
• nerka podkowiasta
• pierścieniowata
• esowata
• agenezja - brak

Umocowanie:

• Torebka tłuszczowa
• Naczynia nerkowe
• Otrzewna pokrywająca przednią powierzchnię nerki
• Przylegające trzewia
• Powięź nerkowa
• Ciśnienie wewnątrzbrzuszne

Unaczynienie:
t.nerkowa odchodzi od aorty brzusznej na wysokość krążka międzykręgowego L1-L2, dochodzi do wnęki nerki i dzieli się na gałąź przednią i tylną, które w zatoce nerkowej dzielą się na tt.międzypłatowe [aa.interlobares].Biegną one w słupach nerkowych między piramidami nie rozgałęziając się. Dochodzą do granicy między istotą korową a rdzenną, zakręcając na podstawy piramid, zmieniając nazwę na tt.łukowate [aa.arcuatae].Biegną one wzdłuż piramid i oddają do kory nerki tt.międzyzrazikowe [aa.interlobares] a do rdzenia (piramid) tt.proste prawdziwe [aa.rectae verae].

Od tt.międzyzrazikowych odchodzą naczynia doprowadzające [vasa afferentia] dochodzące do kłębków nerkowych. Ponadto tt.międzyzrazikowe oddają do rdzenia nerki tt.proste prawdziwe podobnie jak tt.łukowate.

Z kłębków wychodzą naczynia odprowadzające [vasa efferentia],które następnie dzielą się na kapilary odżywiające korę nerki (oplatają one kanaliki kręte). W ten sposób powstaje sieć dziwna [rete mirabile] tętniczo-tętnicza. Korę nerki unaczyniają ponadto tzw.tętniczki Ludwiga, które mają znaczenie w przypadku niedrożności naczyń kłębka.

Tt.Ludwiga odchodzą od tt.międzyzrazikowych i naczyń oprowadzających. Do rdzenia nerki oprócz tt.prostych prawdziwych od tt.łukowatych i międzyzrazikowych, dochodzą jeszcze tt.proste rzekome [aa.rectae spuriae] odchodzące od naczyń odprowadzających.

Krew żylna odpływa:
1.Z kory nerki krew odpływa żż.gwiaździstymi [vv.stellae],które łączą się z żż.międzyzrazikowymi [vv.interlobulares] a te uchodzą do żż.łukowatych [vv.arcuatee].
2.Z rdzenia nerki - żyłki proste - uchodzą do vv.arcuatae Żż.łukowate towarzyszą tętnicą i uchodzą do żż.międzypłatowych. W zatoce nerki żż.międzypłatowe łączą się w ż.nerkową [v.renalis],która uchodzi do ż.głównej dolnej.

Odpływ chłonki:
do ww.chł.lędźwiowych i dalej do pni lędźwiowych

Funkcja

• Produkcja moczu 1.5 l/dobę
• Regulacja objętości i składu substancji nieorganicznych i organicznych oraz osmolarności płynu zewnątrzkomórkowego.
• Udział w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej
• Wydalanie zbędnych produktów metabolizmu
• Czynności metaboliczne
• Zmiana nieaktywnej wit.D3 w postać aktywną 1,25(OH)2D3
• Wydzielanie substancji hormonalnie czynnych: renina, erytropoetyna, bradykinina,PGF2,TXA2,prostacyklina PGJ2.

www.fit.pl