Klasyfikacja osób niepełnosprawnych według tej normy jest następująca:
1. Niewidomi
2. Głusi
3. Upośledzeni umysłowo
4. Chorzy psychicznie
5. Inne schorzenia
Inwalidzi niewidzący i słabo widzący
Tę grupę osób niepełnosprawnych generalnie można podzielić na:
l. Osoby niewidome, niewidzące od urodzenia lub bardzo wczesnego dzieciństwa. To bardzo trudna grupa do pracy w zakresie wychowania fizycznego i sportu.
2. Osoby ociemniałe, które utraciły wzrok powyżej 5.-6. roku życia na skutek choroby lub wypadku.
3. Osoby mało widzące lub częściowo (szczątkowo) widzące, które mają poczucie dnia i nocy, dostrzegają zarysy z odległości l m od przedmiotu.
Możliwości kompensacyjne osób niewidomych to:
l. Dotyk (wrażenia całego ciała).
2. Słuch (dominująca możliwość kompensacyjna).
3. Węch (powonienie) i smak.
4. Zmysł kinestetyczny.
5. Odczuwanie przeszkód na drodze. Jedna teoria głosi, że dźwięki odbijają się od przeszkody i ociemniały je wyczuwa, druga teoria, tzw. dotykowa - że przez ociemniałego odczuwane jest ciśnienie powietrza odbijającego się w różny sposób od przeszkód.
[-------]
Nauczanie ruchu fizycznego na lekcji wf czynności "użytkowych" oraz rekreacji czy sportu powinno uwzględniać następujące działania metodyczne:
- dokładny opis słowny,
- pokierowanie ruchem poleconym przez instruktora przez poprowadzenie go na osobie niewidomej, dokładnie, z akcentowaniem słownym faz ruchu rękami instruktora lub wykonanie ruchu przez instruktora i umożliwienie obserwacji dotykowej,
- wykonanie ruchu przez ćwiczącego i natychmiastowa korekta ruchu przez instruktora. Ćwiczący stara się zapamiętać ruch i powtarzając wielokrotnie - "zautomatyzować" go. W nauce ruchu należy wykorzystać bodźce słuchowe i kinestetyczne, najlepiej przy zastosowaniu muzyki.
Metodyka nauczania ruchu - to stosowanie metody analitycznej- systematyczny i dokładny opis słowny oraz ciągła korekta i kontrola wykonywanych ćwiczeń, nauczyciel powinien pamiętać, że nauczanie ruchu niewidomego trwa znacznie dłużej niż nauczanie ociemniałego i niedowidzącego.
Główne cele rehabilitacji niewidomych:
l. Jak największa kompensacja utraty wzroku przez inne zmysły.
2. Nauczanie wykorzystania do czynności dnia powszedniego takich form użytkowych ruchu, jak: chód, bieg, skok, rzut.
3. Nauka wykonywania pomocniczych czynności, takich jak posługiwanie się laską, zegarkiem itp.
Główne zadania rehabilitacji niewidomych to:
1. Nauka rozpoznawania przedmiotów i orientacja przestrzenna.
2. Nauka chodu - nauka wysuwania nogi do przodu, stawiania jej na piętę, przenoszenie ciężaru ciała na nogę obciążoną, jako wyrabianie bezpiecznych dla niewidomego i prawidłowych funkcjonalnie cech chodu.
3. Zachowanie równowagi w chodzie i zamierzonego kierunku.
4. Umiejętność poruszania się po różnych terenach, umiejętność bezpiecznego padania, biegu.
Przy realizacji zadań w czasie lekcji ćwiczeń fizycznych osób niewidomych obowiązują następujące zasady:
1. Liczba dzieci mała, od 12 do 14, najlepiej gdy na 3-4 osoby widzące jest jedna osoba niewidząca.
2. W jednej klasie powinny uczyć się dzieci o podobnym stopniu utraty wzroku.
3. Dokładne zapoznanie ćwiczących z miejscem zajęć, sprzętem i sposobem jego użytkowania. Sprzęt powinien być zawsze układany w tym samym miejscu.
4. Indywidualizowanie zadań.
5. Dużo ćwiczeń w parach, kołach i szeregach.
6. Duża pomysłowość w doborze ćwiczeń, który powinien uwzględniać także indywidualne potrzeby ucznia.
7. Dobór ćwiczeń powinien pozwalać na realizowanie następujących zadań: -kształtowanie "zmysłu przeszkód",
-wyrabianie orientacji w przestrzeni,
-wyrabianie takich cech, jak: samodzielność, koleżeńskość, zaufanie we własne siły.
8. Ćwiczenia należy często powtarzać, żeby "zautomatyzować" ruchy.
9. Ocena powinna uwzględniać wysiłek ucznia.
10. Stosowanie zachęt i słów uznania nawet w przypadku niewielkich osiągnięć.
11. Dokładne i precyzyjne przygotowanie lekcji.
[-------]
Inwalidzi głusi i słabo słyszący
Są trzy podstawowe rodzaje głuchoty: przewodzeniowa (uszkodzenie dróg nerwów przekazujących impulsy, człowiek nie słyszy wtedy niskich tonów, natomiast wysokie tony słyszy; rozwój mowy na ogół nie zaburzony), odbiorcza (uszkodzenie bębenków, upośledzone słyszenie wysokich tonów, trudności w mowie), mieszana (zaburzony odbiór wszystkich tonów).
Istnieje specjalna kwalifikacja wad słuchu - od lekkiego upośledzenia (20 decybeli) do całkowitej głuchoty. Przyczyny mogą być różne: dziedziczne, wrodzone i nabyte, zapalenie ucha, choroby zakaźne, wypadki.
Zaburzenia spowodowane brakiem słuchu to brak równowagi (podczas chodzenia), zaburzenia mowy lub brak mowy, zaburzenia wyobraźni związane z niesłyszeniem słów, brak pamięci dźwięków.
Osoby głuche porozumiewają się między sobą za pomocą czytania z ust, mowy migowej, pisma, mowy palcowej, mimiki.
Ogólne cele wychowania fizycznego dla osób głuchych są takie same jak dla osób pełnosprawnych, z uwzględnieniem celów specjalnych, jakie wynikają ze sta nu głuchoty.
Są to następujące cele:
1. W zakresie zdrowia i czynności życia codziennego: wyrabianie prawidłowej
postawy ciała, wyrównanie niedorozwoju klatki piersiowej, przywrócenie prawidłowego działania dróg oddechowych (u osób głuchych występuje niesprawne wydychanie powietrza, dlatego należy ćwiczyć mięśnie klatki piersiowej), rozwój narządu równowagi, wrażeń dotykowych i wibracyjnych, usprawnienie zdolności manipulacyjnych ręki w związku z koniecznością używania gestów ("migów") oraz nauczenie innych form ruchu do tego przydatnych. U osób głuchych na pierwszy plan wysuwa się kompensacyjna rola wzroku.
2. W zakresie pracy i przygotowania do samodzielności -wyrównanie złej po- stawy ciała (głusi bardzo często pracują w nieprawidłowej pozycji, wytężając wzrok), poprawienie koncentracji, podzielności uwagi, nauczenie prawidłowych reakcji na bodźce dotykowe i wibracyjne, ale też relaksu i wypoczynku czynnego, radzenia sobie w "niebezpieczeństwie" i rozwijania zamiłowania do sportu i wysiłku fizycznego.
3. Wskazania metodyczne. Można stosować szeroki zakres ćwiczeń z wyjątkiem elementów tanecznych przy muzyce. Grupy powinny liczyć 12-14 osób; należy stosować zastępcze środki porozumienia się (tupanie, kolorowe szarfy, światło) oraz różnicować grupy pod względem stopnia utraty słuchu.
Konkurencje sportowe dla mężczyzn i kobiet z uszkodzeniami narządu słuchu (grupa II)
Grupa ta została celowo pominięta w opracowaniu specyfiki poszczególnych dyscyplin i konkurencji sportowych (patrz dalej). Zawodnicy tej grupy uprawiają takie same dyscypliny sportu jak pełnosprawni. Jedyna różnica w przepisach polega na tym, że sędziowie zamiast sygnałów dźwiękowych stosują sygnały wizualne.
Inwalidzi upośledzeni umysłowo i chorzy psychicznie
Tę grupę określa się wspólnym mianem "sprawni inaczej". Dla nich właśnie organizowane są olimpiady specjalne. W kraju również odbywa się wiele imprez i zawodów sportowych tej grupy. "Sprawni inaczej" uprawiają dyscypliny sportowe letnie - głównie lekkoatletyczne -oraz zimowe: narciarstwo alpejskie, narciarstwo biegowe, hokej halowy, łyżwiarstwo szybkie.
www.fit.pl
