Żołądek

 

Położenie
Leży w jamie brzusznej, wewnątrzotrzewnowo, w piętrze gruczołowym, w lewym podżebrzu i częściowo w nabrzuszu właściwym.
Rzut:
stałe punkty rzutowania:
Th11 - wpust [cardia]
L1 - odźwienik [pylorus]
dno [fundus] wznosi się do V lewej PMŻ
Wielkość i wymiary:
Wielkość jest zmienna, żołądek jest największy u osób jedzących dużo pokarmów roślinnych. Największą długość żołądka wynosi 25 - 30 cm, szerokość 12-14 cm, pojemność 1000-3000 ml.
Kształt żołądka zmienia się w zależności od jego wypełnienia, od pozycji ciała oraz od napięcia mięśniówki. Zmienność kształtu w zależności od stopnia napięcia mięśniówki:
- Ż. ortotoniczny
- Ż. hypertoniczny
- Ż. atoniczny (normotoniczny)
ma kształt rogu u chorych i ma kształt haka - cz. górna szersza niż starszych cz. odźwiernikowa, odźwiernik leży najniżej.

W pozycji poziomej na grzbiecie żołądek jest krótszy, położony bardziej poprzecznie, mniej zagięty, treść żołądka uwypukla dno dzięki czemu żołądek przybiera kształt rogu.
W położeniu na prawym boku żołądek przesuwa się na prawo, krzywizna większa przesuwa się do przodu.
W położeniu na lewym boku przesuwa się bardziej na stronę lewą i jest silniej zakrzywiony.

Zmiany w zależności od wieku:
- u niemowlęcia ma różną sylwetkę np. kształt rogu, retorty lub haka
- w wieku starszym jest hypotomiczny
W zależności od typu budowa ciała - u pyknika lub atletyka kształt rogu, u leptosomika kształt hypotoniczny.

Sąsiedztwo

• przednia ściana żołądka sąsiaduje z: przeponą, lewym płatem wątroby i przednią ścianą brzucha - w. trójkącie Labbego
• tylna ściana sąsiaduje przez torbę sieciową z trzonem i ogonem trzustki, lewą nerką, lewym nadnerczem i śledziona
• wzdłuż krzywizny większej z okrężnicą poprzeczną i jej krezką, część górna z śledzioną

Budowa (w tym histologiczna) i czynność 
W żołądku wyróżniamy - wpust [cardia],dno [fundus], trzon (ciało) [corpus], część odźwiernikowa [pars pylorica] i odźwiernik [pylorus].
Trzon przechodząc w część odźwiernikową, tworzy zagięcie nazwane kolanem żołądka[genu ventriculi].W miejscu kolana na krzywiźnie mniejszej występuje wcięcie kątowe[incisura angularis]. Pomiędzy przełykiem a dnem żołądka wcięcie wpustowe
(incissura cardiaca).
W żołądku wyróżniamy ścianę przednią i tylną, które przechodzą w siebie wzdłuż
krzywizn:
- większej [curvatura maior]
- mniejszej [curvatura minor]

[-------]

Budowa ściany (histologiczna) 
W ścianie żołądka wyróżniamy warstwy:

• błona śluzowa
• błona podśluzowa
• błona mięśniowa
• otrzewna trzewna

Błona śluzowa tworzy liczne fałdy żołądkowe zbudowane z błony śluzowej i podśluzowej. Największe z nich biegną równolegle wzdłuż krzywizny mniejszej, ograniczając tzw. bruzdę ślinową [sulcus salivaris] lub drogę żołądkową. Oprócz fałdów błona śluzowa tworzy tzw.pólka żołądkowe o wlk.1-6 mm, zbudowane wyłącznie z błony śluzowej. Błona mięśniowa w żołądku jest trójwarstwowa: od wewnątrz warstwa skośna (niepełna głównie w okolicy wpustu i dna), okrężna i podłużna. Mięśniówka podłużna jest najsilniej rozbudowana na krzywiznach,
natomiast na ścianie przedniej i tylnej reprezentują ją tylko pojedyncze włókna. Mięśniówka okrężna w obrębie odźwiernika wytwarza zgrubienie - m. zwieracz odźwiernika [m.sphincter pylori].

Czynność mięśniówki żołądka:

• Perystolika - napięcie mięśniówki powodujące że ściany żołądka obejmują treść żołądka utrzymując ją mimo siły ciężkości, ściany nie stykają się ze sobą.
• Perystaltyka (ruchy robaczkowe) - pierścieniowate zwężenia rozpoczynające się w połowie długości trzonu i przesuwające pokarm do odźwiernika. Jednocześnie odbywają  się 2- 3 fale perystaltyczne w żołądku - większa ich ilość objawy chorobowe. Ciśnienie przy odźwierniku jest 7 x większe niż w trzonie. Skurcz odźwiernika jest regulowany odruchem chemicznym błony śluzowej - odźwiernik jest zamknięty do czasu aż kwaśna treść żołądkową nie zostanie zneutralizowana w XII  -icy.

Umocowanie - więzadło otrzewnowe żołądka

• Otrzewna schodząc z krzywizny większej żołądka wytwarza sieć większą [omentum maius],której część rozpięta między krzywizną większą żołądka a taśmą sieciową okrężnicy poprzecznej nosi nazwę więzadła żołądk owo- okrężniczego [lig. gastrocolicum]. Zawartość: patrz sieć większa
• Więzadło żołądkowo-śledzionowe [lig. gastrolienale] - odchodzi od górnej części krzywizny większej i biegnie do wnęki śledziony. Zawartość: - nn. do ww. chł. trzustkowo -  śledzionowych
• Więzadło żołądkowo-przeponowe [lig. gastrophrenicum] - przyczepia się do dna żołądka i do przepony.
• Więzadło wątrobowo-żołądkowe [lig. hepatogastricum] - patrz sieć mniejsza

Unaczynienie:

• Wzdłuż krzywizny mniejszej biegnie t. żołądkowa lewa od pnia trzewnego i t. żołądkowa prawa od t. wątrobowej właściwej. Tętnice te zespalają się pełnym światłem.
• Wzdłuż krzywizny większej w odległości 1,5 - 2 cm od niej biegnie t. żołądkowo - sieciowa lewa [a. gastric o -epiploica sin.] od t. śledzionowej i t .żołądkowo - sieciowa prawa od t. żołądkowo - dwunastniczej. Te tętnice również zespalają się pełnym światłem.
• Tt. żołądkowe krótkie [aa. gastricae breves] od t. śledzionowej, dochodzą w więzadle żołądkowo - przeponowym do dna żołądka.

Krew żylna odpływa:

• Z krzywizny większej:
  - ż. żołądkowo-sieciową lewą do ż. śledzionowej a ta do żyły wrotnej
  - ż. żołądkowo sieciową prawa do ż. krezkowej górnej a ta do ż. wrotnej
• Z krzywizny mniejszej: - ż.żołądkowa lewa i prawa czyli z.wieńcowa żołądka [v. coronaria ventriculi] do ż. wrotnej
• Z dna żołądka -żż. żołądkowe krótkie do ż. śledzionowej
• Z odźwiernika - ż. odźwiernikową do ż. wrotnej

[-------]

Odpływ chłonki:
pod względem odpływu chłonki dzielimy żołądek na 4 obszary.

• ww. chłonne żołądkowe górne
• ww. chł. trzustkowo - śledzionowe
• ww. chł. żołądkowe dolne
• ww. chł. odźwiernikowe
  Z tych węzłów chłonka odpływa do węzłów chłonnych trzewnych.
• Z obszaru I - krzywizna mniejsza, przyległa cz.przedniej i tylnej ściany trzonu chłonka płynie do ww. chł. żołądkowych lewych a z nich naczyniami zbiorczymi wzdłuż t. żołądkowej lewej do ww. chł. trzewnych.
• Z obszaru II - krzywizną większą, przyległa część ściany przedniej i tylnej trzonu - do ww. chł żołądkowych dolnych prawych a z nich naczyniami biegnącymi wzdłuż t.żołądkoweo-sieciowej prawej do ww. chł. trzewnych.
• Z obszaru III - dno żołądka - do ww. chł. trzustkowo - śledzionowych,a z nich naczyniami biegnącymi wzdłuż t. śledzionowej do ww. chł. trzewnych
• Z obszaru IV - część odźwiernikowa - chłonka płynie stąd do ww. chł. odźwiernikowych a z nich naczyniami wzdłuż t. żołądkowej prawej do ww. chł. trzewnych.

Unerwienie:
Włókna parasympatyczne dochodzące do żołądka pochodzą od nn. błędnych. Są to włókna przedzwojowe, których komórki macierzyste leżą obustronnie w jądrze skrzydła popielatego w rdzeniu przedłużonym. Włókna od n. błędnego lewego dochodzą do splotu żołądkowego przedniego, a włókna n. błędnego prawego do splotu żołądkowego tylnego. Splot żołądkowy przedni leży na krzywiźnie mniejszej żołądka a tylny na tylnej ścianie żołądka.
Włóknom parasympatycznym towarzyszą włókna viscerosensoryczne, których komórki macierzyste leżą w zwoju szyjnym i węzłowym nn. błędnych.
Ponadto do żołądka dochodzą wł. sympatyczne pozazwojowe, których komórki macierzyste leżą w zwojach trzewnych na terenie splotu trzewnego. Część tych włókien ma komórki macierzyste w zwojach lędźwiowych odcinków pni sympatycznych. Włókna sympatyczne dochodzą do żołądka oplatając tętnice. Największy z nich - splot żołądkowy górny oplata t. żołądkową lewą. Włóknom sympatycznym towarzyszą włókna viscerosensoryczne, których komórki macierzyste leżą w zwojach międzykręgowych.
W ścianie żołądka leżą sploty śródścienne plexus myentericus Auerbachi te plexus submucosus Meissneri. Są to sploty uzwojone. W zwojach leżących na ich terenie stnapsę mają włókna parasympatyczne.

Funkcje

• Magazyn pokarmu
• Odkażanie pokarmu przy pomocy HCl (150 mM,1-0.5%)
• Trawienie dzięki enzymom produkowanym przez komórki główne - pepsyna i lipaza żołądkowa
• Resorpcja niektórych substancji np. H2O i alkohol
• Funkcja dokrewna

Produkcja czynnika wewnętrznego Castle'a

www.fit.pl