Rzodkiew zwyczajna (Raphanus sativus) to gatunek z rodziny kapustowatych. Jej ojczyzną są najprawdopodobniej Chiny, w których do dziś jest ona jednym z najpopularniejszych warzyw. Rzodkiewkę, uważaną za skarłowaciałą formę rzodkwi, znano i uprawiano w Egipcie już 2000 lat temu. Małe, czerwone kulki rzodkiewki były ponoć przysmakiem faraonów.
Kolorowe zgrubienia
Powszechnie uważa się, że jadalną częścią rzodkiewki jest korzeń, w rzeczywistości stanowi je zgrubienie, które jest połączeniem części liściowej oraz korzenia. Zgrubienie może przybierać rozmaite kształty – kulisty, wydłużony, walcowaty, stożkowy lub owalny. Najpopularniejsze są rzodkiewki ze skórką czerwoną, karminową lub różową, ale istnieją również odmiany o mniej spotykanych kolorach np. białym, żółtym czy fioletowym. Miąższ rzodkiewek jest mięsisty, w smaku – łagodny lub ostry. Warzywo najlepiej smakuje tuż po zerwaniu – zbyt długie przechowywanie powoduje, że szybko więdnie i staje się gąbczaste. Między ostrością smaku, a jędrnością miąższu istnieje pewna zależność: odmiany wczesne są z reguły łagodniejsze i łatwiej tracą jędrność niż odmiany późne, odznaczające się bardziej wyrazistym smakiem.
Siarczyste zdrowie
Rzodkiew i jej mniejsza kuzynka to bardzo soczyste rośliny. Zawierają sporo wody, a co za tym idzie bardzo mało kalorii – pięć średniej wielkości rzodkiewek (100 g) to zaledwie 14 kcal. Warzywa te zawierają ponadto niewielkie ilości węglowodanów, białka, stosunkowo sporo błonnika pokarmowego, witaminy C, potasu oraz mniejsze ilości innych składników mineralnych i witamin z grupy B.
Zarówno rzodkiew, jak i rzodkiewka zawierają związki siarki oraz olejki eteryczne, które wykazują działanie bakteriobójcze. To one przyczyniają się do charakterystycznego, nieco ostrego smaku i właściwości leczniczych warzyw. Spożywanie rzodkwi i rzodkiewek korzystanie wpływa na kondycję włosów oraz układ pokarmowy. Wspomniane substancje zawierające siarkę pobudzają narządy trawiennie oraz poprawiają apetyt. Trzeba jednak pamiętać, że w niektórych schorzeniach właściwości te mogą przyczynić się do nasilenia istniejących dolegliwości. Jedzenie rzodkwi czy rzodkiewek (zwłaszcza tych o ostrzejszym smaku) jest przeciwwskazane w przypadku schorzeń przewodu pokarmowego, takich jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenia wątroby oraz nieżyty jelit i nerek.
Nie tylko na surowo
Najzdrowsze są rzodkiewki jadane na surowo – pokrojone w plasterki lub starte na tarce stanowią doskonały dodatek do kanapek i twarożku. Pieprzny smak i charakterystyczny zapach warzywa nadaje swoistego wyrazu również sałatkom i surówkom. Warto mieć na względzie, że jadalne są również młode liście rzodkiewki. Te świetnie sprawdzą się w surówce z sałatą, świeżym ogórkiem i szczypiorkiem. Mniej popularne jest podawanie rzodkiewek w formie gotowanej czy duszonej. Gotowane rzodkiewki mają zdecydowanie łagodniejszy smak i dobrze komponują się z dodatkami takimi jak masło, bułka tarta czy łagodne w smaku sosy (np. beszamelowy). Czerwone okrągłe rzodkiewki można także przetworzyć na oryginalną marynatę, która z pewnością zaimponuje gościom.
dr Aleksandra Czarnewicz-Kamińska
dr Joanna Anna Walczak
www.dieta.fit.pl
