Dla kogoś kto pije ten napar po raz pierwszy, dużym zaskoczeniem jest jego specyficzny gorzkawy smak oraz tytoniowy posmak
Nazwa yerba mate nawiązuje do łacińskiego słowa herba oznaczającego ziele oraz mati, które w języku Indian Keczua oznacza tykwę – roślinę, której wysuszone owoce wykorzystuje się jako naczynie do parzenia ziela. Walory sensoryczne yerba mate wynikają z bogactwa zawartych w niej składników. O goryczy naparu decyduje przede wszystkim wysoka zawartość saponin (pochodnych cukrów, które odpowiedzialne są za właściwości lecznicze wielu roślin), o zapachu natomiast – różnorodność lotnych związków zapachowych. Ich zawartość w yerba mate jest większa niż w japońskiej zielonej senchy oraz innych popularnych ziołach spożywanych w formie naparów takich jak afrykański rooibos czy tajwańskie fongru.
Moc polifenoli i mateiny
Wysoka zawartość związków polifenolowych w yerba mate (porównywalna do zielonej herbaty) decyduje o jej dobroczynnym wpływie na zdrowie. Regularne picie naparów z mate działa ochronnie na komórki wątrobowe, pomaga obniżyć poziom cholesterolu we krwi i jest ogólnie korzystne dla układu sercowo-naczyniowego. Ziele ostrokrzewu paragwajskiego stanowi również źródło kofeiny, która w mate nazywana jest mateiną. Dzięki niej yerba mate działa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy, ma właściwości moczopędne, chroni przed otyłością, a nawet pomaga zgubić zbędne kilogramy. Picie mate powoduje zwiększenie poziomu spalanych tłuszczów oraz zmniejsza uczucie głodu. Przypuszcza się, że korzyści, jakie daje stosowanie yerba mate (w formie naparów lub suplementów diety) podczas odchudzania wspomagane jest przez wspomniane wcześniej saponiny, które między innymi opóźniają wchłanianie tłuszczów z pożywienia.
Sposób podawania i parzenia
Tradycyjnie yerba mate podaje się na ciepło w specjalnych naczynkach zwanych mate, które wykonywane są z tykwy, ceramiki lub drewna i pije przez specjalną rurkę zwaną bombillą. W Ameryce Południowej popularne jest również picie yerba mate na zimno w postaci napoju tereré, który podaje się z kostkami lodu oraz sokiem cytrusowym. Tereré pija się w guampa – naczyniu wykonanym najczęściej z bawolego rogu lub kopyta. Sam sposób przyrządzania yerba mate jest podobny do parzenia herbaty. Jedyna różnica jest taka, że herbatę zalewa się wrzątkiem, natomiast mate – wodą lekko przestudzoną (optymalna temperatura to 65-80°C).
Rytuał picia
Przygotowanie i spożywanie naparu z ziela ostrokrzewu wiąże się ze swoistym rytuałem. Jedna z osób pełniąca rolę gospodarza serwuje mate kolejnym osobom. Gdy ktoś wypije swoją porcję oddaje naczynie gospodarzowi. Ten dolewa do naczynia wody i podaje kolejnej osobie. Napar z yerba mate jest symbolem przyjaźni i oprócz tego, że pija się go w gronie najbliższych, to także wita się nim nieznajomych przybyszów oraz gości.
Legenda o yerba mate
Jedna z legend Indian Guarani głosi, że pewnego razu bogini Księżyca Yarí i bogini Chmury Araí postanowiły odwiedzić ziemię. Tam napotkały jaguara (według indiańskich wierzeń – symbol zła), który chciał je zaatakować. Zostały jednak uratowane przez starego indianina, który zabił zwierzę strzelając do niego z łuku. Boginie chcąc odwdzięczyć się starcowi i jego rodzinie za ratunek oraz gościnę podarowały mu nasiona yerba mate. Od tego czasu spożywanie naparu z tej rośliny stało się symbolem przyjaźni.
dr Joanna Anna Walczak
