Benzodiazepiny
Zostały wprowadzone do lecznictwa w latach 60. jako leki do leczenia lęku i jako leki nasenne. Szybko wyparły barbiturany jako leki zdecydowanie bezpieczniejsze. Poważne zatrucia wyłącznie benzodiazepinami występują rzadko, ale często są zażywane z alkoholem, który nasila ich działanie.
Mechanizm działania:
- powodują nasilenie działania endogennego GABA, same nie wywierają bezpośredniego wpływu na kanał chlorowy
- zwiększają częstość otwarcia kanału chlorowego, powodują napływ jonów Cl- do komórki wywołując hiperpolaryzację neuronów
Efekty kliniczne działania:
• działanie nasenno-sedatywne
• działanie przeciwdrgawkowe
• działanie miorelaksujące
• działanie przeciwlękowe
Działania niepożądane BZD:
• senność w dniu następnym po zażyciu leku (objawy rezydualne)
• upośledzenie sprawności psychomotorycznej
• niepamięć następcza
• osłabienie czynność poznawczych
• bezsenność jako reakcja z odbicia
• łatwo występujące uzależnienie i tolerancja na niektóre działania
• Po szybkim podaniu może dojść do porażenia ośrodka oddechowego
Interakcje:
• u chorych będących pod wpływem alkoholu może się nasilić ośrodkowe działanie uspokajające benzodiazepin. W przewlekłym nadużywaniu alkoholu można się spodziewać tolerancji na te leki
• Przy przewlekłym leczeniu difenylohydantoina benzodiazepiny mogą podwyższać jej stężenie we krwi
• cimetydyna wydłuża klirens wątrobowy diazepamu i desmetylodiazepamu, ich działanie uspokajające może być wydłużone
• zmniejszają zapotrzebowanie na tiopental
• działanie uspokajające jest nasilone przez inne leki uspokajająco-nasenne, neuroleptyki oraz opioidy
Przeciwwskazania:
• miastenia gravis
• ataksja
• ostre zatrucie alkoholem, opioidami lub lekami nasennymi
[-------]
Upośledzenie funkcji psychomotorycznych:
• pojawia się w początkowym okresie terapii
• po zwiększeniu dawki leku
• u osób starszych
Objawy obejmują:
• zaburzenia koncentracji
• zawroty głowy
• ataksję
• podwójne widzenie
• osłabienie mięśni
• zmniejszenie możliwości kierowania pojazdami
Wpływ na pamięć: BZD powodują zaburzenia pamięci prawdopodobnie z powodu zbyt szybkiego początku snu co uniemożliwia prawidłową konsolidację
Upośledzenie pamięci:
• niepamięć następcza
dotyczy szczególnie midazolamu dlatego wykorzystuje się go w premedykacji
• zaburzenia pamięci świeżej
dotyczy zwłaszcza osób nadużywających alkoholu
• zaburzenia uwagi i pamięci wzrokowo-przestrzennej
dotyczy osób przyjmujących leki przez dłuższy czas w dawkach terapeutycznych
Reakcje paradoksalne:
• pobudzenie
• agresywność
• impulsywność
• skłonność do przemocy, szczególnie u osób starszych, dzieci oraz osób z niedorozwojem umysłowym
Tolerancja a benzodiazepiny
Dotyczy wszystkich działań benzodiazepin, ale rozwija się w różnym czasie
- działanie nasenne: tolerancja rozwija się bardzo szybko i w związku z tym stosowanie tych leków jako leków nasennych jest niepolecane
- działanie anksjolityczne: tolerancja rozwija się wolniej ale nie ma dowodów że stosowanie tych leków powyżej 6 m-cy było uzasadnione
Uzależnienie
• Każda z benzodiazepin jest w stanie wywołać uzależnienie, różnią się jedynie czasem i dawką potrzebną do wywołania uzależnienia
• Zarówno psychiczne jak i fizyczne uzależnienie rozwija się w 1 do 2 mc-y od początku terapii dlatego okres stosowania benzodiazepin nie powinien przekraczać 3 - 4 tygodni
• zespół abstynencyjny obserwowano już po 6 tyg. zażywania diazepamu
• zwykle nadużywane są leki krótkodziałające o „wyraźnym” początku działania i o wysokiej lipofilności
[-------]
Objawy zespołu abstynencyjnego:
• stany lękowe
• wzrost ciśnienia, przyspieszenie tętna
• drżenie
• nadmierna potliwość
• bezsenność
• agresywność
• wzrost napięcia mięśni
• drgawki
Sen a benzodiazepiny
– skracają latencję snu (ale jedynie ~15min)
– zmniejszają liczbę wybudzeń
– wydłużają sen całkowity (około 30 min)
– nie normalizują snu REM
– wydłużają stadium 2 snu, skracają 1
– nie wydłużają snu wolnofalowego (stadium 3 i 4) natomiast zaburzają jego strukturę (zmniejszają ilość fal theta i delta)
Czas działania benzodiazepin
• O długim okresie półtrwania:
– kumulacja przy przewlekłym stosowaniu
– nadmierna senność w dniu następnym
– upośledzenie funkcji psychomotorycznej ale
– łatwiej je odstawić
– rzadziej występuje uzależnienie
• O krótkim okresie półtrwania:
– rzadko kumulują się
– częściej powodują bezsenność z odbicia
Benzodiazepiny – czas działania
Krótko-: lormetazepan, triazolam, midazolam,temazepam
Średnio-: flunitrazepam, estazolam
Długo-: nitrazepam, flurazepam
Przeciwlękowe: diezepam (Valium), lorazepam, alprazolam, oxazepam, chlorazepat
Uspokajająco-nasenne: nitrazepam, flurazepam, triazolam, temazepam
Benzodiazepiny- działanie:
• anksjolityczne
• uspokajające (aż do nasennego)
• powodują niepamięć
• zwiotczające mięsnie
• przeciwdrgawkowe
[-------]
Przy wyborze leku należy się kierować początkiem i czasem działania poszczególnych substancji.
Zalety:
• mała toksyczność
• szeroki zakres działania terapeutycznego
• w dawkach terapeutycznych nie powodują objawów niepożądanych ze strony układu oddechowego i krążenia, a także nudności i wymiotów
• bezpieczne w hipertermii złośliwej
Wady:
• nie mają działania przeciwbólowego
• działają dość długo
• działanie jest wydłużone w przypadku schorzeń wątroby
• u starszych osób mogą prowadzić do reakcji paradoksalnej (pobudzenie, niepokój, majaczenie)
Diazepam
• działanie powodujące niepamięć jest słabsze niż midazolamu
• czas półtrwania wynosi 20-40h, wydłuża się z wiekiem
• osoby starsze są bardziej wrażliwe na działanie diazepamu, przy tym samym stężeniu w surowicy
• metabolit - desmetylodiazepam jest czynny farmakologicznie
• rozpuszczalny w wodzie, może być podawany doustnie, doodbytniczo, domięśniowo i dożylnie, podanie parenteralne jest bolesne i może prowadzić do zakrzepowego zapalenia żył
• W premedykacji diazepam jest stosowany doustnie
• dostępność biologiczna po podaniu doustnym jest większa niż 70%. Resorpcja po podaniu domięśniowym lub doodbytniczym jest nieprzewidywalna.
• Po podaniu doustnym maksymalne stężenie w surowicy osiąga po ok.. 60 min, działanie uwidacznia się najwcześniej w tym czasie
• Dawkowanie: 0.15 mg/kg (ok. 10mg)co najmniej godzinę przed rozpoczęciem znieczulenia, redukcja do 2-5 mg u starszych osób
jako lek nasenny w przededniu operacji: 5-15 mg p.o.
Midazolam
• powoduje niepamięć wsteczną
• działa 2-3 razy silniej od diazepamu
• szybszy początek działania
• łatwiejsza do przewidzenia resorpcja
• krótszy czas działania
• metabolity są nieaktywne
• początkowy czas półtrwania wynosi 7.2 min, średni czas połowiczej eliminacji 2.5 h (u starszych osób 5.6h, u osób otyłych - 8.4h)
• w premedykacji można stosować doustnie i domięśniowo, u dzieci także donosowo lub doodbytniczo
• po podaniu doustnym 50% dawki ulega efektowi pierwszego przejścia w wątrobie
• dostępność biologiczna po podaniu domięśniowym wynosi 90%
Po podaniu doustnym lub domięśniowym:
• początek działania po 5-10 minutach,szczyt działania po 30-60 min
• czas trwania niepamięci 20-30 min, działanie przeciwlękowe i uspokajające 20-40 min
• normalizacja funkcji umysłowych w ciągu 4 h
Dawkowanie:
• 3.5-7 mg lub 0.05 - 1mg/kg p.o lub i.m. 30-60 min przed rozpoczęciem znieczulenia
• redukcja dawki u osób starszych o ok. 15% na każdą dekadę życia
[-------]
Flunitrazepam
• działa przeciwlękowo; działanie uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe i powodujące niepamięć wsteczną jest silniejsze niż diazepamu
• średni czas działania, czas półtrwania po podaniu pojedynczej dawki doustnej wynosi 14-19 h
• po podaniu dożylnym silniejsza depresja oddechowa niż po podaniu diazepamu, podaje się tylko w przypadkach nagłych
• stosowany jako lek nasenny w przededniu operacji i jako uspokajający w dniu operacji
• szczyt działania po 1-2 h
• u osób starszych mogą wystąpić zaburzenia koordynacji ruchu i zwiotczenie mięśni
• możliwość wystąpienia reakcji paradoksalnej, zwłaszcza u osób starszych
Dawkowanie:
0.5-1-2mg p.o 1-2 h przed rozpoczęciem znieczulenia
1-2 mg i.m. 30-60 min przed rozpoczęciem znieczulenia
u osób starszych redukcja dawki, aby uniknąć nadmiernej sedacji
Lorazepam
• 5-10 razy silniejszy od diazepamu
• działanie uspokajające po podaniu p.o. Występuje po 30 min, szczyt działania po ok. 2h, działanie trwa ok. 4-6h
• działanie uspokajające i powodujące niepamięć jest silniejsze od diazepamu
• niepamięć wsteczna zależy od dawki (2mg p.o. U 30% szczyt działania występuje po 2h, 4mg p.o. U 70% po 2-3h
• silniej niż diazepam hamuje działania niepożądane ketaminy
• podanie dożylne może spowodować ból i zakrzepowe zapalenie żył
• podany domięśniowo resorbuje się dobrze
• metabolizowany w wątrobie do nieczynnych metabolitów, które są wydalane przez nerki
z powodu długiego działania uspokajającego i powodującego niepamięć nie nadaje się do premedykacji chorych, którzy powinni być szybko wybudzeni.
www.fit.pl
