Konkurencje olimpijskie

Dystans ten zbliżony do współczesnego biegu na 200 m. (ok. 192 m.), stwarzał najlepsze warunki do osiągnięcia największej szybkości. Do 15 olimpiady (720 r. pne) biegacze mieli na sobie lniane okrycia; później biegali nago. Start ułatwiały kamienne progi startowe. W czasie startu biegacze, pochyleni do przodu, wyciągniętymi rękami dotykali ziemi.
Bieg na dwa stadiony (diaulos), bliski współczesnemu biegowi na 400 m, wymagał od zawodnika dużej szybkości i zwrotności przy zmianie kieunku biegu i powrocie na linię startu.
Bieg długi (dolichos) prawdopodobnie odbywał się na różnych dystansach i obejmował od 7 do 27 długości stadionu. W Olimpii bieg ten wynosił prawdopodobnie 20 lub 24 długości stadionu, tzn. 3,84 km lub 4,61 km.
Powstanie biegów długich wiąże się z powstaniem instytucji posłańców, którzy wykorzystywani byli do przekazywania ważnych i pilnych wiadomości. Często osiągali niezwykła szybkość biegu, w ciągu dnia pokonywali przestrzeń przekraczającą nawet 100 km. Znanego natomiast obecnie biegu maratońskiego nie było. Wprowadzono go po raz pierwszy na igrzystach nowożytnych w Atenach w 1896 r. dla uczczenia tym biegiem żołnierza, który w 490 r. pne walczył pod Maratonem z Persami (na wschodnim wybrzeżu Attyki) i pragnąc jak najszybciej donieść swoim rodakom w Atenach wiadomość o odniesionym zwycięstwie. Po okrzyku „zwycięstwo” (nike) - padł martwy z wyczerpania.
Pięciobój (pentalhlon) został wprowadzony na 18 olimpiadzie (708 r. pne) i uznano go za przodującą konkurencję olimpijską. Składał się z 5 konkurencji: bieg, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem i zapasy. Wymagał od zawodnika wysokiej i wszechstronnej sprawności, dlatego uzyskał wśród konkurencji olimpijskich wysoką rangę. Szczególnie kombinacja takich sprawności, jak bieg, rzut i zapasy, wymagała wielkiej i wszechstronnej zaprawy.
Kolejność konkurencji w pentathlonie nie jest dokładnie znana. W igrzyskach pytyjskich kolejność ta miała być następująca: skok, bieg, rzut dyskiem, rzut oszczepem, zapasy. Historycy zgodni są co do tego, iż zapasy były w pentathlonie konkurencją końcową. Eliminacja zawodnika następowała po trzech kolejnych niepowodzeniach.
Rzut dyskiem był w Grecji uprawiany od najdawniejszych czasów. Pisał o nim już Homer. Najdawniejsze dyski były wykonane z krzemienia, później odlewano je z brązu. Archeologowie odnaleźli wiele dysków. Są one różnej wielkości i o różnej wadze. Zapewne ich waga była zależna od wieku miotacza i wahała się od 1,35 do 4,76 kg. Średnica ich wynosiła od 17 do 30 cm, grubość 10 mm. Były również dyski z drzewa, żelaza i ołowiu. Można dość dokładnie ustalić technikę rzucania dyskiem na podstawie zachowanych dzieł sztuki, przedstawiających dyskobola w różnych fazach rzutu. Najbardziej znana jest rzeźba dyskobola w momencie wyrzutu dysku, dłuta Myrona z V wieku pne. Niestety, dzieło to w oryginale nie zachowało się do naszych czasów, istnieją jedynie jego liczne i znane kopie. Dyskobol miał dokoła siebie wyznaczoną przestrzeń, z miejscem na rozbieg, której nie mógł przekroczyć. Dysk należy do najbardziej klasycznych konkurencji olimpijskich. Była to również konkurencja najbardziej „sportowa”, wymagała od dyskobola wszechstronnej sprawności. Dysk jednak nie wchodził do konkurencji olimpijskich jako samodzielna dyscyplina. Był uprawiany w ramach pięcioboju.
Skok w dal, dziś samodzielna konkurencja olimpijska, w starożytności również stanowił jedną z konkurencji w ramach pięcioboju. Był to skok z ciężarkami - „halterami” (od 1,5 do 5 kg), które zawodnik trzymał w obu rękach i skakał z krótkiego rozbiegu. Odskakiwał z nieruchomego progu (bater) i spadał na sypką i płaską ziemię (skamma). Skok tylko wtedy uważano za ważny, gdy ślady stóp dobrze się odcisnęły na ziemi. Nie uznawano poślizgów i upadków. Skok był przez zawodnika powtarzany parokrotnie.
Rzut oszczepem był bardzo cenioną konkurencją pięcioboju, ponieważ stanowiła element wyszkolenia militarnego. Oszczep służący do celów sportowych długością równał się ciału człowieka (170 cm), był gruby na palec i pozbawiony ostrza; u końca mocowano ciężarek. W środkowej części oszczepu umieszczona była długa na 40 - 45 cm skórzana pętlica skórzana, która okręcała parokrotnie miejsce uchwytu oszczepu i kończyła się niewielką pętelką; rzucający wkładał w nią wskazujący i długi palec prawej ręki, co umożliwiało nadanie mu ruchu wirowego, pozwalającego na znaczne (2 - 3 krotne) zwiększenie nośności rzutu. Czołowych oszczepników dobierano wśród atletów mających najdłuższe palce. Wyrzut następował po krótkim rozpędzie i obrocie całego ciała.
Zapasy zamykały pięciobój, a często stanowiły konkurencję decydującą o zwycięstwie. Była to konkurencja trudna i cieszyła się wielką popularnością. Powszechnie w Grecji uważano ją, jako dobrą zaprawę do służby wojskowej. Zawody rozgrywano na spulchnionej ziemi. Zwycięzcą zostawał ten, kto rzucił przeciwnika na ziemię, sam przy tym nie upadając. Zawodnicy mogli się chwytać za ręce (ale nie za nogi), za szyję i obejmować ciało. Nie wolno było wkładać przeciwnikowi palców do oczu, uszu i nosa. Zapasy rozgrywano w trzech rundach. Walczących ze sobą zawodników dobierano losowo z trzech grup wiekowych: mężczyzn, młodzieńców i chłopców.
Za zwycięzcę pięcioboju uznawano prawdopodobnie tego zawodnika, który osiągnął pierwsze miejsce w trzech przynajmniej spośród tych pięciu rodzajów walki.
Pięściarstwo (boks) zostało wprowadzone jako konkurencja olimpijska po raz pierwszy na 23 olimpiadzie (688 r. pne). Było jednak wcześniej dość szeroko uprawiane (walkę na pięści opisywał Homer). Za czasów achajskich zawodnicy używali specjalnej ochrony na ręce w postaci pasów skórzanych. Były to rzemienie do 3 m długości ze skóry najpierw miękkiej, a później, w czasach rzymskich - ze skóry twardej.
Te rzemienie miały ochraniać pięściarza i wzmacniać siłę jego ciosów. Walka odbywała się na otwartej przestrzeni, bez przerw (rund), aż do rozstrzygnięcia. Za pokonanego mógł się uznać sam zawodnik przez podniesienie ręki. To obniżało znacznie napięcie walki w porównaniu z boksem dzisiejszym. Uderzano przeważnie w głowę przeciwnika, co zmuszało do osłaniania się górą. Nie było doboru zawodników wg wagi (jak dzisiaj).
Opowiadają o mistrzu pięściarstwa z czasów rzymskich, za cesarza Tytusa, który potrafił zasłaniać się przez pełne dwa dni z rzędu i wymęczył przeciwnika doszczętnie nie dozwoliwszy mu na zadanie jednego choćby ciosu.
Wyścigi konne były konkurencją znaną od najdawniejszych czasów, choć kosztowną, bo wymagającą utrzymania koni. Była to więc konkurencja elitarna, dostępna z natury rzeczy przede wszystkim dla arystokracji. Sztuka jazdy konnej była w Grecji rozwinięta, choć inna niż dziś, choćby z tej racji, że nie znano strzemion, a konie nie były podkute. Zawody konne odbywały się na specjalnych hipodromach, ich długość nie jest jednak znana.
Szczytowy punkt zawodów olimpijskich stanowił wyścig rydwanów. Była to również konkurencja bardzo kosztowna i z tej racji ograniczona do kręgów arystokracji. Istniały różne rodzaje rydwanów, najbardziej popularne były rydwany dwukonne i czterokonne. Rydwany wyścigowe, podobnie jak bojowe, były dwukołowe. Posiadały ochronę po obu stronach. Zawodnik stał na wasągu i trzymał w lewej ręce lejce, a prawej bat. Ubrany był w długi chiton joński. Nagrodę, podobnie jak w wyścigach konnych, otrzymywał nie zawodnik, ale właściciel koni.
Militarną genezę miał również bieg w uzbrojeniu. Początkowo zawodnicy biegli w pełnym uzbrojeniu, na które składały się: hełm, tarcza, nagolenice i włócznia. Od połowy V w. p.n.e. zrezygnowano z nagolenic i włóczni, a w IV w. p.n.e. zawodnik biegał już tylko z tarczą. W ten sposób bieg zatracił charakter popisów sprawności militarnej, nabrał natomiast cech konkurencji wyłącznie sportowej.
Najcięższą konkurencję stanowił pankration, wprowadzony na 33 olimpiadzie (648 r. p.n.e.). Było to połączenie zapasów z pięściarstwem. Tu każdy rodzaj uderzeń był dozwolony: nie tylko uderzenie pięścią i chwyty stosowane w zapasach, ale także wszelkie inne sposoby natarcia, a więc kopnięcie w żołądek lub w brzuch, wykręcanie członków, gryzienie, dławienie itd. Niedozwolone było tylko atakowanie palcami oczu i innych otworów twarzy przeciwnika.
Walka zwykle po paru próbach przewrócenia przeciwnika toczyła się na spulchnionej uprzednio ziemi, którą często polewano wodą. Zawodnicy więc ślizgali się i tarzali w błocie, które nie rzadko czerwieniło się od ich krwi. Pomimo swej surowości pankration był konkurencją wysoko cenioną przez starożytnych. Philostrates, lekarz z II w. ne, określał pankration jako sport „najpiękniejszy”.
Rywalizacja trębaczy i heroldów (mistrzów ceremonii) występuje od 96 olimpiady (396 r. p.n.e.) i polegała na popisywaniu się ekspresją grania na trąbce oraz siłą i pięknem tonu.
Podany wyżej przegląd najbardziej popularnych konkurencji olimpijskich przez długi czas nie obejmował łucznictwa. Wprowadzono je dopiero w III w. pne. Strzelano zwykle z trzech pozycji: stojąc, z konia stojącego i z konia w biegu. W późniejszych czasach wprowadzono również podnoszenie ciężarów. Gry zespołowe nie były uprawiane. Konkurencje olimpijskie, choć różnorodne, nie odzwierciedlają całego bogactwa sprawności ruchowych uprawianych w starożytnej Grecji. Wielką popularnością cieszył się taniec, pływanie i wioślarstwo oraz gra w piłkę - zwana „sferomachią” (sfera - piłka, machia - walka).

wwww.fit.pl