Badania takie prowadzone dla członków Fitness Klubu Gymnasion odbywają się w formie indywidualnego testu fizjologicznego (tzw.Fitness Test). Test ten ocenia ogólny stan zdrowia i poziom sprawności fizycznej badanego. Analiza dotyczy wybranych cech motorycznych człowieka i parametrów fizjologicznych. Fitness Test zawiera:
1. Kwestionariusz,
2. Pomiar wzrostu i masy ciała,
3. Pomiar tętna spoczynkowego i ciśnienia tętniczego krwi,
4. Pomiar komponentów ciała (tkanka tłuszczowa, woda),
5. Ogólne badania ortopedyczne (ocena układu narządów ruchu),
6. Test gibkościowy,
7. Wysiłkowy test wydolności fizycznej na cykloergometrze,
8. Określenie celów treningowych,
9. Zalecenie specjalistycznych konsultacji.
Wyniki testu fizjologicznego pokazują mocne i słabe strony osoby badanej. Informacje te, w połączeniu z profesjonalną wiedzą fizjoterapeuty i trenera prowadzą do opracowania indywidualnego programu treningu, którego przebieg jest stale kontrolowany przez instruktorów. Osoby ćwiczące przechodzą następne testy kontrolne w odstępach czasu co 2-3 miesiące. Umożliwia to stałe monitorowanie ich stanu fizycznego oraz modyfikację kolejnych programów ćwiczeń.
Wysokość i masa ciała
Należna masa ciała jest to masa ciała, jaką powinna mieć osoba danej płci i wieku przy swojej wysokości ciała i typie budowy. W praktyce klinicznej stosowanych jest wiele wzorów do określenia należnej masy ciała, jak na przykład:
1. Wzór Broca
Mn=W-100
Mn -masa ciała należna w kg, W -wysokość ciała w cm
2. Wskaźnik Broca-Bmngscha
Mn= W-100 przy wysokości ciała do 164 cm
Mn= W-105 przy wysokości ciała od 165 do 175 cm
Mn= W-110 przy wysokości ciała powyżej 175 cm
3. Wskaźnik wagi idealnej
WWI= 50+0,75 (W-150)
WWI- wskaźnik wagi idealnej w kg
W- wysokość ciała w cm
4. Wzór Bernharda
Mn = W x odwód klatki piersiowej/240
5. Aktualnie często stosowany wzór
dla kobiet Mn= W - 100 - W-100/10
dla mężczyzn Mn = W - 100 - W-100/20
[-------]
Przedstawione sposoby obliczania należnej masy ciała są dostosowane do osób dorosłych. Należną masę ciała dla dzieci znaleźć można w specjalnych tabelach lub posługując się siatkami centylowymi wysokości i masy ciała.
Masa ciała przekraczająca dopuszczalne normy określona jest jako nadwaga. Nadwaga i otyłość nie są synonimami. Otyłość jest to nadmiar masy ciała spowodowany zwiększeniem ilości tkanki tłuszczowej w tkance podskórnej oraz w narządach wewnątrz ustroju. Mogą zdarzyć się przypadki nawet dużej nadwagi bez nadmiernego otłuszczenia ( przy budowie atletycznej, gdzie nadwaga jest wynikiem masywnego kośćca i dużej masy mięśniowej) i nie można wtedy mówić o otyłości. Zdarzają się również-chociaż rzadziej-przypadki nadmiernego otłuszczenia, któremu nie towarzyszy nadwaga (np. przy bardzo drobnym kośćcu i budowie astenicznej).
Komponenty ciała
Masa ciała nie jest obiektywną oceną budowy ludzkiej. Optymalnym wskaźnikiem jest określenie komponentów (wskaźników) ciała- Opisują one jakość "wagi" człowieka, a pośrednio stan jego zdrowia. Na komponenty ciała składają się: tkanka tłuszczowa i tzw. sucha masa ciała, najczęściej wyrażone w procentach.
Sucha masa ciała (lean weight, lean tissne) termin ten odnosi się do spalających kalorie składników ciała, włączając mięśnie, kości, organy wewnętrzne i tkankę łączną. Są one kluczem do "efektywnej wagi". Im większa jest sucha masa ciała, tym szybciej spalana jest energia podczas spoczynku, wysiłku, a nawet snu. Dlatego tak ważne Jest utrzymanie, a nawet zwiększenie tego komponentu ciała, głównie mięsni. Sama dieta, bez aktywności ruchowej doprowadza do obniżenia suchej masy ciała.
Podstawowa przemiana materii
Zawartość suchej masy ciała w organizmie (lean wieght) determinuje podstawową przemianę materii (PPM). PPM jest to ilość kalorii, które organizm spala w spoczynku w czasie 24 godzin. Należy pamiętać, że tylko sucha masa ciała spala kalorie, a tkanka tłuszczowa -nie. Wyższa wartość suchej masy ciała oznacza wyższą podstawową przemianę materii oraz szybszą konsumpcję bezwartościowych kalorii. Regularne ćwiczenia fizyczne pomagają utrzymać lub zwiększyć suchą masę ciała, a tym samym podnieść poziom PPM.
Tkanka tłuszczowa
Jest to komponent ciała magazynujący kalorie (energię) potrzebną do celów metabolicznych ustroju. Występuje on w dwóch formach: jako tłuszcz zasadniczy i tłuszcz zapasowy. Wbrew popularnej opinii nie cały tłuszcz organizmu jest szkodliwy. Pełni on funkcję ochronną amortyzatora przed urazami mechanicznymi, funkcję termoregulacyjną oraz funkcję magazynu energii. Zawartość tłuszczu zasadniczego powinna wynosić:
dla mężczyzn 3-5 %
dla kobiet 8-12%
Nadmiar kalorii z pożywienia jest magazynowany jako tzw. tłuszcz zapasowy. Powoduje
to rozrost i zwiększenie liczby komórek tłuszczowych głównie w tkance podskórnej.Całkowita woda organizmu
Termin ten określa przybliżoną ilość wody, jaką zawiera organizm ludzki. Prawidłowe wartości wynoszą:
dla mężczyzn 50-65%
dla kobiet 45-60%
Test komponentów ciała jest ważnym narzędziem diagnostycznym w ocenie budowy ciała, otyłości, sprawności fizycznej i ogólnego stanu zdrowia. Badanie to, jako element profilaktyki zdrowia powinno być wykonywane rutynowo wśród klientów ośrodków sportu i rekreacji ruchowej. W dużym stopniu ułatwia to opracowanie specjalistycznego i indywidualnego programu aktywności ruchowej dla konkretnej osoby, połączonego z określeniem zasad właściwego odżywiania. Test komponentów ciała jest więc wytyczną do ustalenia realnych celów treningowych i sposobu monitorowania zmian (progresu lub regresu). Test tkanki tłuszczowej jest najefektywniejszym sposobem diagnozowania i leczenia otyłości. Prawidłowe wartości tkanki tłuszczowej ilustruje tabela l. Mężczyźni z tkanką tłuszczową 25-30% są granicznie otyli a powyżej 30% klinicznie otyli. Kobiety odpowiednio 30-35%- otyłość graniczna, powyżej 35%- otyłość kliniczna (choroba). Najbezpieczniejszą formą redukcji nadmiaru tkanki tłuszczowej jest prawidłowe odżywianie i regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych. Badania naukowe dowodzą, że zwiększona procentowa zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka znacząco podnosi ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, udaru mózgu, cukrzycy, pewnych rodzajów raka, zapalenia stawów i innych przewlekłych chorób. Umiarkowana aktywność ruchowa oraz dieta niskotłuszczowa redukująca poziom tkanki tłuszczowej w ustroju pozwalają zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych.
[-------]
Ocena układu krążenia
Spoczynkowe ciśnienie krwi
- Skurczowe (systolic)- gdy serce kurczy się, pompuje krew do tętnic i powoduje w nich ciśnienie. Umożliwia to przepływ krwi do wszystkich partii ciała.
- Rozkurczowe (diastolic) - ciśnienie w tętnicach w momencie przerwy między kolejnymi skurczami serca. Narodowy Instytut Zdrowia USA określił następujące normy ciśnienia tętniczego krwi:
Tętno spoczynkowe
Prawidłowy zakres tętna spoczynkowego u ludzi ( w różnym wieku i o różnym poziomie wytrenowania) zawiera się w granicach 40-90 uderzeń serca na minutę. Generalnie normą tętna spoczynkowego ("RHR"-resting heart rate) określa się jako 60-80 uderzeń na minutę. Ogólnie rzecz biorąc im niższe jest tętno, tym lepsza jest wydolność fizyczna organizmu, chociaż nie jest to wartościowy wskaźnik do oceny poziomu "fitnessu" jednostki. U wytrenowanych sportowców (np. biegacze, pływacy) niskie tętno wskazuje na wysoką wydolność układu sercowo naczyniowego. Jednakże u innych ludzi może być ono związane z nieprawidłowościami fizjologicznymi jak np. zespół zatoki szyjnej (związany z arteriosklerozą). Jednakże w grupie zdrowych ludzi monitorowanie "HR" pozwala ocenić pozytywny wpływ regularnych ćwiczeń na organizm.
Ocena gibkości ciała
Jednym z elementów Fitness Testu jest ogólne badanie ortopedyczne oraz ocena gibkości ciała klienta.
Badanie to ma na celu wykrycie ewentualnych nieprawidłowości występujących w obrębie układu narządów ruchu, takich jak ograniczenie zakresu ruchów w stawach, bóle i przykurcze mięśniowe, wady postawy, zespoły bólowe kręgosłupa itp.
Gibkość jest cechą zależną od zakresów ruchu w stawach. Jest to zdolność mięśni i tkanek otaczających staw do wykonywania ruchu w pełnym zakresie (ROM-range ofmation). Nie istnieje ogólny test gibkości, który byłby reprezentatywny dla oceny gibkości całego ciała. Mimo to test skłonu tułowia w przód jest używany przez ostatnie 40 lat jako ogólny test gibkości ciała. W przypadku słabych wyników tego testu konieczne jest zaproponowanie ćwiczącemu prawidłowo dobranego programu ćwiczeń rozciągających (stretchingu), które skutecznie uelastyczniają i wzmacniają włókna mięśniowe oraz zwiększają zdolność ich rozciągania. Programy takie doskonale redukują ryzyko urazów mięśni i ścięgien oraz tzw. chronicznych bólów krzyża.
PODSUMOWANIE
Wyniki omówionego testu fizjologicznego w połączeniu z zaleceniami fizjoterapeuty i wspólnymi określeniami celów z osobą badaną stanowią podstawę opracowania harmonijnego programu treningowego dla każdego członka klubu. Programy ćwiczeń fizycznych (głównie dotyczących siłowni) są specyficznie i systematycznie zaplanowanym sposobem wykonywania aktywności fizycznej.
Programy takie jasno wskazują sposób, częstotliwość, intensywność, czas trwania i rodzaj wykonywanych ćwiczeń, są więc dobierane i zalecane zgodnie z regułą FIT (być dostosowanym, odpowiednim), a ich realizacja podlega ścisłej kontroli kadry instruktorskiej.
