Dynia to niskokaloryczne warzywo bogate m.in. w witaminy C, D, B1, B2, PP, a także kwas foliowy. Podobnie jak marchewka, dynia zawdzięcza swoją barwę beta-karotenowi. Z kolei pestki dyni zawierają m.in. lecytynę oraz pełnowartościowe tłuszcze roślinne (z tego powodu są wysokokaloryczne). Dynię można jeść zarówno na surowo, jak i poddać ją obróbce termicznej. Mirek Drewniak - doświadczony szef kuchni i gastronomii oraz przewodniczący Loży Ekspertów programu „Doceń polskie” przekonuje, że dynia nie jest wymagającym warzywem.
Odmiany dyni
Dynia jest kuzynką arbuza, melona, kabaczków, cukinii i ogórków, a to z racji przynależności do rodziny dyniowatych. Możemy wyodrębnić około 700 rodzajów dyni, które różnią się od siebie wielkością, kolorem ale i przeznaczeniem - są bowiem dynie jadalne i ozdobne.
Dynia olbrzymia to ta o grubym miąższu w kolorze od jasnożółtego do pomarańczowego. Po ugotowaniu miąższ jest soczysty, a wręcz wodnisty. W smaku dynia jest lekko słodkawa, ale przede wszystkim neutralna, dlatego świetnie komponuje się z wszelakimi innymi składnikami. Owoce dyni na ogół nie przekraczają 50 kg, ale bywają interesujące wyjątki - masa największej wyhodowanej dyni przekraczała 400kg!
Dynia makaronowa to druga popularna odmiana dyni, która osiąga raczej mały lub średni rozmiar. Ma ona kształt owalny, a kolor skórki na ogół w różnych odcieniach żółtego. Miąższ przybiera kolor od żółtego do pomarańczowego. Charakterystyczne jest dla niej to, że wytwarza mało pestek. Jej miąższ podobnie jak dyni olbrzymiej po ugotowaniu jest bardzo wilgotny i rozpada się na tysiące drobnych nitek. Wcześniej trzeba dynię przeciąć na pół i wydobyć z niej pestki. Połówki dyni można upiec zawinięte w folię aluminiowa lub po prostu w dużym garnku skórą do dołu. Kiedy miąższ staje się miękki, wystarczy delikatnie zeskrobać go widelcem. Przyjmuje on wtedy kształt długich włókien przypominających nitki makaronu.
Hokkaido Uchiki Kuri / Red Kuri to najbardziej znany rodzaj dyni japońskiej. Charakteryzuje się ona ciemnopomarańczową, miękką skórką. Miąższ po ugotowaniu jest mocno pomarańczowy, suchy i puszysty, a w smaku przypomina nieco kasztany. Dodatkowym atutem tej odmiany jest fakt, że nie jest koniecznie obieranie jej ze skórki.
Dynia japońska - kabocha lub "niebieska" jest spłaszczona, ma twardą, chropowatą, ciemnozieloną skórkę z jaśniejszymi paskami. Miąższ jest kremowy, dosyć słodki i niewłóknisty, o pomarańczowym zabarwieniu. Jest najlepszym wyborem do deserów i ciast z uwagi na swój słodki smak, często porównywany do smaku gotowanych kasztanów wodnych. Rośnie do wielkości ok. 30 cm.
Dynia w praktyce
1. Wielką zaletą dyni jest łatwość przechowywania - może czekać długie tygodnie, a nawet miesiące bez uszczerbku na jakości. Co ciekawe - nie potrzebuje do tego nawet lodówki.
2. Jest uniwersalna w zastosowaniu. Można ją upiec, usmażyć, grillować czy zamarynować.
3. Jedynym mankamentem jest twarda skóra i trudność przy jej obieraniu (w szczególności w przypadku dyni olbrzymiej). Większość z nas dzieli dynię na mniejsze kawałki, obierając następnie kawałek po kawałku. Tymczasem duże elementy dyni można z powodzeniem upiec ze skórką w piekarniku, zawinięte w folie aluminiową. Po upieczeniu miękki miąższ okroimy ze skóry bez żadnych problemów.
4. Jak długo pieczemy dynię? Proces uzależniony jest od gatunku i tego, co chcemy dalej z dynią zrobić. Jeśli chcemy wykorzystać miąższ i pokroić go na mniejsze kawałki, to dynię pieczemy krótko - właściwie tylko parzymy w piekarniku. W tym przypadku wystarczy około 20 minut w 200°C. Jeśli chcemy przyrządzić purre z dyni, to pieczemy dynię dłużej - nawet do 60 minut. Po tym czasie miąższ da się wydrążyć za pomocą łyżki.
5. Upieczona dynia zmienia się w puree, które może być wykorzystane przy różnych potrawach: · można je dodać ciasta na kluski, · posłuży nam do risotto czy dań makaronowych, · można je wykorzystać jako farsz do wszelkiego rodzaju pierożków, · piecze się z nim chleb, · sprawdza się również w wypiekach na słodko.
6. Najbardziej pasujące, tradycyjnie używane do dyni przyprawy to: imbir, cynamon, goździki, anyż, miód, pomarańcza, wanilia oraz mieszanka curry. 7. Bardziej awangardowy, lecz coraz bardziej popularny wybór to: tymianek, rozmaryn, trawa cytrynowa, czarny i czerwony pieprz oraz syrop klonowy.
PRZEPISY
Błyskawiczny makaron z serem i pestkami dyni
Pestki dyni są zbawienne dla organizmu. Posiadają w składzie nienasycone kwasy tłuszczowe, moc minerałów i witamin, a ich wysoka wartość odżywcza bardzo korzystnie oddziałuje na układ krążenia, a także wygląd skóry, włosów i paznokci. Pestki dyni pobudzają również przemianę materii. Warto dodawać je do sałatek i zup, albo wkomponować w tradycyjny makaron z serem, tworząc bardziej nietypową kompozycję kulinarną.
Potrzebne składniki:
- 1/2 szklanki dość drobnego makaronu, np. kolanka
- 1 szklanka wody
- szczypta soli
- 2-3 łyżki startego żółtego sera
- uprażone pestki dyni i słonecznika
- natka pietruszki
Wykonanie:
Do bordowego pojemnika silikonowego Jana Niezbędnego (1200 ml) wrzuamy makaron. Zalewamy wodą, dodajemy szczyptę soli. Zamykamy pudełko, pozostawiając uchylony kolorowy wentylek. Wstawiamy do kuchenki mikrofalowej i mikrofalujemy na najwyższej mocy ok. 10 minut. Jeśli cała woda zostanie wchłonięta, a makaron będzie odpowiednio miękki – możemy wmieszać ser, uprażone wcześniej na suchej patelni pestki oraz natkę pietruszki. Warto podawać jako samodzielne wegetariańskie danie, bądź jako dodatek do mięsa lub ryby.
Uwaga! Czas gotowania w kuchence mikrofalowej mocno zależy od jej modelu, dlatego traktuj podane czasy orientacyjnie.
Chlebek dyniowy
Chrupiąca skórka, puszysty środek i dyniowy aromat, a wszystko to w energetycznym, pomarańczowym kolorze. Chlebek dyniowy urzeka lekko słodkawym smakiem i długotrwałą świeżością. To idealne zastępstwo zwykłego chleba można upiec z użyciem dojrzałych, jesiennych dyń.
Potrzebne składniki:
- 50 dag mąki chlebowej
- 3 dag drożdży
- 100 ml mleka
- 1/2 łyżeczki cukru
- 1 łyżeczka drobnej soli
- 1/4 szklanki oleju
- 25 dag miąższu z dyni
- foremka do ciast i pasztetów Jan Niezbędny
Wykonanie:
Zanim przystąpimy do wyrabiania ciasta na chlebek, warto wydrążyć miąższ z dyni i rozdrobnić na mniejsze kawałki. Dzięki temu jej aromat zostanie równomiernie rozprowadzony po całym cieście. Następnie w letnim mleku rozpuszczamy cukier i dodajemy drożdże. Mieszankę odstawiamy do wyrośnięcia na kilka minut. W tym czasie do przesianej mąki chlebowej dodajemy drobną sól, miąższ z dyni, olej i w końcu także wyrośnięte drożdże. Wyrabiamy ciasto, aż będzie gładkie. Przekładamy je do specjalnej foremki o odpowiednim kształcie Jana Niezbędnego, która nie wymaga smarowania tłuszczem. Następnie odstawiamy ciasto na pół godziny w ciepłe miejsce do wyrośnięcia. W międzyczasie nagrzewamy piekarnik do temperatury 200 stopni. Gdy ciasto wyrośnie wstawiamy je do piekarnika na około 30 minut. Przed upływem tego czasu nie otwieramy piekarnika, by chleb nie opadł. Kiedy skórka chleba już się zrumieni i nabierze apetycznego, pomarańczowego koloru, patyczkiem sprawdzamy, czy ciasto jest suche w środku. Jeśli tak, możemy wyciągnąć chlebek z piekarnika.
Pikantne placki z dynią
Dynia w wersji na ostro urzeka smakiem – robimy jej bardzo dużą przysługę, doprawiając pikantnymi, wyrazistymi dodatkami. Warto spróbować placków w tej oryginalnej wersji – możemy podawać je z jogurtem naturalnym, ale stanowią również doskonały dodatek do mięs czy sałatek.
Potrzebne składniki:
- 1 dynia
- 1 szklanka mąki
- 2 jajka
- 1 duża cebula
- 3 ząbki czosnku
- szczypta chili
- szczypta papryki
- gałka muszkatołowa
- sól i pieprz
Wykonanie:
Dynię ścieramy na tarce o drobnych oczkach wraz z cebulą i czosnkiem. Wszystko wrzucamy do dużej miski, dodając również jajka i mąkę oraz przyprawy. Z masy formujemy placki dowolnej wielkości i smażymy na oliwie po kilka minutach z każdej strony.
