Aby zrozumieć, co spowodowało powstanie nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej, niezbędna jest znajomość najważniejszych przyczyn nadwagi. "Puszyści" są często podejrzewani o nocne "najazdy" na lodówki i pudełka czekoladek. Twierdzenie, że "osoby otyłe jedzą zbyt wiele" jest jednak zbyt dużym uproszczeniem i nie może być traktowane jako jedyne wytłumaczenie nadwagi. Metoda "jedz połowę" nie zdaje egzaminu. Przyczyny otyłości są różnorodne: brak ruchu, uwarunkowania genetyczne, choroba itp. Duże znaczenie ma również funkcjonowanie wewnętrznych mechanizmów kontrolnych organizmu - głodu, sytości i apetytu. Jedną z głównych przyczyn nadwagi stanowi także dzisiejsza żywność - przetworzona przemysłowo, bogata w tłuszcz, cukier i sól, naszpikowana emulgatorami: te czynniki przyczyniają się do "wykolejenia" przemiany materii.
Jeżeli spożycie kalorii jest większe od zapotrzebowania.
Przy ograniczonym obciążeniu fizycznym i siedzącym trybie życia należy również mniej jeść. Spożycie kalorii jest często większe od zapotrzebowania organizmu. Osoby otyłe jedzą zbyt dużo w stosunku do swoich potrzeb, w przeciwnym wypadku nie przybierałyby na wadze. Aby się odchudzić trzeba zredukować spożycie kalorii i tłuszczu. Redukcję spożycia kalorii często utrudnia tzw. "pojadanie".
Uwarunkowania genetyczne.
Czy nadwaga jest dziedziczna? Naukowcy amerykańscy, prowadząc badania na myszach (1995r), zidentyfikowali gen, który decyduje o "standardowej" masie ciała lub o nadwadze. Okazało się, że myszy, u których wykazano efekt tej cechy dziedzicznej ważą trzy razy więcej od swoich towarzyszy. "Ob-gen" produkuje u zdrowych zwierząt substancję nośną (leptynę), która ma decydujące znaczenie dla regulacji masy ciała. Leptyna produkowana jest w komórkach tłuszczowych i steruje uczuciem sytości i aktywnością fizyczną. Myszy z uszkodzonym "ob-genem" nie są zdolne do wytwarzania leptyny. Mają zwiększony apetyt w stosunku do innych zwierząt i szybko przybierają na wadze. Naukowcy wykazali istnienie leptyny również u ludzi. Przypuszczenie, że osoby z nadwagą mają niedobór tej substancji jednak nie potwierdziły się. Defektem odpowiedzialnym za nadwagę może być niedowrażliwość receptorów sycących w mózgu.
Szybka i wolna przemiana materii.
Podczas gdy osoby z szybką przemianą materii pozostają szczupłe mimo spożywania dużej ilości kalorii, osoby o wolniejszej przemianie mogą tyć już przy niewielkim spożyciu. Przyczyny tego fenomenu są różnorodne i nie do końca wyjaśnione. Decydująca m.in. ilość energii, jaka uwalniana jest w formie ciepła. Kalorie zamienione w ciepło nie mogą odkładać się w formie tkanki tłuszczowej. Dużą rolę odgrywa również aktywność enzymów. Enzym zwany lipazą lipoproteinową (LPL) zapoczątkowuje przemiany biochemiczne tłuszczu dla potrzeb organizmu i magazynuje go w postaci tkanki tłuszczowej. Naukowcy odkryli, że osoby otyłe wyposażone są w nadmiarze w ten enzym, co powoduje magazynowanie większej ilości tłuszczu.
Zaburzenia "termogenezy".
Wytłumaczenie różnic w wykorzystaniu pożywienia przez organizm wydaje się dawać teoria tzw. termogenezy, tzn. zamiany energii w ciepło, wydzielane przez skórę. Teoria ta porównuje ludzki organizm do pieców: jeden spala wszystko, co się do niego wrzuci, rozpala się do gorąca i daje dużo energii i ciepła. Drugi funkcjonuje gorzej, tli się tylko i pozostaje chłodny. Osoby otyłe można porównać do pieców o słabym ogniu, ponieważ nie są zdolne do spalania i zamiany w energię cieplną wszystkich kalorii. Każdy zbyteczny kęs oznacza dla tej grupy osób szybki przyrost tkanki tłuszczowej. Liczne badania naukowe potwierdzają fakt, że u wielu osób otyłych, szczególnie jeśli zdradzają skłonności do nadwagi już od najwcześniejszego dzieciństwa, termogeneza jest zmniejszona, co znacznie ogranicza zdolność organizmu do produkcji ciepła.
Większa masa mięśni = więcej spalonych kalorii.
Im większa masa mięśni w stosunku do masy tłuszczu, tym większe zużycie energii i kalorii, i tym wyższa termogeneza. Tylko komórki mięśniowe są zdolne do efektywnego spalania tkanki tłuszczowej. Za mała masa mięśni może sprzyjać nadwadze.
Zaburzenia w przemianie materii.
W organizmie człowieka przebiega ponad 30000 różnych procesów metabolicznych w ciągu sekundy. Życie istnieje dzięki sterowanym i kontrolowanym przez enzymy procesom biochemicznym, w wyniku których pożywienie przekształcane jest w energię. Termogeneza, spalanie kalorii, redukcja czy synteza tkanki tłuszczowej, ale również zaburzenia hormonalne, trawienie, wszystkie właściwe procesy przebiegające w organizmie, stoją w korelacji do procesów metabolicznych.
Wadliwe sterowanie w ośrodku łaknienia.
Takie popędy jak pragnienie, głód, apetyt, sytość, potrzeba snu i zachowania seksualne to doznania sterowane przez mózg. Tam właśnie zlokalizowany jest ośrodek głodu i sytości, do którego hormony, np. insulina, lub określone substancje informatyczne tzw. neuroprzekaźniki, przekazują bezpośrednie sygnały z przewodu pokarmowego. Prawidłowo funkcjonujący ośrodek pokarmowy sygnalizuje przez głód czy apetyt, że organizm potrzebuje energii, względnie przez sytość, że zapotrzebowanie na kalorie zostało już pokryte. U wielu osób otyłych ta uporządkowana biochemiczna regulacja przyjmowania pokarmu jest zakłócona: mózg sygnalizuje nie istniejące zapotrzebowanie na energię, z tym skutkiem, że jedzą za dużo, a nadmiar odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej.
Zaburzenia hormonalne.
Osoby z nadczynnością tarczycy nie tyją pomimo zwiększonego spożycia kalorii - mają zwiększoną przemianę materii i marnotrawią dużą ilość energii. Niedoczynność tarczycy powoduje ociężałość. Organizm nastawia się na oszczędzanie: spala mało kalorii i magazynuje nadwyżki w postaci tkanki tłuszczowej. Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest niedobór jodu, wynikający z nieprawidłowego odżywiania.
Wychowanie i tradycje kulinarne.
Nie na darmo mówi się: "człowiek nie rodzi się żarłokiem, lecz może nim zostać". Jeżeli trzeba jeść zawsze o określonych godzinach i jeżeli dzieci, które są już najedzone, zachęcane są do dalszego jedzenia i nie zostawiania resztek na talerzu, wtedy hamowane są wewnętrzne mechanizmy kontrolne organizmu - głód i sytość. Już w wieku dziecięcym kształtuje się model odżywiania, który jest zorientowany na uczucie głodu i sytości. Pociąga to za sobą konsekwencję, że naturalna potrzeba jedzenia, kiedy jest się głodnym, zanika i wymyka się spod kontroli.
Chorobliwa nadwaga.
Jeżeli przyczyną nadwagi jest choroba, powinna być leczona przy pomocy środków farmaceutycznych. zdarza się to jednak bardzo rzadko. O tym, że główną przyczyną nadwagi jest choroba może zdecydować tylko lekarz. Do chorób, które mogą powodować otyłość, zaliczają się np. zespół Cushinga, otyłość wirusowa, albo zaburzenia w obrębie podwzgórza z następstwami dla mechanizmu głód-sytość (pacjenci cierpiący na to schorzenie są otyli najczęściej już jako dzieci).
Nadwaga w wyniku problemów psychicznych.
W ciężkich przypadkach, np. chronicznych depresji, należy się udać do lekarza specjalisty. Przejściowe pogorszenie samopoczucia można jednak przezwyciężyć własnymi siłami. Aktywny styl życia i regularne uprawianie sportu mogą pomóc w pozbyciu się problemów. Nie należy "zajadać" kłopotów ani "zaspokajać się" słodyczami. Aby uniknąć stresu trzeba szukać możliwości odprężenia się i podchodzić do problemów "na luzie". Ważnym elementem jest umiejętność pozytywnego myślenia.
Wilczy głód.
Wilczy głód może mieć najróżniejsze przyczyny - np. psychiczne. Powodem są również bardzo często niedobory określonych składników pożywienia. Na przykład osoby, które dużo się pocą i tracą większe ilości składników mineralnych i pierwiastków śladowych, przejawiają często żarłoczność na widok słonych względnie ostrych potraw. Utracone składniki powinny być natychmiast uzupełniane, aby niknąć objawów niedoboru.
Hasło "żywność śmieciowa".
Jedną z głównych przyczyn nadwagi jest dzisiejsza żywność, przetwarzana przemysłowo, uboga w substancje balastowe, zawierająca zbyt dużo soli, cukru i tłuszczu. Jakkolwiek oczywiste jest, dlaczego należy unikać takiej żywności, wiadomo, że jest to w dzisiejszych czasach bardzo trudne. Potęga pokus jest zbyt wielka, aby można je było stłumić całkowicie. Należy unikać "żywności śmieciowej" w miarę możliwości i stosować w razie potrzeby substancje blokujące tłuszcz - Peptid FM, Chitostan czy HCA, aby "grzechy" przy stole pociągały za sobą jak najmniejsze konsekwencje.
www.fit.pl
