Czym jest fitness coaching?

FITNESS
Aby zrozumieć fitness coaching warto wyjść od zdefiniowania podstawowych pojęć.

Fitness wywodzi się z aerobiku i na samym początku z nim był utożsamiany. Za jego twórcę podaje się Kennetha Cooper’a, który był lekarzem w Narodowej Agencji Aeronautyki USA (NASA), gdzie opracowywał programy kondycyjne dla amerykańskich kosmonautów. Stworzył systemy ćwiczeń, które później wykorzystano do terapii osób z problemami układu krążenia i nazwano aerobikiem.

Natomiast pierwszej definicji fitness doczekał się dopiero w 1996 roku podczas Międzynarodowej Konferencji w Birmingham. Swoją koncepcję fitness sformułował także prof. dr hab. Ryszard Panfil z Wyższej Szkoły Zarządzania i Coachingu, według którego to dynamiczny stan organizmu wyrażający się łącznie zadowalającym zdrowiem, wyglądem, sprawnością użytkową, w tym intelektualną, psychomotoryczną i społeczną, osiągany przez stosowanie środków motorycznie aktywnych i biernych. Za wyznacznik fitness uważa się optymalny poziom kompetencji społecznych, emocjonalnych, umysłowych i fizycznych.

Dla wielu, fitness to sposób na życie, związany przede wszystkim z aktywnością fizyczną, dostosowaną do ich potrzeb i możliwości. Zadaniem profesjonalnego coacha fitness & wellness jest przede wszystkim wydobycie maksymalnego potencjału z osoby coachowanej, poprzez zachęcenie do samodzielnego treningu i wskazanie kierunków rozwoju w celu osiągania stanu zdrowia i dobrego samopoczucia.

COACHING
Coaching to proces wyposażania ludzi w narzędzia, wiedzę i okazje (możliwości), których potrzebują, by się rozwijać i stawać bardziej skutecznymi - David Peterson

Profesjonalny coaching jest układem partnerskim, w którym wykwalifikowany coach wspiera jednostkę również w rozwoju zawodowym lub prywatnym. Osoba coachowana wybiera to, czego ma dotyczyć współpraca, podczas gdy coach słucha, dzieli się obserwacjami oraz zadaje pytania, przedstawia pomysły i zasady, mogące pomóc w generowaniu możliwości i planowaniu konkretnych działań. Coaching jest więc interaktywnym procesem, pomagającym przyspieszyć tempo rozwoju i zwiększyć sprawność swoich działań w ustalonym obszarze. Dzięki coachingowi osoby, które się na niego zdecydują są w stanie ustalić dla siebie konkretniejsze cele, zoptymalizować swoje działania, podejmować trafniejsze decyzje i pełniej korzystać ze swoich możliwości.

Głównym zadaniem coacha jest zatem rozwoju, a dokładniej, wspierania rozwoju osoby coachowanej. Istotne jest tutaj podkreślenie, że coaching nie jest tym samym, co trening. W procesie treningu uczymy się nowych umiejętności, nabywamy wiedzę. Często jednak nie wykorzystujemy ich, lub nie robimy tego w sposób efektywny. I tutaj właśnie pojawia się coaching, który zdaniem S. Thorpe i J. Clifford oznacza pomoc danej osobie we wzmacnianiu i udoskonalaniu działania poprzez refleksje nad tym, jak stosuje ona konkretną umiejętność i/lub wiedzę.

Coaching to tradycja silnie zakorzeniona w świecie sportu. Jego tradycyjne rozumienie w odniesieniu do sportowców i treningu sportowego różni się jednak od interpretacji tego pojęcia w kontekście fitness & wellness. Umiejętności trenowania, począwszy od układania zestawów ćwiczeń, poprzez znajomość anatomii człowieka, a na wiedzy taktycznej kończąc to tylko niektóre elementy, które profesjonalny coach powinien mieć opanowane. Do tego dochodzi szereg dodatkowych zagadnień z pogranicza psychologii, socjologii i komunikacji międzyludzkiej, które pozwalają skuteczniej wpływać na podopiecznych – poszczególnych zawodników, wyselekcjonowaną grupę, całą drużynę, uprawiających sport amatorsko czy klientów ośrodków fitness & wellness.

Punktem wyjścia w coachingu jest decyzja o chęci poddania się temu procesowi i wspólnie z coachem jasne określenie potrzeb rozwojowych, a także celów coachingu, zaplanowanie konkretnych działań, które przybliża ich realizację, podjęcie działań, ich ocena i stałe usprawnianie oraz podsumowanie procesu.

[-------]

FITNESS COACHING

Fitness coaching opiera się na stałym dialogu między ekspertem fitness a klientem pozwalającym odkryć, co dana osoba chce osiągnąć, w co gotowa jest się angażować i w jakim stopniu można ją wesprzeć w osiąganiu osobistych celów. To usystematyzowane podejście do rozpoznawania potrzeb i zainteresowań klientów w branży fitness, umożliwiające wytyczenie kierunku działań, które spełniają oczekiwania klientów w kontekście utrzymania zdrowia i dobrej formy. Proces ten jest modyfikowany i dostosowywany w miarę zmieniających się potrzeb klienta, zgodnie z ustalonym programem oraz celami krótko i długookresowymi. Każdy człowiek ma swoje własne potrzeby rozwojowe, te których jest świadomy bądź też nie. Zadaniem coacha jest pomoc w ich zaspokajaniu oraz odkrywanie tych drugich. W związku z tym, że każdy ma określone predyspozycje, czy też upodobania w zakresie stosowania rożnych form aktywności ruchowej, cele można osiągnąć rożnymi sposobami. W obszarze fitness istnieje cały wachlarz form, z których możemy skorzystać, a których często nawet nie znamy.

Chcąc poprawić swoją sylwetkę udajemy się zazwyczaj do klubu fitness, gdzie w większości przypadków nie jesteśmy otoczeni opieką, często szkodząc swojemu zdrowiu poprzez zbyt duże obciążenia, bądź niedostosowanie ćwiczeń. W Polsce spotykamy się niemal w każdym klubie z ofertą tzw. treningów personalnych, zazwyczaj konsultacja i ustalenie ramowego programu i cykliczności ćwiczeń na określonym sprzęcie. W niewielu jednak wypadkach przybiera to formę coachingu, czyli stałej współpracy oraz doradzania w obszarach nie tylko związanych z ćwiczeniami i ich intensywnością, ale również analizowaniu i poznawaniu zachowań oraz upodobań klienta.



Pod okiem coacha wybierzemy taki zestaw ćwiczeń oraz form aktywności, które odpowiadają nam najbardziej i opracujemy plan rozwoju w zakresie fitness & wellness, zgodnie z celami, które wcześniej ustaliliśmy wraz z podaniem terminów ich realizacji. W związku z tym, że coaching jest dobrowolny, zakłada się, że osoba, która się mu poddaje jest świadoma i odpowiednio zmotywowana, żeby jak najsprawniej realizować plan działania. Choć w tym wypadku po raz kolejny należy podkreślić rolę coacha, który potrafi zmobilizować oraz zmotywować, do czego potrzebna jest niezbędna wiedza oraz kwalifikacje.

Coach nie musi posiadać wiedzy o wszystkich dostępnych formach ćwiczeń oraz innych form aktywności, ale jeśli zaistnieje potrzeba skierować do odpowiedniego fachowca. W tym momencie może pojawić się instruktor (może to być ta sama osoba, jeżeli oprócz kompetencji w zakresie fitness coachingu, posiada odpowiednie uprawnienia instruktorskie), który pokazuje dokładnie jak ćwiczyć, ustala plan treningowy itd. Coach cały czas pomaga sprawdzać stan realizacji celów oraz wyciągać wnioski z podejmowanych w tym zakresie działań. Na tym etapie proces coachingu przenika się z treningiem. Po upłynięciu zaplanowanych terminów następuje podsumowanie, wyciągniecie wniosków i zaplanowanie dalszego planu rozwoju.

Ważnym elementem dla zrozumienia pojęcia fitness coachingu są reguły osiągania stanu fitness. Prof. Panfil podaje, że należą do nich:
- stymulacja intelektualno-motoryczna,
- indywidualizacja programów fitness,
- interaktywność uczestników,
- synergiczne oddziaływanie,
- cykliczność oddziaływania,
- wzmacnianie zewnętrzne,
- ewaluacja procesów osiągania stanu fit.
Jednak wdrożenie wszystkich w/w reguł wymaga od coacha ciągłego rozwijania swoich kompetencji w różnych obszarach.

[-------]

Fitness coaching to NIE zarządzanie klubem fitness !

Usprawnianie działalności klubu fitness lub jakiejkolwiek innej firmy, pozyskiwanie nowych źródeł finansowania, pozyskiwanie i utrzymywanie klientów to wszystko są elementy zarządzania fitnessem, a nie fitness coachingu. Czasami celem wspierania rozwoju firmy, w tym firmy z branży fitness, stosuje się coaching grupy, organizacji lub zespołu. Coraz częściej zresztą mówi się, że dobry menedżer powinien być, poza innymi rolami, także efektywnym coachem. Oczywistym jest, że zatrudnienie wykwalifikowanych coachów przyczyni się w dłuższym okresie do zatrzymania klienta i poziomu jego zadowolenie ze świadczonych usług.

Są to jednak zupełnie inne obszary coachingu niż ten, który nas interesuje, gdyż coaching jest zawsze układem partnerskim, natomiast zarządzania wynika z relacji hierarchicznych (przełożony-podwładny). W wielu obszarach coaching stosowany na szeroką skalę w biznesie posiada podobną charakterystykę.

Natomiast definiowanie pod pojęciem fitness coachingu takich pojęć jak: strefa zysku, zakup sprzętu, techniki sprzedaży jest nadużyciem w kontekście europejskich i światowych standardów rozwoju fitness & wellness coachingu.

Coach fitness to NIE instruktor ani trener !

Jak już podkreślono coaching i trening to dwa odmienne procesy. Co prawda, gdy ktoś spojrzy do słownika języka angielskiego, pod hasłem 'trener' znajdzie tłumaczenie 'coach'. Różnica jednak sprowadza się nie tyle do samego pojęcia, co zakresu funkcji, jakie spełnia. Instruktor danej formy aktywności ruchowej posiada cały wachlarz metod, narzędzi i technik, dzięki którym może nauczać wykonywania rożnego rodzaju ćwiczeń, programować plany treningowe i prowadzić poszczególne sesje treningowe. Tu niewątpliwie dobre przygotowanie merytoryczne oferują Akademie Wychowania Fizycznego. Jednak czy to wystarczająca wiedzą biorą pod uwagę oczekiwania rozwijającego się rynku?

Fitness coaching to proces wspierania rozwoju osoby (która ma pewne potrzeby rozwojowe w zakresie fitness) poprzez rozmowę oraz ciągłe pobudzanie do refleksji nad podejmowanymi działaniami i przechodzeniem do pełnej samodzielności utrzymywaniu stanu fit.

Coach nie musi prowadzić zajęć rozwijających poszczególne kompetencje, natomiast pomaga coachowanemu dokonać właściwej samooceny własnych kompetencji oraz określić plan działań je modyfikujących (poprzez wykorzystanie specjalistów).
Do podstawowych zadań coacha należy:
 

C ommunication (komunikacja)
O bservation (obserwacja)
A nalysing (analiza)
C hanging (zmiana)
H elping (pomoc)

Dynamicznie rozwijająca się branża fitness & wellness wymusi konkurencję na rynku pracy, co sprawi, że obecni instruktorzy/trenerzy, zazwyczaj kształceni na AWF, będą chcieli rozwijać swoje umiejętności, ciągle podnosząc kompetencje, stając się coachami. Musi minąć jednak sporo czasu zanim dorównamy do standardów europejskich. Po pierwsze musi zmienić się świadomość klienta, a co za tym idzie wiedza na temat potrzeb, oczekiwań i celów wobec usług fitness & wellness. Po drugie poprzez system kształcenia należy stworzyć rynek fitness & wellness coachingu, który dopiero raczkuje. Trudno określić, kiedy Polska dorówna do europejskich standardów, gdyż rynek brytyjski pokazuje, iż samo pojęcie fitness coaching odchodzi w zapomnienie, a zastępowane jest przez lifestyle fitness coaching czy health coaching. Zwłaszcza ten ostatni rodzaj wskazuje na coraz większą rolę wiedzy o zdrowiu w procesie coachingu w branży fitness & wellness. Należy wierzyć, że podjęta w ostatnim okresie próba zdefiniowania i usystematyzowania wiedzy na temat fitness & wellness coachingu przyczyni się do rozwoju całej branży.

Piotr Matecki
Prorektor
Wyższa Szkoła Zarządzania i Coachingu

artykuł ukazał się w czasopiśmie branżowym body LIFE 3/2010

www.fit.pl