Skala problemu
Dane Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, przytaczane przez serwis pacjent.gov.pl, pokazują, że już 12,2% chłopców i 10% dziewcząt w wieku przedszkolnym cierpi na nadwagę lub otyłość. W grupie dzieci szkolnych odsetki te są jeszcze wyższe – 18,5% chłopców i 14% dziewcząt. Polska zajmuje ósme miejsce w Europie pod względem nadwagi i otyłości wśród dzieci w wieku 7–9 lat, co oznacza, że problem dotyczy co trzeciego dziecka w tej grupie wiekowej.
– Obserwujemy, że coraz młodsze osoby zaczynają zmagać się z chorobami, które wcześniej dotyczyły głównie dorosłych, takimi jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe czy problemy ortopedyczne. Jeśli nie zmienimy naszych nawyków, za 15–20 lat możemy mieć społeczeństwo mniej zdrowe niż obecne pokolenia rodziców i dziadków – ostrzega Anna Dela.
Skutki zdrowotne i psychologiczne
Otyłość w młodym wieku ma poważne konsekwencje zdrowotne. U dzieci może prowadzić do insulinooporności, cukrzycy typu 2, schorzeń układu sercowo-naczyniowego czy niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Jednak równie istotny jest wpływ na zdrowie psychiczne.
– Dzieci z nadwagą często doświadczają wykluczenia społecznego, są wyśmiewane i zamykają się w sobie. Tego typu sytuacje mogą prowadzić do depresji i innych zaburzeń psychicznych już w młodym wieku – zauważa ekspertka.
Badania przeprowadzone przez Instytut Karolinska w Szwecji wskazują, że otyłość jest niezależnym czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń lękowych i depresyjnych. Dziewczynki z nadwagą są o 43% bardziej narażone na takie problemy, a chłopcy o 33%.
Przyczyny problemu
Do głównych przyczyn otyłości wśród dzieci i młodzieży należy brak aktywności fizycznej oraz niewłaściwe nawyki żywieniowe. Pandemia COVID-19 i związane z nią ograniczenia, takie jak zamknięcie szkół, parków i siłowni, pogłębiły ten problem.
– Dzieci spędzają coraz więcej czasu przed ekranami, a ich wzorce zachowań często są odzwierciedleniem nawyków dorosłych. To, co robimy w naszych domach, ma ogromne znaczenie – podkreśla Anna Dela.
Brak systemowych działań
Pomimo rosnącej świadomości problemu, walka z otyłością wśród dzieci pozostaje nieskuteczna. Kampanie informacyjne i działania promujące sport nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Planowane wprowadzenie edukacji zdrowotnej jako przedmiotu w szkołach od września 2025 roku, choć obiecujące, nie będzie obowiązkowe, co może ograniczyć jego wpływ.
– Potrzebujemy współpracy międzyresortowej, aby programy były długofalowe, a nie punktowe. Nawet najlepsze inicjatywy nie przyniosą efektów, jeśli nie zmienimy nawyków w naszych domach – ocenia ekspertka.
Gdzie szukać pomocy?
Bezpłatne plany żywieniowe dostosowane do wieku i potrzeb zdrowotnych dzieci można znaleźć na platformie Diety NFZ. Pomoc oferują również poradnie chorób metabolicznych, które specjalizują się w leczeniu dzieci z nadwagą i otyłością. W Polsce działa około 30 takich placówek współpracujących z Narodowym Funduszem Zdrowia.
Podsumowanie
Otyłość wśród dzieci to problem, który wymaga natychmiastowych działań zarówno na poziomie systemowym, jak i indywidualnym. Kluczem do sukcesu jest zmiana nawyków żywieniowych i zwiększenie aktywności fizycznej, a także edukacja zdrowotna młodego pokolenia. Tylko dzięki wspólnemu wysiłkowi rodziców, szkół i instytucji państwowych możliwe jest zahamowanie tej niepokojącej tendencji.
