Niedobór witaminy D3 jest w naszej strefie klimatycznej bardzo powszechny – niestety również u najmłodszych. Jak wynika z badań, niedobór witaminy D3 u dzieci, młodzieży i dorosłych dotyczy nawet 90% populacji[1], a nawet 60% noworodków w Polsce przychodzi na świat z niedoborem tego składnika (to wynik zbyt niskiej lub zbyt krótkiej suplementacji witaminy D3 przez kobiety w ciąży)[2]. Tymczasem o odpowiednio wysoki poziom witaminy D3 u dziecka należy zacząć dbać jak najwcześniej. Czy jednak wszystkie dostępne na rynku preparaty są równie dobre?
Rola witaminy D3 w organizmie dziecka
Przez wiele lat zwykło się kojarzyć witaminę D3 przede wszystkim ze składnikiem regulującym gospodarkę wapniowo-fosforanową i wpływającym przede wszystkim na odpowiednią mineralizację kości i zębów. Ostatnimi laty coraz częściej wskazuje się jednak na wielokierunkowe działanie tej witaminy. Okazuje się, że jej niedobór nie tylko może skutkować zaburzeniami wzrostu i mineralizacji kości, ale zwiększa też ryzyko wystąpienia niektórych chorób.
Witamina D3 odpowiada w organizmie dziecka za szerokie spektrum procesów:
- reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową;
- pełni ogromną rolę w rozwoju tkanki kostnej, mineralizacji i rozwoju kości, zapobiega krzywicy;
- wpływa na wzrost masy i wytrzymałości kości i mięśni;
- usprawnia proces wchłaniania wapnia i fosforu w jelitach, obniża ilość tych minerałów wydalanych z moczem;
- wykazuje działanie immunomodulujące – stymuluje wrodzoną odpowiedź immunologiczną, m.in. poprzez stymulację różnicowania się monocytów do dojrzałych makrofagów oraz wzmacniając ich właściwości, w tym wytwarzanie peptydów antybakteryjnych i przeciwwirusowych;
- obniża poziom cytokin prozapalnych oraz wpływa na wzrost ilości cytokin przeciwzapalnych (białek z grupy cytokin wykazujących działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie produkcji mediatorów prozapalnych[3]) i tym samym zmniejsza odpowiedz zapalną;
- działa neuroprotekcyjnie i kardioprotekcyjnie[4].
Dlaczego witaminę D3 trzeba suplementować?
Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna. Pod wpływem promieniowania słonecznego z obecnego w osoczu krwi 7-dehydocholesterolu w skórze powstaje prewitamina D3, która z kolei pod wpływem temperatury przekształca się w witaminę D3. W naszej strefie klimatycznej jednak efektywna synteza skórna zachodzi jedynie od połowy kwietnia do połowy września, pod warunkiem zapewnienia minimum 15-minutowej ekspozycji słonecznej między godzinami 10:00 a 15:00, przy odkrytych przedramionach oraz częściowo odkrytych nogach[5].
Syntezę skórną witaminy D3 dodatkowo utrudniają takie czynniki jak zachmurzenie, używanie kremów z filtrami UV, zanieczyszczenie powietrza, mgła. Wraz ze zmianą stylu życia w ostatnim stuleciu efektywność syntezy skórnej spadła. Dodajmy, że syntezy skórnej nie należy brać pod uwagę w przypadku odpowiedniej podaży witaminy D3 u noworodków i dzieci w okresie wczesnoniemowlęcym, u których ekspozycja słoneczna jest bardzo ograniczona[6].
Drugim źródłem witaminy D3 jest dieta. Do najważniejszych produktów zawierających tę witaminę należą tłuste ryby, w mniejszym stopniu dostarczają jej inne produkty spożywcze. Przykładowa zawartość:
- węgorz świeży – 1200 IU/100 g,
- śledź w oleju – 808 IU/100 g,
- dorsz świeży – 40 IU/100 g,
- łosoś – 540 IU/100 g,
- sardynka, tuńczyk z puszki – 200 IU/100 g,
- grzyby shitake – 100 IU/100 g,
- żółtko jaj – 54 IU/żółtko,
- ser żółty 7,6–28 IU/100 g,
- mleko krowie – 0,4–1,2 IU/100 ml[7].
Ze względu na niskie spożycie tłustych ryb u małych dzieci (i zerowe u noworodków i niemowląt rozpoczynających włączanie do diety pokarmów stałych), udział diety w budowaniu zasobów witaminy D3 jest również niski. Pokarm kobiecy zawiera śladowe ilości tej witaminy. W przypadku mleka modyfikowanego – mieszanki te są wzbogacane w witaminę D. Mleka początkowe dostarczają około 40–55 IU/100 ml, mleka następne ok. 40–75 IU/100 ml, a mleka dla dzieci w wieku 1–3 lat dostarczają około 50–120 IU/100 ml. Zaleca się, aby dzieci karmione mieszankami mleka modyfikowanego również otrzymywały dodatkowo witaminę D, w dawce zgodnie z zaleceniami lekarza, chyba że dziecko spożywa ok. 1000 ml mleka początkowego bądź 700–800 ml mleka następnego wzbogaconego o witaminę D. Suplementacji witaminy D – w dawkach ustalonych przez lekarza pediatrę – potrzebują również dzieci karmione w sposób mieszany[8].
W witaminę D wzbogacane są dodatkowo kaszki mleczno-zbożowe dla niemowląt – jest to ok. 20 IU/10 g produktu. Trudno jednak określić, jak bardzo kaszki te wzbogacają organizm dziecka o witaminę D, gdyż rodzice przygotowują z nich posiłki o różnej gęstości[9].
Reasumując, witaminę D3 należy podawać noworodkom już od pierwszego dnia życia. Dawkowanie witaminy D3 u dzieci wygląda następująco:
- Noworodki oraz niemowlęta w wieku do 6 miesięcy powinny otrzymywać dziennie 400 IU witaminy D3 bez względu na metodę karmienia (wcześniaki – do 800 IU).
- Dzieci w wieku 6–12 miesięcy otrzymywać powinny 400–600 IU witaminy D3 (w zależności od podaży witaminy w diecie).
- Dzieci w wieku od roku do 10 lat otrzymywać powinny 600–1000 IU witaminy D3 w zależności od masy ciała, podaży witaminy D w diecie i czasu ekspozycji słonecznej.
- Dzieci, u których stwierdzono otyłość, powinny otrzymywać wyższe dawki witaminy D3 – 1200–2000 IU[10].
Witamina D3 dla dzieci – jak wybrać preparat
Witamina D3 przeznaczona dla noworodka czy niemowlęcia powinna mieć postać łatwą do podania oraz odmierzenia właściwej dawki. Odpowiednia witamina D3 dla dzieci ma postać kropli. Dla niemowląt przeznaczone są ponadto specjalne kapsułki twist-off. Krople można precyzyjnie odmierzyć na łyżeczkę i podać dziecku bezpośrednio bądź zmieszać z mlekiem, kapsułki zawierają zwykle odmierzoną dawkę.
Juvit Kids D3 to lek w formie kropli o wysokiej zawartości witaminy D3 (aż 500 j.m. witaminy D3 w 1 kropli) , który wystarcza nawet na 400 dawek stosowania[11]. Juvit Kids D3 przeznaczony jest do stosowania u dzieci już od pierwszych dni życia, ale z powodzeniem może być podawany starszym dzieciom, a także osobom dorosłym.JUVIT Kids D3, 20 000 lU/ml, krople doustne. Skład: 1 ml (40 kropli) roztworu zawiera 0,5 mg cholekalcyferolu (Cholecalciferolum), co odpowiada 20 000 IU witaminy D3. 1 kropla (0,025 ml) roztworu zawiera 12,5 mikrograma cholekalcyferolu (Cholecalciferolum), co odpowiada 500 IU witaminy D3. Postać farmaceutyczna: Krople doustne, roztwór. Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy przeznaczony jest do stosowania w następujących wskazaniach: Profilaktyka niedoboru witaminy D i stanów wynikających z niedoboru (np. krzywica, osteomalacja) u osób dorosłych, młodzieży, dzieci, niemowląt i noworodków. Leczenie wspomagające osteoporozy u osób dorosłych. Profilaktyka niedoboru witaminy D u kobiet planujących ciążę, będących w ciąży i karmiących piersią, w porozumieniu z lekarzem. Produkt leczniczy może być stosowany w leczeniu niedoboru witaminy D, krzywicy, osteomalacji u pacjentów uprzednio zdiagnozowanych jako kontynuacja leczenia. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, hiperkalcemia, kamica nerkowa, brak aktywności hydroksylazy cholekalcyferolu w wątrobie i w nerkach, ciężka niewydolność nerek. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242 E. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z zatwierdzoną charakterystyką preparatu. Dalsze informacje dostępne na życzenie.
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
[1] A. Rusińska i in., Zasady Suplementacji i Leczenia Witamina D – Nowelizacja 2018 r., „Postępy Neonatologii” 2018, nr 24(1), s. 1-24.
[2] M. Marklowska-Dzierżak, Największy niedobór witaminy D jest w populacji nastolatków, https://pulsmedycyny.pl/najwiekszy-niedobor-witaminy-d-jest-w-populacji-nastolatkow-897146, dostęp: 25.10.2021.
[3] E. Karpel, Mediatory ogólnoustrojowej odpowiedzi zapalnej – znaczenie w praktyce klinicznej intensywnej terapii, http://www.czytelniamedyczna.pl/30,mediatory-ogolnoustrojowej-odpowiedzi-zapalnej-znaczenie-w-praktyce-klinicznej.html, dostęp 15.01.22.
[4] A. Rusińska i in., Zasady Suplementacji i Leczenia Witamina D – Nowelizacja 2018 r., „Postępy Neonatologii” 2018, nr 24(1), s. 1-24; J. Sarnecki, Witamina D zapobiega infekcjom dróg oddechowych, https://www.standardy.pl/newsy/id/24, dostęp: 19.11.21; M. Stolarczyk, Witamina D dla dzieci – co warto o niej wiedzieć?, https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/witamina-d-dla-dzieci-co-warto-o-niej-wiedziec,528.html, dostęp: 25.10.2021.
[5] J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne, https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne, dostęp: 25.10.2021
[6] J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne, https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne, dostęp: 25.10.2021
[7] D. Wnęk, Witamina D – jaka dawka jest bezpieczna?, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/139889,witamina-d-jaka-dawka-jest-bezpieczna, dostęp: 25.10.2021
[8] D. Gieruszczak-Białek, Czy dziecko karmione mlekiem modyfikowanym potrzebuje dodatkowej suplementacji witaminy D?, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/90428,czy-dziecko-karmione-mlekiem-modyfikowanym-potrzebuje-dodatkowej-suplementacji-witaminy-d, dostęp: 15.01.22.
[9] J. Czech-Kowalska, Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne, https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne, dostęp: 25.10.2021
[10] M. Marklowska-Dzierżak, Największy niedobór witaminy D jest w populacji nastolatków, https://pulsmedycyny.pl/najwiekszy-niedobor-witaminy-d-jest-w-populacji-nastolatkow-897146, dostęp: 25.10.2021
[11] Przy stosowaniu 1 kropli preparatu na dobę. Charakterystyka Produktu Leczniczego Juvit Kids D3.
