Wielu pacjentów, słyszących diagnozę – toczeń - jest przerażonych, gdyż lekarz zawsze informuje, że na tę chorobę nie ma skutecznej szczepionki, nie można jej wyleczyć, jedyne co można zrobić to ją kontrolować.Co to za choroba?
Toczeń jest chorobą, którą trudno wykryć. Prawdopodobnie wywołuje ją specyficzny zapis w genach, który można „obudzić” np. zbyt silną ekspozycją na słońce, przewlekłą infekcją wirusową czy stosowaniem przez długi czas pewnych leków, np. przeciwarytmicznych.
Toczeń jest chorobą autoimmunologiczną. Oznacza to, że układ odpornościowy nie wspiera organizmu przy konkretnych dolegliwościach, a sam zaczyna go atakować. Limfocyty, które w normalnych warunkach walczą z intruzami, nagle zaczynają reagować przeciwko tkankom własnego organizmu. Tym sposobem dochodzi do uszkodzenia między innymi serca, nerek, układu nerwowego czy stawów.
Toczeń to choroba, na którą zapadają głównie kobiety w wieku 15-40 lat. Występuje u nich około 8-10 razy częściej niż u mężczyzn.
Wyróżniamy dwie główne postacie tocznia: jedna jest ograniczona do skóry (postać skórna), a druga obejmuje wiele narządów i układów (toczeń układowy). Czasami do nazwy choroby dodaje się również określenie "rumieniowaty" z powodu występowania na twarzy rumienia o charakterystycznym kształcie motyla.
Objawy
Toczeń jest chorobą bardzo trudną do wykrycia, dlatego Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne opracowało 11 kryteriów, które pomagają w rozpoznaniu. Wystarczy spełnić cztery z nich, by lekarz zlecił badania krwi. W tym celu muszą być zbadane przeciwciała przeciwjądrowe (ANA) oraz inne autoprzeciwciała, na przykład przeciwciała anty nDNA.
Rozpoznanie – kryteria
1. Rumień twarzy w kształcie motyla (na policzkach).
2. Rumień krążkowy (czerwone, łuszczące się zmiany skórne powodujące bliznowacenie).
3. Nadwrażliwość na światło.
4. Owrzodzenia jamy ustnej.
5. Zapalenie lub ból stawów – dotyczące co najmniej dwóch stawów, bez nadżerek w obrazie RTG.
6. Zapalenie błon surowiczych – opłucnej lub osierdzia, stwierdzone w wywiadzie lub w chwili badania.
7. Zmiany w nerkach – utrzymujący się białkomocz powyżej 0,5 g/dobę i/lub obecność wałeczków nerkowych w moczu.
8. Zaburzenia neuropsychiatryczne – napady drgawek lub psychoza (po wykluczeniu przyczyn polekowych, metabolicznych, mocznicy).
9. Zaburzenia hematologiczne – anemia hemolityczna z retikulocytozą lub limfopenia (poniżej 1500 w 1 mm3), lub leukopenia (poniżej 4000 w 1 mm3), lub trombocytopenia (poniżej 100 000 w 1 mm3).
10. Zaburzenia immunologiczne.
11. Przeciwciała przeciwjądrowe – w mianie uznanym za nieprawidłowe, badane metodą immunofluorescencji lub inną odpowiednią.
[-------]
U prawie wszystkich pacjentów występują objawy "reumatyczne": bóle mięśni i stawów oraz zapalenie tych ostatnich, przypominające niekiedy zniekształcające i okaleczające zmiany spotykane w reumatoidalnym zapaleniu stawów (dawniej nazywanym gośćcem przewlekłym postępującym).
Zagrożenia
U pacjentów chorych na toczeń bardzo ważne są regularne, kontrolne badania, które pozwalają wykryć nieprawidłowości. Groźne dla pacjenta jest zajęcie układu krążenia, głównie serca. Najbardziej jednak lekarze obawiają się zajęcia przez chorobę nerek. Dochodzi do tego u 50% chorych na toczeń. Bardzo często zdarza się tak, że początek zmian w nerkach jest nieuchwytny i doprowadza do znacznego zniszczenia struktur. Najczęstszym objawem jest białko w moczu, mogą zjawić się tam również krwinki: czerwone i białe, oraz wałeczki. Zapalenie nerek przebiega najczęściej przewlekle z okresowymi zaostrzeniami i ustępowaniem choroby (remisjami).
Narządem, który może zaatakować choroba są także płuca. Zmiany polegają wtedy na ich ostrym lub przewlekłym zapaleniu oraz zapaleniu opłucnej (błony pokrywającej płuca).
Jeśli choroba atakuje również ośrodkowy układ nerwowy, to może pojawić się padaczka, czy też ogólne zaburzenia sprawności umysłowej.
Leczenie
Leczenie tocznia rumieniowatego układowego jest uzależnione od aktywności choroby. Głównie stosuje się leczenie objawowe, najczęściej farmakologiczne, które oparte jest na lekach immunosupresyjnych i przeciwmalarycznych.
Leczenie tocznia rumieniowatego odbywa się według następującego stopniowego schematu:
- środki bólowe
- leki antymalaryczne (chlorochina)
- kortyzon
- immunosupresataty (azatiopryna, cyklosporina A, mykofenolatmofetil)
- środki cytostatyczne (metotrexat, cyclofosfamid).
Wyliczone zostały powyżej lekarstwa od lekkich do ciężkich. Celem tych lekarstw jest stłumienie zapalenia i nadmiernej aktywności systemu immunologicznego. Lekarstwa działają w różnych miejscach procesu choroby, jednakże nie istnieje terapia przyczynowa, usuwająca przyczynę choroby.
Na objawy choroby może mieć bardzo dobry wpływ zwiększenie spożycia kwasów omega 3.
Statystyka
Statystycznie rzecz ujmując, pacjenci z toczniem przeżywają minimum 5 lat, ale ponad połowa żyje z chorobą nawet 20 lat i więcej (warunkiem jest oczywiście to, że nie doszło do uszkodzenia narządów wewnętrznych).
U około dwóch trzecich chorych choroba przebiega skokowo. Około połowa chorych nie ma między skokami choroby żadnych lub prawie żadnych dolegliwości (remisja). U drugiej połowy chorych między skokami choroba jest nadal aktywna (częściowa remisja). U około jednej trzeciej chorych choroba ma przebieg chroniczno-postępujący, co oznacza, że nie występują żadne napady, a choroba postępuje powoli.
Być może w przyszłości, kiedy poznamy już genetyczne podłoże tej i innych chorób oraz nauczymy się "naprawiać" wadliwe geny, a toczeń stanie się uleczalny.
www.zdrowie.fit.pl
