W osobniczym rozwoju postawy ciała wyróżnia się dwa okresy, w których nasila się występowanie wad postawy. Są to okresy krytyczne dla posturogenezy ( procesu kształtowania się postawy):
I okres przypada na 7 rok życia i nosi nazwę " szkolnego".
II okres przypada na etap skoku pokwitaniowego..
Okres "szkolny" charakteryzuje się z biologicznego punktu widzenia względną harmonią rozwojową. Źródłem niekorzystnych zmian w postawie upatrywać należy w nowych dla dziecka obowiązkach szkolnych. Dzieci długo siedzą w ławce szkolnej, noszą dodatkowe ciężary, są stremowane, wystraszone. Często oświetlenie w salach szkolnych oraz odległość dziecka od tablicy są również nieprawidłowe. Bardzo ważne w tym okresie jest rodzaj noszonego przez dzieci obuwia.
Okres skoku pokwitaniowego jest okresem ogromnej dysharmonii rozwojowej. Następuje szybki rozwój kośćca, za którym nie nadąża rozwój mięśni .Postawa zmienia się w ciągu dnia pod wpływem najróżnorodniejszych bodźców. Dobre samopoczucie, radość, chęć dobrej prezencji pobudza do przyjęcia lepszej postawy. Przygnębienie, zmęczenie, brak snu, złe samopoczucie, zmartwienia, nadmierna nerwowość sprzyjają utrwalaniu nieprawidłowej postawy ciała.
Z uwagi na przyczyny powstawania wady postawy możemy podzielić na dwie grupy:
1. wady wrodzone
Są to nieprawidłowości w układzie kostnym czy mięśniowym powstałe w okresie płodowym Najczęstsze z nich to:
- wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa na przykład: klatka piersiowa lejkowata czyli szewska dodatkowe kręgi, dodatkowe żebra, zrosty kręgów, kręgozmyk, wrodzony kręcz szyi,
- wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp na przykład: wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, asymetria długości kończyn, wady stóp ( stopa wydrążona, stopa końsko - szpotawa, stopa piętowa, stopa szpotawa, stopa końska,stopa płaska, stopa płasko - koślawa,
- wady wrodzone mięśni na przykład: wrodzona atonia mięśniowa, postępujący zanik mięśni.
2. wady nabyte
Należą do nich wady powstałe na skutek przebytych chorób - wady rozwojowe oraz wady, które powstały na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nawykowe. Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku: krzywicy, gruźlicy i choroby Scheuermanna. Wady nabyte nawykowe powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników:
-środowiskowych
- siedzący tryb życia, zbyt mała ilość ruchu zwłaszcza na świeżym powietrzu,
- niewłaściwe obuwie i ubiór,
- nieodpowiednie noszenie teczki z książkami,
- niedostosowanie ławki szkolnej lub stanowiska pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika,
- złe oświetlenie,
- zła odległość od tablicy w szkole,
- złe warunki bytowe i higieniczne jak niedożywienie, zmęczenie, brak snu,
-morfologicznych
- zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia (na przykład siedząca praca w pochylonej pozycji lub długotrwałe stanie z pochyleniem tułowia ),
-fizjologicznych
- zaburzenia czucia głębokiego, wady wzroku lub słuchu mogą utrwalać nawyk nieprawidłowego ustawienie ciała na przykład krótkowzroczność bądź ubytki w polu widzenia lub jednostronna wada słuchu bywają przyczyną asymetrycznego trzymania głowy,
Z uwagi na różnorodność czynników mogących powodować powstawanie wad postawy należy pamiętać, że ogólne badanie lekarskie obok badania ortopedycznego jest wszelkiego planowania leczenia korekcyjnego. Nie wolno go w żadnym razie pominąć.
Osią całego ciała jest kręgosłup. Kręgosłup ludzki wspiera się na miednicy jak na podstawie i jest z nią połączony dwoma bardzo ścisłymi, prawie nieruchomymi stawami krzyżowo-biodrowymi. W warunkach prawidłowych w rzucie bocznym miednica jest pochylona do przodu, co pociąga za sobą podobne pochylenie części krzyżowej kręgosłupa. W odcinku lędźwiowym kręgosłup wygina się do przodu, w odcinku piersiowym do tyłu, a w odcinku szyjnym ponownie do przodu. Te fizjologiczne wygięcia w płaszczyźnie strzałkowej: lordoza szyjna, kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa łagodzą wstrząsy podczas biegania, skakania i chodzenia oraz zwiększają wytrzymałość kręgosłupa.
Kształt i ustawienie kręgosłupa zależy od dwóch czynników : oparcia na miednicy i jego ruchomości. Od pochylenia miednicy zależy ustawienie całego kręgosłupa. Jedną z metod pomiaru stopnia pochylenia miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa. Mierzy się kąt zawarty między płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego a płaszczyzną poziomą. Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten sposób wynosi u mężczyzn około 31, a u kobiet 28. U dzieci kąt ten jest mniejszy i wynosi w czwartym roku życia 22 stopnie.
cyrkiel według Wilesa
Jeżeli miednica jest ustawiona pod większym kątem, zwiększa się nachylenie kości krzyżowej i dolnej części lędźwiowego odcinka kręgosłupa, a górny odcinek kręgosłupa lędźwiowego odgina się do tyłu, co daje pogłębienie lordozy lędźwiowej (hiperlordoza lędźwiowa). Jeżeli natomiast pochylenie miednicy do przodu zmniejszy się wówczas kość krzyżowa ustawi się bardziej pionowo, co spowoduje w następstwie zmniejszenie lordozy lędźwiowej. Widzimy więc, że kluczem dla całej postawy ciała jest przede wszystkim ustawienie miednicy.
Pochylenie miednicy zależy od następujących mięśni:
I grupa - ich wzmocnienie powoduje zwiększenie przodopochylenia miednicy.
Są to: mięsień biodrowo-lędźwiowy, prosty uda oraz czworoboczny lędźwi i prostownik grzbietu.
II grupa - ich wzmocnienie powoduje zmniejszenie przodopochylenia miednicy.
Są to: mięśnie brzucha, pośladkowe, mięsień półścięgnisty, półbłoniasty, dwugłowy uda i przywodziciel wielki.
Drugim ważnym czynnikiem, który wpływa na kształt i ustawienie kręgosłupa, jest jego ruchomość. Zakres ruchów zależy od sprężystości chrząstek włóknistych międzykręgowych oraz od więzadeł i mięśni kręgosłupa.
Kręgosłup jest jednym z elementów układu statyczno-dynamicznego, w skład którego wchodzą: kręgosłup - klatka piersiowa - miednica - kończyny dolne. Tak więc za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie: szyi, klatki piersiowej, brzucha, czworogłowy uda, prostownik grzbietu, pośladkowe i kulszowo-goleniowe.
www.fit.pl
