Patison (Cucurbita pepo var. patisoniana) to jednoroczna roślina z rodziny dyniowatych. Z racji swojego bliskiego pokrewieństwa z dynią, warzywo nazywane jest również dynią talerzową lub dynią letnią. Jadalną częścią patisona jest owoc. Jego fantazyjny kształt porównywany jest do ufo lub morskiej rozgwiazdy. Barwa skórki i miąższu w zależności od odmiany jest kremowa lub jasnozielona. Swym przedziwnym kształtem patison zwrócił na siebie uwagę starożytnych Azteków, którzy z upodobaniem uprawiali go na swych indiańskich poletkach. Do Europy warzywo trafiło z Ameryki za pośrednictwem hiszpańskich galeonów.
Wartość odżywcza
Skład chemiczny patisonów wykazuje zróżnicowanie w zależności od odmiany i wielkości owoców. Bez wątpienia są one niskokaloryczne (100 g patisona to zaledwie 18 kcal) oraz dostarczają soli mineralnych, zwłaszcza potasu, wapnia i magnezu. Patisony nie posiadają dużych ilości witamin, ale jadane regularnie mogą stanowić istotne źródło witaminy C i kwasu foliowego. Patison należy do warzyw lekkostrawnych. Spożywanie jego reguluje pracę układu trawiennego oraz przemianę materii. Dzięki walorom odżywczym i zdrowotnym patison znajduje zastosowanie w dietoterapii otyłości, cukrzycy, chorób układu pokarmowego oraz układu sercowo-naczyniowego. Potrawy przyrządzone z patisona bez obaw mogą spożywać osoby, którym zaleca się dietę łatwo strawną, w tym dzieci, osoby starsze i rekonwalescenci.
Owocowe i deserowe
Sezon na patisony przypada na lato i początek jesieni. Najpopularniejszymi odmianami warzywa są Disco, Gagat oraz mieszańcowa odmiana Polo F1. W zależności od wielkości owoce patisona mogą być klasyfikowane jako deserowe lub sałatkowe. Owoce deserowe charakteryzują się niewielkimi wymiarami i wagą około 15-20 g. Po zamarynowaniu świetnie sprawdzają się jako składnik przystawek i przekąsek. Owoce sałatkowe osiągają znacznie większe rozmiary, a ich waga wynosi zwykle 200-250 g. Można z nich wyczarować wiele smacznych i niskokalorycznych dań, zwłaszcza jeśli ich nietypowy kształt wykorzystamy jako atut.
Patison na talerzu
W kuchni patison może śmiało konkurować ze swoimi botanicznymi krewnymi – dynią, cukinią i kabaczkiem. Owoce patisona mają w kuchni wszechstronne zastosowanie – nadają się do jedzenia na surowo, a także po ugotowaniu, uduszeniu, upieczeniu czy usmażeniu. Młode patisony mogą być przygotowywane ze skórką, te starsze, których skórka jest grubsza i zwykle twarda – lepiej obrać. Młode patisony po starciu na tarce i doprawieniu lekkim sosem (np. winegret) stanowią smaczną, niskokaloryczną surówkę. Odmiany sałatkowe to bardzo dobry dodatek do gulaszu, warzywnego leczo oraz zup jarzynowych. Po ugotowaniu można je również podawać z masłem i bułką tartą jako jarzynkę do obiadu. Starsze okazy po wydrążeniu gniazd nasiennych świetnie nadają się do faszerowania mięsem, grzybami lub warzywami. Przy czym z racji bardzo delikatnego smaku patisonów, poleca się do ich faszerowania farsze pikantne, z dużą ilością przypraw. Delikatny smak patisonów kwalifikuje je do warzyw, które można wykorzystać również do słodkich przetworów takich jak konfitury, marmolady i dżemy.
dr Aleksandra Czarnewicz-Kamińska
dr Joanna Anna Walczak
www.dieta.fit.pl
