Bezsprzecznie udowodniono, że otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia niektórych jednostek chorobowych, jak np.: choroba niedokrwienna serca, cukrzyca II typu, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, zmiany zwyrodnieniowe stawów, schorzenia układu oddechowego, czy w końcu niektóre nowotwory.Szacuje się, że na całym świecie na otyłość cierpi około 100 mln osób. Najczęściej schorzenie to występuje w Stanach Zjednoczonych (ok. 50% populacji ludzi dorosłych), w Europie południowo - wschodniej dotyczy średnio 30% populacji, w większości kobiet.
Najprostszą definicją otyłości jest nadmierne odkładanie się tkanki tłuszczowej. Powszechnie stosowaną jednostką do określenia stopnia otyłości jest wskaźnik masy ciała (BMI - body mass index). Oblicza się go dzieląc aktualna masę ciała (w kg) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu (kg/m2). Wartości BMI:
- 18,5 - 24,9 wskazują na prawidłowa masę ciała,
- 25,0 - 29,9 odpowiadają nadwadze,
- 30,0 - 39,9 świadczą o otyłości,
- >= 40 definiują otyłość olbrzymią.
Wskaźnik masy ciała nie informuje nas jednak o rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej w organizmie. Szczególnie niekorzystna jest tzw. otyłość brzuszna (trzewna, androidalna, typu męskiego, jabłkowata), charakteryzująca się gromadzeniem tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej. Tej otyłości towarzyszą znacznie częściej zaburzenia lipidowe, oporność na insulinę, nietolerancja glukozy i nadciśnienie tętnicze.
Drugim typem rozmieszczenia tkanki tłuszczowej jest tzw. otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna, typu kobiecego, gruszkowata), kiedy tkanka tłuszczowa gromadzi się w okolicy bioder, ud i pośladków. O otyłości brzusznej mówimy, gdy obwód talii przekracza u kobiet 88 cm, u mężczyzn 102 cm.
Ponieważ u podstaw powstawania nadwagi i otyłości leży długotrwale utrzymujący się dodatni bilans energetyczny (przyjmowanie zbyt wielu pokarmów w stosunku do wydatkowanej przez organizm energii), walka z otyłością polega przede wszystkim na wytworzeniu ujemnego bilansu energetycznego.
Głównymi metodami redukcji masy ciała są zatem: ograniczenie spożywania pokarmów (odpowiednio dobrana dieta) i zwiększenie wydatku energetycznego przez zwiększoną aktywność fizyczną i podniesienie podstawowej przemiany materii. Na ogół, w przypadku nadwagi i lekkiej otyłości te zabiegi wystarczą, aby zredukować masę ciała do wartości zalecanych.
Jednakże w przypadku otyłości olbrzymie pomocne może być stosowanie preparatów farmakologicznych jako wspomagających dietę i aktywność fizyczną. Chirurgiczne leczenie otyłości zarezerwowane jest dla bardzo specyficznych przypadków, wyjątkowo opornych na inne metody odchudzania.
Obecnie do walki z otyłością dopuszczono dwa leki, które powodują zmniejszenie masy ciała średnio o 10% w stosunku do masy ciała wyjściowej oraz umożliwiają utrzymanie tego stanu przez dwa lata pod warunkiem kontynuacji leczenia. Oba leki przeznaczone są wyłącznie dla osób dorosłych.
Meridia (sibutramina) działa w zakresie bodźca fizjologicznego na odpowiadające za odczuwanie sytości ośrodki w mózgu (jest inhibitorem zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny) i sprawia, że pacjent je mniej, gdyż nie czuje głodu. Zwiększa się także podstawowa przemiana materii (utrata ciepła przez organizm) o około 100 kcal/dobę, która sprzyja utracie masy ciała. Podczas terapii obowiązuje dieta 1000 lub 1500 kcal. Po kuracji istnieje zmniejszone prawdopodobieństwo wystąpienia efektu jo-jo. Więcej tracą na wadze osoby prowadzące aktywny tryb życia. Kuracja nie powinna trwać dłużej niż rok. Do objawów niepożądanych należy jedynie niewielkie podwyższenie ciśnienia tętniczego (o 2 - 3 mmHg), toteż lek można stosować u osób z prawidłowo kontrolowanym nadciśnieniem tętniczym.
Xenical (orlistat) selektywnie hamuje aktywność lipazy trzustkowej (enzymu rozkładającego tłuszcze), zmniejszając wchłanianie tłuszczu przyjmowanego z pokarmem w przewodzie pokarmowym o około 30%. Powinien być stosowany równocześnie z dietą z umiarkowanym ograniczeniem liczby przyjmowanych kalorii zwłaszcza tych, pochodzących z tłuszczu. Badania wykazały, że osoby zażywające ten lek przez rok i przestrzegające diety o obniżonej kaloryczności traciły niemal dwukrotnie więcej kilogramów niż osoby stosujące jedynie dietę. Stosowanie Xenicalu może jednak, ze względu na swój mechanizm działania, powodować objawy niepożądane pod postacią uciążliwych biegunek tłuszczowych, wzdęć i nietrzymania stolca. Ryzyko działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego może wzrastać, jeżeli lek jest przyjmowany z dietą bogatotłuszczową.
Obydwa leki dostępne są tylko w aptece na receptę i można je stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza.
Stosowanie powyższych leków, poza efektem odchudzającym, ma za zadanie przede wszystkim zmianę i utrwalenie nawyków żywieniowych, a tym samym zapewnienie długotrwałych wyników w leczeniu otyłości oraz poprawę zdrowia.
Poza lekami wspomagającymi utratę tkanki tłuszczowej, na rynku znajdują się preparaty homeopatyczne, ziołowe, oraz mieszanki naturalne mające na celu zmniejszenie uczucia głodu, przyspieszenie spalania tkanki tłuszczowej i poprawienie trawienia składników pokarmowych. Przy stosowaniu wszystkich należy pamiętać o odpowiednio zredukowanej diecie. Oto niektóre z nich:
Preparaty przyspieszające spalanie tkanki tłuszczowej:
- Super Fat Burner, Bio-Chrom, Bio-Slim - zawierają chrom, który zmniejsza łaknienie i reguluje metabolizm glukozy.
- L-karnityna (w różnych preparatach) - pełni podstawową rolę w transporcie tłuszczów i prawidłowe ich wykorzystanie w organizmie (w trakcie utleniania kwasów tłuszczowych generowana jest energia wykorzystywana w różnych procesach metabolicznych). W celu osiągnięcia pożądanego efektu w trakcie jej przyjmowania należy zwiększyć aktywność fizyczną.
- Redusan Fiber, Redusan Mineral - preparaty zmniejszające apetyt i ułatwiające spalanie tłuszczów. Dodatkowo zapobiegają osteoporozie i obniżają poziom cholesterolu.
- Tonidraine tonic - środek spożywczy przyspieszający przemianę materii i regulujący prace przewodu pokarmowego.
Preparaty homeopatyczne:
- Fucus Complexe Lehning nr 111 - pobudza przemianę materii, reguluje pracę przewodu pokarmowego.
- Graphites Homaccord - skuteczny w leczeniu zaparć.
Fucus Complexe Lehning nr 111 - pobudza przemianę materii, reguluje pracę przewodu pokarmowego.
Zioła wspomagające redukcję tkanki tłuszczowej:
- Sylax - działa przeczyszczająco, zawiera wyciąg z babki jajowatej.
- Regulavit - poprawia przemianę materii, zawiera miętę pieprzową, korę kruszyny, rumianek, kłącza tataraku, korzeń mniszka pospolitego.
- Figura 1, Figura 2 - regulują pracę przewodu pokarmowego, zawierają owoc bzu czarnego, kwiat hibiscusa, owoc róży, skórki jabłka.
