Wielu z nas pracuje za szybko i za dużo. Do tego dochodzi nieustanny stres i zbyt mało czasu dla siebie. Jeśli tak ekstremalne czynniki działają w sposób krótkotrwały, organizm to jakoś zniesie, jeśli jednak staje się to prozą codziennego dnia, prędzej czy później przypłacamy to zdrowiem fizycznym i psychicznym. Nadmiar obowiązków sprawia, iż lekceważymy pierwsze objawy choroby, a zmęczenie i ciągłą senność redukujemy kolejną filiżanką mocnej kawy lub herbaty.
Brak snu – człowiek przesypia około 1/3 życia, a sen jest stanem w którym organizm odpoczywa i „ładuje akumulatory” do normalnego funkcjonowania, „naprawia” uszkodzenia fizyczne i psychiczne. Naruszając dobowy rytm narażamy więc nasz organizm na szereg niekorzystnych konsekwencji – obniżamy swoje zdolności poznawcze, naruszamy równowagę emocjonalną, obniżamy wydajność i zwiększamy podatność na choroby, wpadamy w huśtawkę nastrojów, czujemy się zmęczeni, a nawet w depresji. Uznanie znaczenia snu dla zdrowia i kondycji organizmu to połowa sukcesu w wykorzystaniu jego zbawiennych właściwości. Druga połowa, to determinacja w dążeniu do rzeczywistego wysypiania się. Czasami sen może być przerywany bezdechem, przy czym osoby cierpiące z jego powodu zwykle nie zdają sobie sprawy, że schorzenie to może być przyczyną wiecznego zmęczenia i że należy je leczyć. Niedotlenienie organizmu spowodowane bezdechem może też nasilić niedokrwienie mięśnia sercowego i być przyczyną zawału serca.
Przewlekły stres – stres dotyka nas wszędzie i w zależności od sytuacji może mieć różne nasilenie, nigdy jednak nie pozostaje bez wpływu na nasze samopoczucie. Nawet na pozór błahe wydarzenia, jak spóźnienie się na spotkanie, stanie w korku czy drobna wymiana zdań z sąsiadem pozostawiają swój ślad. Jeśli taki stan dotyka nas coraz częściej i intensywniej, spróbujmy temu zaradzić, gdyż na większość sytuacji możemy mieć wpływ, a przede wszystkim wyciszajmy się wieczorem, nie pracujmy nocami, a przed snem zrelaksujmy się biorąc do ręki wciągającą książkę, nie przeciążajmy żołądka późną kolacją, spróbujmy kłaść się spać i wstawać o stałych godzinach oraz zaplanujmy każdy następny dzień, aby nic nieprzyjemnego nie mogło nas zaskoczyć.
Niedostateczne nawodnienie organizmu– siedząc w pracy przez wiele godzin przed komputerem czy stosem papierów nierzadko zapominamy o konieczności nawadniania organizmu. A tymczasem już 10%-wy ubytek wody uniemożliwia wykonanie jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, dlatego ważne jest, aby organizm „nawadniać” odpowiednią ilością płynów i nie doprowadzać do stanów zmęczenia z powodu ich braku. Wśród codziennie wypijanych płynów nie powinna przeważać kawa czy herbata, którymi często zaspokajamy głód w pracy. Mocna kawa wypijana w ilości powyżej dwóch filiżanek dziennie może nas uzależnić – prowadzi do kofeinizmu, który objawia się zmęczeniem, rozdrażnieniem i bólem głowy. Pragnienie starajmy się zaspokajać wodą mineralną, słabymi herbatkami, w tym owocowymi, ziołowymi, a także sokami warzywnymi i rozcieńczonymi owocowymi.
Nieodpowiednia dieta – nieprawidłowo zbilansowana dieta, a więc niedoborowa w składniki odżywcze konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a ponadto tłusta, zawierająca dużo cukrów prostych i mało błonnika, spożywana nieregularnie, zwłaszcza w godzinach wieczornych, tuż przed położeniem się spać, może mieć bardzo negatywny wpływ na nasze samopoczucie. Wieczne zmęczenie może być też związane z nietolerowaniem jakiegoś składnika naszej diety, którego nawet o to nie podejrzewamy. Jeśli źle reagujemy na konkretny produkt, powinniśmy zgłosić się do lekarza, który skieruje nas na badania w kierunku nietolerancji pokarmowych.
Niedoczynność tarczycy – to jedna z najczęstszych przyczyn zmęczenia. Niedoczynność tarczycy może być spowodowana przewlekłym autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy czyli chorobą Hashimoto. W chorobie tej organizm samoistnie niszczy swoje komórki odpowiedzialne za wytwarzanie tyroksyny (T4) i trojjodotyroniny (T3) – hormonów odpowiedzialnych za większość procesów zachodzących w organizmie. Jeśli zatem praca tarczycy jest zaburzona, w organizmie zaczyna brakować konkretnych hormonów, pojawia się zmęczenie, ospałość oraz wahania nastroju. Jeśli okaże się, że tarczyca nie działa prawidłowo, należy podjąć leczenie hormonalne.
Anemia – może być wynikiem niedoboru żelaza w organizmie. Sprzyjają temu nie tylko braki pokarmowe, ale także obfite miesiączki, krwotoki, krwawienie wewnętrzne, czyli sytuacje, które są związane ze znaczną utratą krwi. Poza niedoborem żelaza, niedokrwistość mogą powodować zbyt mała zawartość w diecie kwasu foliowego oraz witaminy B12. Dieta osób z objawami niedokrwistości niedobarwliwej spowodowana niedoborem żelaza powinna obfitować w produkty będące dobrym źródłem tego składnika – wątrobę, czerwone mięso, rośliny strączkowe, szpinak, natkę pietruszki, kaszę jaglaną, kaszę gryczaną, chleb żytni pełnoziarnisty, pumpernikiel, musli.
Hipotonia – dotyczy osób z niskim ciśnieniem krwi, poniżej 90/60 mm Hg, u których tkanki są gorzej zaopatrywane w tlen. Osoby te odczuwają chroniczne zmęczenie i osłabienie również po przespanej nocy, miewają zawroty głowy i mroczki przed oczami przy szybkiej zmianie pozycji z siedzącej na stojącą, trudniej się koncentrują, szybciej marzną im stopy i ręce, a to wszystko się dzieje nie tylko przy zmianie pogody. Ludzie cierpiący na hipotonię powinni dużo pić, regularne się odżywiać, przy czym posiłki powinny być małe objętościowo, włączyć ćwiczenia typu cardio, np. jogging, jazdę na rowerze, pływanie, stosować naprzemienne masaże wodne pobudzające krążenie i spać na dwóch poduszkach. Od czasu do czasu wskazana może być kawa czy mocna herbata.
Choroby serca i płuc – stałe zmęczenie może świadczyć o poważnym, utajonym niedomaganiu serca, np. po „przechodzonej” grypie. W takiej sytuacji postępuje „cichy” stan zapalny mięśnia sercowego, objawiający się m.in. przewlekłym zmęczeniem. Podobnie niektórym chorobom płuc może towarzyszyć stałe zmęczenie, jak w przypadku przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) spowodowanej zwężeniem oskrzeli i niedotlenieniem organizmu w wyniku przewlekłej odpowiedzi zapalnej dróg oddechowych i płuc na szkodliwe związki, np. dym tytoniowy.
Zakażenie wirusem HCV – Wirusowe zapalenie wątroby typu C przenosi się podczas bezpośredniego kontaktu z zakażoną krwią, np. w czasie operacji, a także zabiegów stomatologicznych, czy zwyczajnym manicure przeprowadzonym w warunkach niehigienicznych. Objawami zakażenia wirusem HCV, prowadzącym do uszkodzenia komórek wątroby jest ciągłe osłabienie, brak apetytu bóle stawów i mięśni oraz stany podgorączkowe.
Cukrzyca – Choroba rozwija się na skutek hiperglikemii spowodowanej niedostateczną produkcją lub defektem działania insuliny wydzielanej przez komórki trzustki. Insulina transportuje glukozę z krwi do wszystkich komórek tkankowych. Jeżeli komórki zostają pozbawione źródła energii, jakim jest glukoza, nie są w stanie prawidłowo funkcjonować, co w efekcie na początku choroby wywołuje senność i objawy zmęczenia, wzmaga pragnienie, a także zwiększa częstotliwość oddawania moczu.
Małgorzata Chylewska, dietetyk LightBox.
www.dieta.fit.pl
Zmęczona? Sprawdź swoją dietę!
Ciągła senność, ospałość oraz brak sił do życia to zmora dotykająca niejedną osobę. Wszystkie te dolegliwości zwykle są objawami zwykłego niewyspania, jednak często kryje się za tym coś znacznie poważniejszego. Wśród powodów nieustannego zmęczenia może się też znaleźć nieprawidłowa dieta - pisze Małgorzata Chylewska
