Z czego powinna się składać dieta 3-5-letniego dziecka?
Aleksandra Pasich Mój Dietetyk: Dieta dziecka w wieku 3-5 lat powinna składać się z produktów ze wszystkich grup (warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, mleko i produkty mleczne, mięso, jaja, ryby, oleje roślinne, masło, orzechy i nasiona). Wszystko po to aby dostarczyć dziecku składniki odżywcze potrzebne do prawidłowego wzrostu i rozwoju.
A co, jeśli dziecko stanowczo odmawia spożywania kolejnych posiłków?
Warto spróbować wprowadzić regularne godziny spożywania posiłków. Należy pamiętać, aby ilość posiłków była dostosowana do potrzeb dziecka. Czasem bywa tak, że dziecko nie zdąży zgłodnieć między posiłkami, bo przerwy są dla niego zbyt krótkie. Zdarza się też tak, że dziecko podjada słodycze między posiłkami i wtedy nie odczuwa potrzeby spożycia posiłku głównego. Porcje nie mogą być za duże, bo gdy dziecko zobaczy talerz pełen jedzenia, może się zniechęcić. Dużo lepiej podawać mniejsze porcje, ale częściej.
Sprawdzi się system nagród i kar?
System kar i nagród w tej kwestii się nie sprawdza. Niezwykle ważne jest dbanie o przyjazną atmosferę przy stole oraz rytuał wspólnego spożywania posiłków. Dziecka w trakcie jedzenia nie powinien rozpraszać telewizor, zabawki czy telefon komórkowy. Nie należy zmuszać dziecka do jedzenia - jest to nagminnie stosowana metoda przez rodziców i dziadków dzieci niejadków. Nie przyniesie ona pozytywnego efektu, a wręcz zaszkodzi, bo dziecko będzie się stresować kolejnymi posiłkami a powinniśmy pamiętać, że posiłek ma sprawiać przyjemność. Warto pamiętać o tym, że dziecko je też oczami – należy zadbać o estetykę podawanych posiłków, by były kolorowe i zachęcające do zjedzenia. Zrobienie z warzyw buźki na kanapkach będzie zabawne i zachęcające do spróbowania a to dodatkowo pozwoli na dostarczenie witamin do organizmu dziecka.
Niektórzy rodzice radzą, by dziecko przegłodzić, gdy nie chce jeść.
Na pewno nie należy dziecka zmuszać do jedzenia. Warto zachęcać, ale nie grozić. Kolejność posiłków jest bardzo ważna, dla poczucia bezpieczeństwa i uporządkowania dnia dziecka. Nie można podawać dziecku czegokolwiek, byle by zjadło (np. słodyczy, chipsów, dań gotowych). Nie zalecane jest podawanie dziecku zbyt dużej ilości płynów bezpośrednio przed posiłkiem.
Czy wspólna zabawa podczas gotowania pomoże? Włączyć dziecko do pomocy przy przygotowywaniu posiłków? Chwalić za pomoc? Wspólne eksperymentowanie?
Jak najbardziej! Warto dawać dziecku przykład. Jeśli Ty zjesz marchewkę, to jest dużo większa szansa, że dziecko również ją zje. Posiłki komponowane w ciekawy sposób z różnokolorowych owoców i warzyw pobudzą ciekawość i apetyt. Jeśli Twoje dziecko jest chętne by pomóc Ci w przygotowaniu posiłków (np. układanie kanapek, mieszanie ciasta, dosypywanie mąki) - wykorzystaj to! Jest to dobry moment by wspólnie spędzić czas i razem przygotować coś co będzie smakowało dziecku.
Jaki możemy znaleźć sposób na nietypowego niejadka, który odmawia jedzenia całej grupy np. wszystkich warzyw?
Przemycanie to jeden ze sposobów, który się sprawdza. Różnego rodzaju musy, zupy kremy, soki mają taką konsystencję, że nie jest do końca wyczuwalne to, co jest w środku. Warto do produktów lubianych przez dziecko, po trochu, dodawać też innych produktów. Musi to być stopniowe i pod obserwacją – tak by dziecko nie zniechęciło się też do lubianego produktu. Połączenie dwóch różnych produktów może dać też całkiem inny, lepszy smak, np. w sokach jabłko ze szpinakiem smakuje jak jarmuż. Takie bomby witaminowe są wskazane w diecie dzieci – zwłaszcza niejadków.
A co z popularnym i skutecznym przekupstwem? Powinniśmy spełniać zachcianki, zabierać na wspólne zakupy, aby samo wybrało to, na co ma ochotę?
Warto pytać dziecko na co ma ochotę, jeśli nie chce zjeść marchewki – zaproponować inne warzywo. Można zadać też pytanie w inny sposób – chciałbyś zjeść kiwi czy banana? Do wyboru są dwie rzeczy i najprawdopodobniej dziecko wybierze jeden z tych produktów. Na pewno warto też wspólnie z dzieckiem pójść na bazar i pokazać mu jakie kolorowe warzywa czy owoce są dostępne, aby zaczęło je poznawać. Wspólne zakupy a następnie wspólne przyrządzanie z zakupionych produktów posiłki mogą pomóc w przekonaniu dziecka do warzyw i owoców.
Neofobia żywieniowa – co to jest i czy w ogóle istnieje?
Neofobia żywieniowa jest to strach przed spożywaniem nowych produktów ale także pokarmów o innej konsystencji. Wraz z wiekiem u niektórych dzieci otwartość na nowe smaki się zmniejsza. Między 1 a 5 rokiem życia, gdy przybywa coraz więcej nowych produktów w diecie ta neofobia się objawia – głównie dotyczy płci męskiej.
Są teorie, które mówią, że odmawianie posiłków, w tym próbowanie nowych smaków ma podłoże genetyczne. Nauczyła nas tego prehistoria – strach przed otruciem sprawiał, że nie próbowano produktów nieznanego pochodzenia.
Czynników jest wiele, między innymi genetyczne ale także środowiskowe. Jeśli rodzice nie lubią niektórych pokarmów, to dziecko też nie będzie za nimi przepadało. Preferencję smakowe kształtują się już podczas karmienia piersią – dziecko poznaje jako pierwsze te smaki, które pojawiły się w jadłospisie mamy. Czasem niechęć do nowych produktów może być spowodowana zbyt późnym rozszerzaniem diety dziecka.
Sensoryka ma znaczenie? Jeśli dziecku nie smakuje gotowana marchewka to warto ją podać w innej postaci np. Soku?
Tak, dokładnie. Należy zmieniać formę produktów. Dziecko nie lubi świeżych malin? Może sorbet go przekona? Lub makaron z malinami i twarożkiem? Warto próbować.
Za oknami coraz mniej słońca, zaczyna się jesień. Jak powinno wyglądać jesienne menu kilkulatka?
Gdy za oknem robi się chłodniej warto zaczynać dzień od ciepłego śniadania. Kaszka śniadaniowa wcale nie musi być nudna. Do wyboru mamy różnorodne kasze i płatki, które możemy przygotować na mleku krowim lub roślinnym. Jako dodatków możemy użyć czegoś co lubi nasz wybredny maluch. Mogą to być np. prażone jabłka z cynamonem i suszoną żurawiną, starta gruszka i posiekane migdały, słodkie brzoskwinie i mleko kokosowe, a może śliwki i kakao? Kaszkę można wzbogacić także kilkoma łyżkami musu z dyni. Doda ona słodkego smaku i podniesie wartość odżywczą. Jesienne menu obiadowe powinno koniecznie zawierać zupy. Można w nich przemycić całą moc warzyw i innych wartościowych składników np. strączków. Korzystajmy z dostępnych warzyw: dynia, cukinia, kalafior, brokuł, papryka, jarmuż. Możemy przygotować kolorowe zupy kremy: czerwoną z dojrzałych pomidorów, papryki i soczewicy. Zieloną brokułową z dodatkiem jarmużu. Do ich spróbowania zachęcić mogą atrakcyjnie dodatki - chrupiące grzanki, groszek ptysiowy czy prażone orzechy.
Co podawać dzieciom do picia jesienią?
Najlepsza do picia jest oczywiście woda i to ją dziecko powinno dostawać do picia między posiłkami. Gdy jednak za oknem jest chłodno, można przygotować dziecku ciepły napar z imbiru z plastrem cytryny i odrobiną miodu. Do obiadu warto ugotować tradycyjny kompot np. z jabłek, śliwek czy gruszek. Jeśli użyjemy słodkich owoców, kompotu nie trzeba będzie niczym dosładzać.Do gotowania warto dorzucić rozgrzewające przyprawy: goździki, cynamon, kardamon czy imbir. Warto stosować także herbatki ziołowe, które poprawiają apetyt i usprawniają trawienie – melisę, mięta, koper włoski.
Jesień to czas infekcji. Jak możemy podnieść odporność dziecka za pomocą odżywiania?
Dobrze zbilansowana dieta - unikanie produktów wysoko przetworzonych i komercyjnych słodyczy sprawi, że organizm dziecka otrzyma wszystkie niezbędne składniki odżywcze i nie będzie przeciążony. W sezonie jesiennym warto sięgać po naturalne wspomagacze - cebulę, czosnek, miód. Nie zapominajmy także o kiszonej kapuście i ogórkach - które korzystnie wpłyną na mikroflorę przewodu pokarmowego dziecka, a ta wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornściowego. Gdy na dworze jest pochmurno, mamy coraz mniej okazji do wystawiania odsłoniętej skóry na działanie promieniowania słonecznego i syntezy skórnej witaminy D. Warto więc rozpocząć suplementację witaminą D (eksperci zalecają suplementację od września do kwietnia). Ona również buduje naszą odporność.
Odpowiedzi udzieliła dietetyk Aleksandra Pasich z poradni Mój Dietetyk Olsztyn
