Otyłość to choroba przewlekła charakteryzująca się nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej. U dorosłych otyłość rozpoznaje się poprzez wynik pomiaru indeksu masy ciała (BMI) wynoszący powyżej 30 kg/m2. Przy BMI 25-29,9 kg/m2 rozpoznaje się nadwagę, czyli stan, który może przekształcić się w otyłość w dalszym czasie, wymagając szczególnej uwagi w kwestii żywienia i aktywności fizycznej.
Obecnie około 2,6 miliarda ludzi na świecie, czyli 38% populacji, ma nadwagę lub jest otyłych. Przy utrzymaniu trendu wzrostowego, w ciągu następnych 12 lat liczba ta zwiększy się do czterech miliardów, czyli 51% ludności świata. Według najnowszego raportu WHO na temat otyłości w Europie już 60% Europejczyków cierpi na nadwagę i otyłość. W Polsce natomiast nadwagę zanotowano u 58% dorosłych, a z problemem otyłości zmaga się już 23% osób. Szacuje się, że leczenie otyłości w krajach OECD pochłania ok. 3,3% PKB. Problem jest więc znaczący, a świadomość społeczna na ten temat wciąż nie jest wystarczająca – nadwagę w swoim otoczeniu zauważa tylko 40% – wynika z badania MultiSport Index.
Nadmierna waga – odzwierciedlenie zmian społecznych i kulturowych Główną przyczyną nadwagi i otyłości jest dodatni bilans energetyczny w postaci nadmiernego spożycia kalorii oraz braku aktywności fizycznej – według badania MultiSport Index 52% Polaków nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej nawet raz w tygodniu. Na wzrost otyłości wpływa także siedzący tryb życia, wybieranie biernych form wypoczynku oraz spożywanie przetworzonej żywności, która - jak wykazują badania National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease w USA - bardziej pobudza apetyt niż żywność nieprzetworzona.
Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej niesie ze sobą wiele negatywnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, chorób serca czy udaru. Choroba niedokrwienna serca jest diagnozowana u ponad 40% osób otyłych – w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała, otyli są o 1,5-krotnie bardziej narażeni na wystąpienie tego schorzenia – wynika z danych NFZ. Otyłość często prowadzi również do chorób zwyrodnieniowych stawów, wynikających z nadmiernego obciążenia stawów, co prowadzi do ich uszkodzenia.
– Siedzący tryb życia i brak ruchu są niepokojącymi zjawiskami współczesności. Zgodnie z wyliczeniami OECD, otyłość odpowiada za 70% kosztów leczenia cukrzycy, 23% leczenia chorób sercowo-naczyniowych i 9% kosztów leczenia raka. Aby przeciwdziałać temu zjawisku, warto wprowadzić dobre nawyki w codziennym życiu, które przyniosą znaczące korzyści zdrowotne. Aktywność fizyczna powinna być stałym, niepodlegającym negocjacjom elementem tygodniowego planu – oprócz zajęć sportowych, istotne jest także znalezienie czasu na spontaniczną aktywność w ciągu dnia. Jako społeczeństwo powinniśmy wreszcie zrozumieć, że w erze, w której technologia odebrała nam naturalną dawkę ruchu, naszym obowiązkiem jest uzupełnianie jej poprzez świadomą aktywność fizyczną. Warto pamiętać, że ruch stanowi skuteczną profilaktykę chorób cywilizacyjnych, jest warunkiem utrzymania dobrej kondycji fizycznej, jak i równowagi psychicznej – podkreśla dr hab. n. med. Ernest Kuchar, specjalista medycyny sportowej i chorób zakaźnych z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Aktywność fizyczna jest istotna w profilaktyce cukrzycy. Zgodnie z danymi NFZ w Polsce na nią choruje około 3 mln osób – przewiduje się, że do 2030 roku z chorobą będzie zmagał się już co dziesiąty Polak.
– Tak jak przy każdej chorobie, lepiej jest zapobiegać niż leczyć. W przypadku cukrzycy typu 2 najlepszą profilaktyką jest utrzymanie właściwej masy ciała oraz regularna aktywność fizyczna. Zmniejszenie nadmiernego przyrostu masy ciała może uratować pacjenta od niebezpiecznej choroby w przyszłości – dodaje dr hab. n. med. Ernest Kuchar.
Kiedy jeden problem przeradza się w drugi Nadwaga i otyłość mają ogromny wpływ nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także na samopoczucie Polaków. Jak zaznacza prof. Ernest Kuchar, istotnym aspektem związku między nadmierną masą ciała a zdrowiem psychicznym jest fakt, że otyłość może być zarówno źródłem zaburzeń nastroju, jak i ich konsekwencją.
– W tym kontekście warto zwrócić uwagę na synergiczny pozytywny efekt aktywności fizycznej, która nie tylko pomaga w walce z nadwagą, ale także służy jako antydepresant. Ćwiczenia fizyczne, poprzez wpływ na równowagę neurochemiczną w mózgu, mogą znacząco poprawić nastrój i przeciwdziałać negatywnym emocjom, jednocześnie wspomagając proces redukcji masy ciała. Potwierdzają to wyniki z raportu MultiSport Index 2023, według których aż 95% aktywnych fizycznie Polaków twierdzi, że regularna aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na ich samopoczucie, natomiast 89% badanych potwierdza, że ruch redukuje stres i złe emocje. Takie holistyczne podejście do zdrowia, łączące dbałość o kondycję fizyczną z troską o stan psychiczny, jest kluczowe w efektywnym rozwiązywaniu problemów związanych z otyłością – podsumowuje dr hab. n. med. Ernest Kuchar.
