Wyniki najnowszego badania TNS Polska i dane Programu 60+ wskazują, że aż 80 proc. seniorów leczy się lekami droższymi, w sytuacji gdy dostępne są na rynku znacznie tańsze preparaty, które nie powodują różnic terapeutycznych. Widoczna jest rosnąca skala problemu – według danych z grudnia 2012 r. droższe leki wybierało 72 proc. seniorów. Od momentu wejścia w życie nowej ustawy refundacyjnej w mediach pojawiają się sprzeczne komunikaty. Ministerstwo Zdrowia coraz sprawniej negocjuje z producentami farmaceutycznymi sukcesywnie obniżając ceny leków, natomiast firmy zajmujące się badaniami rynku alarmują, że poziom odpłatności dla pacjentów wzrasta. Czy mechanizmy ustawy refundacyjnej działają więc na korzyść pacjenta, czy wręcz przeciwnie? Kto ma rację? Obie strony.
Założeniem ustawy refundacyjnej było wsparcie działań związanych z dostępem do tańszych leków. Zarówno nałożony przez ustawodawcę na farmaceutów obowiązek informowania o tańszych zamiennikach, jak i mechanizm ustalania limitu refundacyjnego miały prowadzić do oszczędności zarówno po stronie płatnika (NFZ), jak i pacjenta. O ile budżet NFZ rzeczywiście zaoszczędził, o tyle portfele pacjentów odczuły raczej zmiany na niekorzyść. Dlaczego? – To proste – mówi Karolina Bartoszek z Programu 60+ – pacjenci nie rozumieją zasad rządzących refundacją. Co prawda coraz więcej wiedzą o zamiennikach leków, ale często jest to wiedza powierzchowna, nieprzekładająca się tańsze leczenie. Prawdopodobnie jest to spowodowane niechęcią do kwestionowania decyzji lekarzy dotyczących wyboru konkretnych leków i konkretnych producentów. Sądzę, że istnieje duży opór przed szczerą rozmową z lekarzem na temat kosztów terapii. Brakuje dużych projektów edukacyjnych budujących świadomość pacjentów i kreujących nawyk rozmawiania o cenach leków i zamiennikach przy każdej wizycie w gabinecie lekarskim czy w aptece. Od samego dobrego zapisu ustawowego zachowania pacjentów się nie zmienią.
Jak pokazało badanie– seniorzy nie wierzą w negatywne stereotypy na temat zamienników leków – teoretycznie uważają je za równie skuteczne i bezpieczne, co leki droższe. Zdecydowana większość (80 proc.) jest świadoma różnic w cenach tak samo działających preparatów. Paradoks polega na tym, że teoria nie przekłada się na praktykę. Seniorzy nie poszukują tańszych zamienników. Zmiany na listach refundacyjnych – pojawienie się nowych tańszych leków i zmiany limitu refundacyjnego wpływające na odpłatność za lek nie oddziałują na zachowania zakupowe. Mimo pojawienia się korzystniejszej cenowo alternatywy pacjenci najczęściej kontynuują droższą terapię.
Dobry przykład stanowią dwie substancje czynne stosowane w leczeniu nadciśnienia. Po jednej z aktualizacji list leków refundowanych dwukrotnie wzrosła liczba starszych osób, którzy przepłacają za leki je zawierające ponad 240%! Ma to związek ze spadkiem limitów finansowania i niższym poziomem dopłat do cen wynegocjowanych z producentami. W takiej sytuacji świadomy pacjent powinien porozmawiać z lekarzem lub farmaceutą i sięgnąć po tańszy lek. Tymczasem, jak wynika z analiz, za leki zawierające te dwie bardzo popularne substancje niezbędne osobom ze zbyt wysokim ciśnieniem przepłaca blisko… 100% seniorów!
Program 60+ aktywnie działa na rzecz obniżania kosztów terapii lekami dla osób starszych oraz edukacji w zakresie racjonalizowania wydatków na leki (dostarczanie wiedzy na temat tańszych terapii zamiennikowych, apelowanie o świadome zakupy reklamowanych leków bez recepty i suplementów diety). Z początkiem marca zainicjował także wspólnie z partnerami ogólnopolską Kampanię społeczno-edukacyjną na rzecz osób 60+, która zrzesza najważniejsze w kraju instytucje i organizacje wspierające seniorów.
Duże projekty edukacyjne Programu 60+ stanęły ostatnio pod znakiem zapytania, ponieważ udział aptek w Programie 60+ wzbudził kontrowersje po stronie urzędników i niektórych aptekarzy. Ze względu na nieprecyzyjny przepis o zakazie reklamy aptek, część farmaceutów spotyka się z zarzutami o prowadzenie niezgodnej z prawem reklamy apteki, którą stanowić ma uczestnictwo w Programie 60+. Sprawę rozpatruje Naczelny Sąd Administracyjny.
W Polsce żyje ponad 7,5 mln osób powyżej 60. roku życia. To ogromna grupa społeczna, która najczęściej korzysta z leków i przeznacza na nie najwięcej pieniędzy. Dotkliwe obciążenie domowego budżetu sprawia, że część pacjentów zmuszona jest do rezygnacji z kupna leków lub ograniczenia dawkowania zaleconego przez lekarza. Program 60+ od lat dąży do obniżenia całościowych kosztów terapii osób starszych w Polsce. Jest szeroką, ogólnopolską inicjatywą aptekarzy i wielu firm z branży farmaceutycznej. Dzięki uczestnictwie w Programie 60+ polscy seniorzy zaoszczędzili już łącznie ponad 150 mln zł.
www.senior.fit.pl
