 |
| Warto oprócz zdrowego trybu życia, regularnie uprawiać rekreacyjnie sport, utrzymywać i nawiązywać nowe kontakty towarzyskie. |
Proszę przybliżyć nam, czym charakteryzuje się specjalizacja zwana geriatrią?
Geriatra to lekarz zajmujący się osobami, które przekroczyły 65. rok życia, zajmuje się leczeniem i profilaktyką chorób wieku starszego. Społeczeństwo się starzeje i coraz więcej jest osób w wieku sędziwej starości. Za 20 lat co czwarty Polak będzie miał ponad 65 lat. Opieka nad takimi pacjentami wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Geriatra powinien posiadać wiedzę z dziedziny interny, neurologii, psychiatrii, kardiologii, urologii, gastrologii.
Istnieje wiele specjalności lekarskich zajmujących się poszczególnymi dyscyplinami, nasuwa się więc pytanie: skoro serce leczy kardiolog, a psychiatra i neurolog demencję, po co wysyłać pacjenta do geriatry?
Aktualnie mamy do czynienia z tak zwaną medycyną narządową to znaczy kardiolog leczy układ krążenia, a nie całego człowieka. Podobnie inni specjaliści. W przypadku osoby młodszej z jedną chorobą nie ma ryzyka błędu przy takim podejściu. Niestety, jeśli osoba schorowana z licznymi problemami będzie leczona jednocześnie przez kilku specjalistów, może to doprowadzić do polipragmazji, czyli błędów wynikających z podawania dużej ilości leków wchodzących we wzajemne interakcje i dających działania uboczne.
Geriatra stara się opóźniać lub spowalniać procesy starzenia się. Dzięki temu pacjenci dłużej mogą funkcjonować samodzielnie?
Zadaniem geriatry jest całościowa ocena stanu zdrowia pacjenta, a celem nadrzędnym zachowanie sprawności funkcjonalnej, czyli samodzielności. Zadaniem geriatry jest leczenie farmakologiczne, organizacja terapii zajęciowej, rehabilitacji, jeśli pacjent takich czynności wymaga. Wiadomo, że na proces starzenia się wpływają również czynniki społeczne i psychologiczne, które mają wpływ na osobowość człowieka oraz jego życie emocjonalne i duchowe. Wszystkie te czynniki należy uwzględnić w organizacji opieki nad osobą starszą. Ważnym elementem jest nie tylko stały nadzór lekarski, ale również stała opieka nad osobami starszymi realizowana przez osoby z doświadczeniem, które wcześnie mogą wychwycić niepokojące objawy. Regularna, profesjonalna opieka zwiększa szanse uniknięcia nagłego zaostrzenia choroby. Doświadczony personel medyczny – zareaguje wystarczająco wcześnie na pierwsze symptomy, które domownicy mogą przeoczyć.
Dlaczego się starzejemy?
Istnieje wiele teorii starzenia się: teoria nagromadzenia błędów i uszkodzeń w DNA komórki w wyniku czego tkanki i narządy nie działają właściwie, teoria programowego starzenia – genetycznie wpisana w życie organizmu jest starość i śmierć, teoria wolnych rodników, jako czynnika uszkadzającego i doprowadzającego w konsekwencji do śmierci. Ja skłaniam się do współistnienia wielu czynników. W procesie starzenia organizm nie nadąża z procesami odnowy i regeneracji zniszczonych komórek i tkanek.
Musimy się zestarzeć, ale czy mamy wpływ na przesunięcie tego procesu w czasie? Oddalenie go i przetrwanie w jak najlepszej kondycji?
W trakcie naszego życia do około 35. roku życia zbieramy doświadczenia i „zapasy” na życie dorosłe i starość. Łatwo to sobie wyobrazić na przykładzie układu kostnego. W dzieciństwie i wczesnej młodości dominują procesy anaboliczne - magazynujemy wapń w kościach. Po przekroczeniu bliżej nieokreślonej granicy, może zapisanej indywidualnie w planie genetycznym, a może związanej z intensywnością życia, zaczynają dominować procesy kataboliczne - więcej wapnia się wypłukuje niż wbudowuje. Na równowagę między anabolizmem i katabolizmem ma wpływ wiele czynników, które mogą podlegać modyfikacji np. dieta, aktywność fizyczna, poziom glukozy, cholesterolu, ciśnienie tętnicze, poziom hormonów itd.
[-------]
Z jakimi problemami zdrowotnymi najczęściej borykają się ludzie starsi?Niestety gama problemów jest ogromna. Dużym, często bagatelizowanym, problemem jest depresja wynikająca z osamotnienia i braku sprawności. U osoby starszej depresja nie zawsze jest pełnoobjawowa i może być interpretowana, jako otępienie lub po prostu starość.
Warto już wcześniej zadbać o swoją starość?
Dużo łatwiej jest zapobiegać niż leczyć. Warto jest dbać o utrzymanie właściwej wagi i sprawności fizycznej. Polecam dietę śródziemnomorską, bo w tym rejonie ludzie żyją najdłużej. Polecam szczepienia przeciwko pneumokokom i przeciwko grypie. Z wiekiem spada odporność i proste przeziębienie może przerodzić się w groźne zapalenie płuc.
Niedawno spotkałam się z opinią, że ludzie starsi inaczej niż młodzi chorują na tę samą chorobę?
Często osoby starsze nie rozwijają pełnoobjawowej choroby, czyli symptomy choroby są inne niż u osób młodszych, przebieg początkowo może być skryty, a po kilku dniach choroba wybucha ze zdwojoną siłą. Jedynym objawem zapalenia płuc może być splatanie. Objawem niedoczynności tarczycy czy depresji – chudniecie, a więc odwrotnie niż u osób młodszych.
Jak ustrzec się przed chorobami przewlekłymi?
Choroby przewlekłe można podzielić na cywilizacyjne, czyli związane z niewłaściwym stylem życia i losowe, na które nie mamy wpływu. Warto oprócz zdrowego trybu życia, regularnie uprawiać rekreacyjnie sport, utrzymywać i nawiązywać nowe kontakty towarzyskie. Konieczne są regularne kontrole lekarskie, bo często wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala uniknąć późnych powikłań.
Jak dbać o osobę starszą, chorującą przewlekle?
Organizacja opieki nad osobą starszą, schorowaną to bardzo trudne zagadnienie, które wymaga bardzo indywidualnego podejścia. W zależności od sprawności, taki pacjent może potrzebować asysty przeszkolonej opiekunki lub opieki pielęgniarskiej. Opiekunowie szczególnie zajmujący się pacjentami leżącymi lub z otępieniem są narażeni na ogromny stres i zespół wypalenia. Opiekun z depresją, z brakiem motywacji nie jest w stanie otoczyć właściwą opieką podopiecznego. Organizując opiekę nad osobą starszą należy zadbać również o sferę emocjonalną, zaplanować zajęcia usprawniające pamięć, przywracające utracone funkcje lub utrzymujące sprawność.
Czy Domy Pobytu Dziennego są odpowiedzią na problem opieki nad osobami starszymi, która najczęściej spada na ich dzieci czy małżonków?
W ostatnim okresie znacznie zwiększyła się ilość osób starszych w stosunku do osób młodych i doszło do zmiany struktury rodziny z wielopokoleniowej na dwa plus jeden, czyli rodzice i jedno dziecko. Coraz więcej obowiązków spada na osoby młodsze. Trudno jest pogodzić pracę zawodową, konieczność stałego doszkalania się, wychowanie dzieci z opieką nad dziadkami lub starszymi rodzicami. W domach pobytu dziennego starsze osoby mają zapewnioną kompleksową fachową opiekę. Oprócz zaopatrzenia podstawowych potrzeb (kąpiel, posiłki, wydawanie leków, kontrola ciśnienia, cukrów) zapewniamy w Domu Pobytu Dziennego Continuum Care kontakt z rówieśnikami, zajęcia usprawniające ruchowo, ćwiczenia pamięci, wsparcie psychologa, dietetyka.
Jak wybrać opiekuna dla osoby starszej?
Wybierając opiekuna lub asystenta osoby starszej oprócz fachowości kandydata w zakresie zabiegów opiekuńczo-pielęgnacyjnych, należy uwzględnić umiejętności nawiązania kontaktu z osobą starszą. Najważniejsza jest dobra relacja między opiekunem a podopiecznym. Jeśli strony nie będą się akceptować i wspomagać, współpraca będzie trudna i nieefektywna.
Jak powinna wyglądać dobrze zorganizowana opieka geriatryczna?
Dobrze zorganizowana opieka powinna zaspokajać wszystkie potrzeby pacjenta. Nie zawsze wiodącą osobą jest lekarz, bo konsultacje lekarskie zwykle są konieczne co 4-6 tygodni. Ważniejsza bywa wyszkolona opiekunka, która - kontrolując podstawowe parametry takie jak ciśnienie tętnicze, temperatura, glukoza – może, jeśli pacjent tego wymaga, zaalarmować pielęgniarkę lub lekarza. W zależności od stanu zdrowia pacjenta i jego kondycji fizycznej może być konieczne wsparcie rehabilitanta, psychologa, dietetyka. Jak najdłużej należy pacjenta wspierać w samodzielności, asystować, a nie wyręczać. Dostosować otoczenie, aby sprzyjało zachowaniu samodzielności. Należy zachęcać do aktywności fizycznej i umysłowej. Wspólne robienie kanapek to też terapia zajęciowa, podobnie jak gra w gry planszowe lub rozwiązywanie krzyżówek. Nie powinno się osobie starszej narzucać, jak dziecku, zajęć. Należy uwzględnić indywidualne zainteresowania i wykształcenie danej osoby, aby wspólnie spędzony czas nie był przykrą koniecznością ale przyjemnością.
Rozmawiała: Ola Kacprowicz
www.senior.fit.pl
