Trądzik w dzisiejszych czasach nie jest już wyłącznie domeną skór w okresie dojrzewania. Coraz częściej do gabinetu trafiają kobiety w wieku trzydzieści plus z aktywnymi zmianami skórnymi, opornymi na działania pielęgnacyjne, z tendncją nawrotową po zastosowanym leczeniu dermatologicznym czy zastosowanej terapii zabiegowej. Trądzikowi okresu dojrzałego rzadziej towarzyszy łojotok, a zmiany najczęściej zlokalizowane są w dolnych partiach twarzy, często na linii żuchwy.
Warto podkreślić, że przerost bakterii rzadko stanowi przyczynę zmian trądzikowych. Bakterie mogą uczestniczyć w tworzeniu zmian skórnych zwłaszcza gdy występuje łojotok. Antybiotykoterapia zatem, stanowiąca lek pierwszego rzutu w leczeniu trądziku, najczęściej daje krótkotrwałe efekty.
Co stoi u podłoża trądziku?
Niewątpliwie trądzik należałoby rozpatrywać jako objaw zaburzenia homeostazy w organizmie człowieka i toczącego się stanu zapalnego na poziomie komórkowym. Może być związany z uwarunkowaniem genetycznym i okresem dojrzewania. Na aktywację konkretnych genów wpływ mają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Obecnie coraz częściej do czynienia mamy z tak zwanym acne tarda, trądzikiem okresu dorosłego, który to jest konsekwencją wielu czynników zarówno endo jak i egzogennych.
Do najistotniejszych aspektów związanych z pojawieniem się trądziku należą:
- zaburzenia hormonalne - trądzik hormonalny,
- wysoko-przetworzona dieta,
- zaburzenie mikrobioty jelitowej,
- niedobory mikro i makroelementów,
- wysoki poziom stresu i czynniki emocjonalne,
- mechaniczne rozdrapywanie zmian - trądzik neuropatyczny,
- nietolerancje pokarmowe,
- infekcje grzybicze i pasożytnicze,
- niewłaściwa pielęgnacja skóry,
- narażenie środowiskowe.
Dopiero eliminacja czynnika wywołującego oraz ogólna poprawa kondycji zdrowia i przywrócenie homeostazy, stają się kluczem do pożegnania problemu trądziku.
Jak znaleźć przyczynę trądziku i przywrócić równowagę organizmu?
Diagnostyka problemów skóry powinna obejmować zarówno analizę stanu skóry jak i ogólnego stanu zdrowia, samopoczucia, objawów współtowarzyszących.
Należy przyjrzeć się:
- stylowi życia,
- przeanalizować sposób odżywiania,
- poziom nawodnienia,
- rytm okołodobowy,
- aktywność fizyczną.
Codzienna dieta, a trądzik
Odżywianie ma ogromny wpływ na funkcjonowanie niemal każdej komórki naszego ciała. Nie ma jednak jednego uniwersalnego sposobu odżywiania dla każdego, dlatego popularne diety rzadko zdają egzamin. Prawidłowym, dostosowanym indywidualnie sposobem żywienia, można jednak wspomagać gospodarkę hormonalną, zredukować stany zapalne, uregulować glikemię a w efekcie poprawić kondycję skóry, co staje się naturalnym efektem przywracania homeostazy na poziomie komórkowym.
Żywność, a właściwie sposób jej przetwarzania ma ogromny wpływ na kondycję zdrowia i skóry. Nasz organizm aby funkcjonować we właściwy sposób potrzebuje dostępu do mikro i makroelementów a produkty do których mamy dostęp, najczęściej nie zapewniają właściwego zapotrzebowania. Niezbędna dla zachowania homeostazy staje się zatem codzienna suplementacja składników, których nie dostarczamy wraz z codzienną dietą, bądź tracimy ze względu na styl życia czy zwiększone narażenie na stres.
Wspomniana żywność i uprzemysłowienie, mają ogromny wpływ na zmiany w mikrobiocie jelitowej współczesnego człowieka. Pokazują to liczne badania naukowe wskazujące na zubożenie dobroczynnych bakterii jelitowych na przestrzeni czasu. Wpływ mikrobiomu na funkcje bariery skórnej, układ odpornościowy a nawet stan psychiczny i emocjonalny przekłada się na kondycję skóry i pojawianie stanów zapalnych oraz przyspieszone procesy starzenia.
Pierwszym cennym lustrem naszej kondycji jest ogólne samopoczucie i ilość energii, tak więc odpowiednio przeprowadzony wywiad z pacjentem, dostarcza szeregu cennych informacji i nakierowuje na dalszą diagnostykę.
Badania diagnostyczne, to nieodzowny element terapii przeciwtrądzikowych.
Nieodzownym są badania parametrów z krwi takich jak morfologia, żelazo, ferrytyna, poziom witaminy B12, glukozy, insuliny czy oznaczenie prób wątrobowych. Istotnym elementem jest również funkcja tarczycy. Warto więc kontrolować poziom nie tylko TSH ale również pozostałych parametrów tarczycowych.
W przypadku trądziku dojrzałego kobiet, często u podłoża stoi niewłaściwa synteza wspomnianych już hormonów. Zaburzona gospodarka cukrowa czy nieregularny cykl miesiączkowy mogą być pierwszymi oznakami wskazującymi na nieprawidłowość. Zmiany skórne w przypadku niewłaściwej pracy układu endokrynnego, posiadają charakterystyczny układ. Występują u dołu twarzy, na żuchwie schodząc nierzadko na boki szyi. Należy zwrócić uwagę, że na funkcję hormonalne wpływ ma szereg czynników, począwszy od narażenia na stres, aktywności fizycznej, skończywszy na sposobie odżywiania i narażeniu na ksenoestrogeny (związki endokrynnie czynne wykazujące aktywność estrogenów).
Problemy na poziomie jelit w znacznym stopniu przyczyniają się do powstawania stanów zapalnych, w tym trądziku. Osłabiona odporność organizmu stworzyła przestrzeń dla większego narażenia na infekcje pasożytnicze i przerosty grzybicze.
Szukając przyczyn pogorszenia stanu skóry, należy wziąć pod uwagę narażenie na związki toksyczne, wspomniane już ksenoestrogeny, metale ciężkie związane np. z wykonywanym zawodem bądź środowiskiem życia lub stylem odżywiania (pozyskiwanie żywności, żywność wysokoprzetworzona, plastikowe opakowania, puszki).
Ostatnim, ale jednym z najważniejszych czynników jest pielęgnacja cery.
Niewłaściwa może doprowadzić do zachwiania równowagi wodno-lipidowej a zarazem funkcji odpornościowych skóry, zaczopowania ujść gruczołów łojowych czy nadreaktywności. Każdy z wymienionych elementów może skutkować powstaniem zmian skórnych. Podobnie jak w przypadku organizmu, sama skóra również dla jej prawidłowego funkcjonowania potrzebuje homeostazy, czyli szczelnej bariery, nawilżenia, właściwego oczyszczenia. Odpowiednio dobrana pielęgnacja i składniki aktywne to podstawa w procesie przywracania zdrowia skóry. To od niej należałoby zacząć.
Często jednak pielęgnacja to zbyt mało. Zwłaszcza kiedy u podłoża problemu stoją wyżej omówione aspekty, generujące stan zapalny na poziomie skóry.
Jak leczyć trądzik i pielęgnować skórę trądzikową?
Leczenie wielu kojarzy się z “magiczną” tabletką lub maścią, po której w błyskawicznym tempie żegnamy trądzik. Gdyby tak było, temat trądziku i szukanie coraz skuteczniejszych terapii zabiegowych, nie byłyby tak powszechne. Lekiem doustnym, szeroko stosowanym w przypadku trądziku, jest popularny Izotek. Mimo skuteczności terapii retinoidowej, niesie ona za sobą szereg działań niepożądanych i obciążenie dla organizmu. Terapia rzadko uwzględnia przyczyny choroby jaką jest trądzik.
Do najczęstszych działań terapeutycznych w miejscowych łagodzeniu zmian trądzikowych należy:
Stosowanie produktów z zawartością retinoidów, kwasów czy nadtlenku benzoilu. Składniki aktywne o działaniu przeciwzapalnym, regulującym aktywność gruczołu łojowego czy złuszczające, są wartościowymi elementami terapii skóry trądzikowej. Powinny być jednak dobrane do stanu skóry. Cera trądzikowa może być zarówno skórą tłustą jak i skrajnie przesuszoną z zachwianą barierą lipidową. W przypadku cery z trądzikiem warto zachować umiar w doborze preparatów i składników aktywnych, tak by nie zwiększać reaktywności skóry i nie pogłębić stanu zapalnego.
Podstawę pielęgnacji powinno stanowić nawilżanie. Nadmierne złuszczanie naskórka, przesuszanie zmian skórnych nie daje długotrwałych efektów, wręcz przeciwnie, często skutkuje pogorszeniem stanu skóry.
Podsumowując, skóra stanowi lustro szeregu zmian występujących wewnątrz organizmu człowieka. Przywracając zdrowie skóry, należy skupić się holistycznie na organizmie jako całości. Dopiero skrupulatnie przeprowadzona diagnostyka, indywidualnie dobrana suplementacja, sposób żywienia, przywrócenie właściwej ilości snu czy redukcja stresu i właściwa pielęgnacja oraz zabiegi, przyniosą oczekiwane i trwałe efekty.
Autor tekstu: Sephia Med/Spec.Med.Est. Beata Bagrowska
Więcej informacji znajduje się na stronie sephiamed.pl
Bibliografia:
Michał Sobjanek, Małgorzata Sokołowska-Wojdyło, Wioletta Barańska-Rybak, Roman Nowicki, Adam Włodarkiewicz; Rola czynników hormonalnych w etiopatogenezie i terapii trądziku pospolitego, “Post Dermatol Alergol” 2006; XXIII, 6: 266–272;- Jolanta Dawidziak , Monika Balcerkiewicz, Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne, “Farmacja Współczesna” 2016; 9: 67-72;
- Szymon Osowski, Znaczenie diety w terapii trądziku pospolitego, “Kosmetologia Estetyczna” 6 / 2019 / vol. 8;
Wioleta Jankowiak, Wojciech Imielski, Joanna Pachurka, Kosmetologia wobec problemów cery tłustej i trądzikowej, “Kosmetologia Estetyczna” 5 / 2016 / vol. 5;
