„Na zdrowy rozsądek nie ma takiego związku (między rytuałem a wynikiem)" – podkreśliła dr hab. Joanna Basiaga-Pasternak z Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, prof. AWF podczas 5. Kongresu „Zdrowia Polaków”.
Rytuał a Rutyna: Dwustronna Moneta
Rytuały i rutyny to dwie różne kwestie. Rytuały mają charakter stereotypowy, sztywny, powtarzalny, często wiążą się z przesądami i myśleniem magicznym. „Osoba jest przekonana, że gdy podejmuje konkretne rytualne działanie, ma to wpływ na efekt i jest tutaj związek przyczynowo-skutkowy” – wyjaśnia ekspertka.
Jednakże istnieje ryzyko, że utrzymywanie się przy rytuale może prowadzić do uporczywych myśli o niepowodzeniu oraz obniżenia koncentracji, jeśli zabraknie możliwości wykonania go.
Czy Rytuały w sporcie mają znaczenie?
Rytuały w sporcie to często powtarzane czynności, zachowania lub przygotowania, które zawodnicy wykonują przed lub w trakcie zawodów. Mogą to być gesty, słowa, specjalne przygotowania fizyczne lub mentalne, które mają na celu przygotowanie sportowca do osiągnięcia optymalnych wyników. Pytanie brzmi: czy te rytuały mają rzeczywiście znaczenie, czy są tylko zabobonem? Odpowiedź nie jest jednoznaczna, ale istnieją dowody na to, że rytuały mogą wpływać na wyniki sportowe w różny sposób.
Motywacja i pewność siebie
Jednym z głównych powodów, dla których sportowcy stosują rytuały, jest zwiększenie motywacji i pewności siebie. Wykonując określone czynności lub powtarzając pewne zachowania, sportowiec może poczuć się bardziej skoncentrowany, pewny siebie i gotowy do rywalizacji. Na przykład, bokserskie rytuały przed walką, takie jak rozcieranie rąk talkiem, czy wielokrotne spoglądanie na ring, mogą pomóc w przygotowaniu psychicznym i zwiększeniu determinacji.
Stabilizacja emocji
Rytuały mogą również pomagać w stabilizacji emocji w trakcie rywalizacji. Poprzez wykonywanie znanych i komfortowych czynności, sportowiec może utrzymać spokój i kontrolę nad swoimi emocjami, nawet w trudnych sytuacjach. To może być szczególnie ważne w sporcie, gdzie koncentracja i kontrola emocji mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia sukcesu.
Ustalanie rytmu i rutyny
Innym aspektem rytuałów jest ich rola w ustaleniu rytmu i rutyny przed zawodami. Wykonywanie tych samych czynności w określonej kolejności może pomóc w stworzeniu struktury i przewidywalności, co z kolei może wpłynąć na poczucie komfortu i pewności siebie sportowca. Regularna praktyka rytuałów może również pomóc w automatyzacji pewnych zachowań, co jest kluczowe w sytuacjach wysokiego stresu.
Dlaczego sportowcy sięgają po rytuały?
Sportowcy sięgają po rytuały przede wszystkim po to, by zredukować stres, zwiększyć skuteczność i koncentrację oraz poprawić samopoczucie i osiągnięcie celu. „Może też być sposobem na przypisanie odpowiedzialności innym siłom. Działa to mniej więcej jak placebo” – tłumaczy ekspertka.
Rytuały i silne niepokoje zazwyczaj dotyczą nieznanych sytuacji, w których sportowiec pragnie czuć się bezpiecznie, a takie sytuacje często zdarzają się w sporcie, pomimo wielokrotnego stawania na starcie.
Rutyna: przydatne narzędzie w przygotowaniu do zawodów
Z kolei rutynowe działania również ograniczają niepokój i lęk zawodnika, jednak są podejmowane specjalnie, by wywołać oczekiwany stan emocjonalny przed startem. Mogą to być wyuczone strategie, takie jak powtarzanie słów, wyobrażanie sobie konkretnych scen, czy koncentracja na oddechu.
Przykłady rytuałów w sporcie
Przykłady rytuałów w sporcie są liczne i różnorodne. Laurent Blanc, kapitan francuskiej drużyny piłkarskiej, przed meczem całował czoło swojego bramkarza. Polski legendarny trener Kazimierz Górski nie golił się przed meczem i zabierał ze sobą na boisko maskotkę – skórzanego lwa, symbol niepokonania. Polska tenisistka Iga Świątek słucha muzyki, gdy wchodzi na kort, a Jerzy Dudek, polski bramkarz, wykonywał precyzyjne rytuały dotyczące zakładania stroju.
Rytuały i rutyny w sporcie mogą mieć różne znaczenia dla różnych sportowców. Dla niektórych są one istotnym elementem przygotowania psychicznego, który pomaga im osiągnąć optymalne wyniki. Dla innych mogą stanowić jedynie zabobon. Jednakże w obu przypadkach ważne jest, aby sportowiec był świadomy roli, jaką rytuały odgrywają w jego życiu sportowym i stosował je z umiarem, by osiągnąć najlepsze rezultaty.
