Czym jest kleszczowe zapalenie mózgu?
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą zakaźną ośrodkowego układu nerwowego (OUN), która może prowadzić do poważnych, trwałych powikłań. Szacuje się, że ok. 3-15 proc. kleszczy w Polsce jest zakażonych wirusem KZM. Do zachorowań dochodzi najczęściej w województwie podlaskim[2], lecz w rzeczywistości zagrożenie występuje na obszarze całej Polski. Najwięcej chorych rejestrowanych jest od maja do października, ale pierwsze zgłoszenia pojawiają się już w marcu i kwietniu. Spadające z krzewów lub bytujące w trawie kleszcze przytwierdzają się szczególnie na cienkiej skórze pod kolanami, w pachwinach i pod pachami. U dzieci mogą się również pojawić na głowie, klatce piersiowej czy karku.
KZM – typowe objawy
U większości osób kleszczowe zapalenie mózgu początkowo przebiegiem przypomina zwykłą grypę – może wystąpić gorączka, osłabienie, apatia czy bóle mięśni i stawów. U ok. 26 proc. pacjentów niefortunne spotkanie z kleszczem zakończy się samoistnym wyzdrowieniem po ok. tygodniu. Zdarza się również, że po bezobjawowym okresie pozornej poprawy trwającym zazwyczaj ok. 8-11 dni, choroba wejdzie w drugą, bardziej niebezpieczną fazę neurologiczną. Jeśli do niej dojdzie, uszkodzeniu ulegają struktury ośrodkowego układu nerwowego (np. opony mózgowe), a przy cięższych przebiegu choroby – mózg i rdzeń kręgowy. W przypadku wystąpienia wysokiej gorączki, sztywności karku, napadów padaczkowych, zaburzeń równowagi i świadomości, pacjent wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
Nie tylko ukąszenie kleszcza jest groźne
Większość osób łączy zagrożenie KZM tylko z długotrwałym żerowaniem kleszcza na skórze, co jednak jest typowe dla boreliozy. Niestety wirus TBEV odpowiedzialny za KZM rozwija się w gruczołach ślinowych pajęczaka, co sprawia, że do zakażenia może dojść dosłownie w ciągu kilku minut od ukłucia – nawet jeśli nieproszony gość zostanie bardzo szybko usunięty z naszego ciała. Wirus potrafi również przenikać do mleka zakażonych zwierząt i przetrwać w niepasteryzowanych produktach mlecznych. Szczególnie niebezpieczne jest spożywanie tych pochodzących od kóz i owiec. Do zakażenia może również dojść w jeszcze bardziej nieoczywisty sposób – drogą oddechową poprzez wdychanie odchodów zakażonych kleszczy, które znalazły się w kurzu lub sianie.
– Wiele osób może być zakażonych i zupełnie nie zdawać sobie z tego sprawy, bo nigdy nie miało kontaktu z kleszczem. Jedna trzecia pacjentów nie zgłasza się do lekarza nawet pomimo świadomości wystąpienia ukąszenia. Tymczasem wirus namnaża się w ciele, przechodzi do węzłów chłonnych, by następnie przez krwiobieg zaatakować ośrodkowy układ nerwowy. Powikłania spowodowane kleszczowym zapaleniem mózgu mogą być bardzo poważne, a niestety dzisiejsza medycyna nie zna na nie skutecznego lekarstwa – ostrzega dr Krzysztof Urban, internista enel-med.
Szczepienie – skuteczna ochrona przed KZM
Powszechnie stosowane metody ochronne jak założenie długich spodni i skarpet, butów za kostkę, osłonięcie rąk, karku i głowy czy stosowanie repelentów nie daje pełnej ochrony przed KZM. Dlatego warto postawić na sprawdzone rozwiązania medyczne, które mają potwierdzoną wieloletnią skuteczność.
– Choroby odkleszczowe grożą bardzo poważnymi konsekwencjami, a kleszczowe zapalenie mózgu jest jedyną z nich, na którą istnieje skuteczna szczepionka. KZM zazwyczaj gorzej przechodzą osoby starsze, a mężczyźni zapadają na nie dwa razy częściej niż kobiety. Także ciężkie objawy pojawiają się u nich aż trzy razy częściej niż u pań. Niestety przebiegu choroby nigdy nie da się przewidzieć, dlatego zalecam wszystkim moim pacjentom zabezpieczyć się zawczasu i skorzystać z dostępnych na rynku szczepionek – apeluje dr Krzysztof Urban, internista enel-med.
Zaszczepić może się każdy, kto ukończył pierwszy rok życia. Pełną ochronę daje przyjęcie trzech dawek szczepienia pierwotnego oraz dawki przypominającej co 3-5 lat. Między pierwszą a drugą dawką należy zrobić 1-2 miesiące odstępu oraz 9-12 miesięcy pomiędzy drugą i trzecią dawką. Skuteczność szczepienia jest bardzo wysoka – na 100 osób zaszczepionych aż 95 wytwarza przeciwciała zabezpieczające przed powikłaniami. Oczywiście iniekcję należy wykonać po uzgodnieniu z lekarzem.
– Pacjentom, którzy chcą odpowiedzialnie podejść do swojego zdrowia, polecam od razu wykupić pakiet trzech szczepień. Ta opcja dostępna w sklepie online enel-med pozwala zaplanować pełny harmonogram iniekcji i w konsultacji z lekarzem specjalistą zabezpieczyć się na okres trzech do pięciu lat. Istnieje również możliwość wykupienia pojedynczych dawek uzupełniających. Wiosna to dobry czas, żeby zadbać o siebie i swoją rodzinę – mówi dr Krzysztof Urban, internista enel-med.
