Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Bólem (ISAP) definiuje ból jako przykre doznanie czuciowe
i emocjonalne związane lub przypominające doznanie związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek1. Biorąc pod uwagę długość trwania ból dzielimy na ostry i przewlekły. Ból ostry trwa nie dłużej niż 3 miesiące i jest łatwy do zlokalizowania. Często pojawia się nagle, a jego przyczyną mogą być np. urazy. Ból przewlekły (chroniczny) utrzymuje się co najmniej 3 miesiące. Powraca regularnie lub towarzyszy nam na stałe, utrudniając normalne funkcjonowanie.
Ból może być fizyczny i psychiczny, mieć różnorodne źródła, intensywność, czas trwania oraz obejmować różne części ciała. Jedno jest jednak pewne – bólu nie należy ignorować i czekać aż stanie się nie do zniesienia. Kiedy zauważymy, że pojawia się coraz częściej, należy niezwłocznie udać się do specjalisty. W walce z dokuczliwym bólem wsparciem mogą się okazać odpowiednio dobrane leki przeciwbólowe.
W jaki sposób mierzy się ból?
Każdy człowiek ma inny próg tolerancji na ból. Wpływa na to wiele czynników, m.in.: zdrowie fizyczne i psychiczne, stres oraz styl życia. W terapii bólu kluczowy jest odpowiedni dobór leków. W tym celu należy określić jego nasilenie przy pomocy wybranej skali. Najczęściej wykorzystywaną jest skala numeryczna (NRS – Numerical Rating Scale). Korzystając z niej, pacjent ocenia, jak silny ból odczuwa w skali od 0 (brak bólu) do 10 (ból nie do wytrzymania). W zależności od wyniku, dzieli się stosowane leki przeciwbólowe na trzy szczeble tzw. drabiny analgetycznej, stworzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO):
• I szczebel – pacjent ocenia ból w zakresie 1-4 punktów. Rekomendowane jest stosowanie środków nieopioidowych, czyli najsłabszych leków przeciwbólowych.
• II szczebel – pacjent ocenia ból w przedziale >4-6 punktów. W tym przypadku stosuje się mocniejsze leki, np. słabe opioidy.
• III szczebel – to chorzy, którzy oceniają ból na 7 i więcej punktów. Podaje im się mocne leki przeciwbólowe, takie jak silne opioidy.
– Farmakoterapia wciąż stanowi dominującą metodę walki z bólem, zwłaszcza kiedy staje się on wyjątkowo uciążliwy i uniemożliwia wykonywanie codziennych obowiązków. Farmaceuta doradzi przy wyborze odpowiednich leków przeciwbólowych, jednak kiedy ból staje się nieodłącznym elementem życia, pierwszym krokiem zawsze powinna być wizyta u lekarza. To on pomoże znaleźć przyczynę bólu i dobierze odpowiednią metodę leczenia. Najpopularniejszymi lekami przeciwbólowymi, kupowanymi w aptekach, są oczywiście leki z grupy NLPZ, takie jak m.in. ibuprofen. Innym, równie częstym, wyborem jest paracetamol. Co bardzo ważne, nie należy przekraczać zalecanej dawki leku. Warto pamiętać, że niektóre preparaty mogą się różnić nazwą, a zawierać tę samą substancję czynną – komentuje mgr farmacji Izabela Baj, Dyrektor ds. Opieki farmaceutycznej Gemini Polska.
Co jeszcze możemy zrobić, aby poradzić sobie z bólem?
Aby zminimalizować nasilenie bólu lub jemu zapobiec warto:
• pozostać aktywnym – ból potrafi utrudnić wykonywanie wielu pozornie prostych czynności. Wówczas nie powinniśmy się jednak całkowicie poddawać i w miarę możliwości nie rezygnować z dotychczas wykonywanych obowiązków;
• nie rezygnować z aktywności fizycznej – w obawie przed nasileniem się bólu, często rezygnujemy
z aktywności fizycznej. Nie powinniśmy jednak tego robić, ponieważ lekka aktywność może okazać się bardzo pomocna w walce z bólem. Aby mieć pewność, że sobie nie zaszkodzimy, należy udać się do specjalisty, który pomoże dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń;
• stosować ćwiczenia oddechowe – wykonywanie głębokich wdechów pozwala nam uspokoić się
i przestać myśleć o bólu;
• korzystać z technik relaksacyjnych – relaksacja może zmniejszać dolegliwości bólowe. Przed rozpoczęciem technik relaksacyjnych warto zadbać o odpowiednie otoczenie: odizolowanie się od hałasu, wygodę i spokojną muzykę;
• otaczać się ludźmi – pomimo tego, że osoby zmagające się z nieustannym bólem mają mniejszą ochotę na spotkania ze znajomymi, nie powinny kategorycznie ich unikać. Wsparcie bliskich oraz dbanie o relacje z nimi ma bardzo istotną rolę w procesie walki z bólem.
