Na powstawanie zmian skórnych najbardziej narażone są osoby z niewielką ilością melaniny – o bardzo jasnej karnacji, włosach koloru blond lub rudych i jasnych oczach oraz ludzie starsi. Medycyna wyróżnia dwa rodzaje znamion: barwnikowe oraz komórkowe. Znamiona barwnikowe to dobrze znane pieprzyki, które są najczęściej płaskie i mają barwę jasno lub ciemnobrązową. Natomiast komórkowe to brodawki, czyli wypukłe znamiona w kolorze jasnobrązowym. Pod wpływem słońca mogą pojawiać się również zmiany skórne, takie jak piegi (czyli drobne plamki na odkrytych częściach skóry, które zazwyczaj są dziedziczne i uwydatniają się po nasłonecznieniu), ostudy (plamiste przebarwienia na twarzy, głównie u kobiet w ciąży lub z zaburzeniami hormonalnymi) czy też zaburzenia pigmentacji skóry – przebarwienia lub odbarwienia po oparzeniach słonecznych. Zagrożenie poważną chorobą wiąże się jednak ze znamionami, ponieważ te wystawione na słońce lub mechanicznie drażnione (np. ocierane przez odzież albo piasek na plaży) mogą rozwinąć się w czerniaka.
Obserwacja ma znaczenie
Czerniak jest jednym z najbardziej agresywnych nowotworów skóry, ale jeśli zostanie wcześnie wykryty, istnieje duża szansa na jego całkowite wyleczenie. Wczesna diagnostyka jest niezwykle istotna, ponieważ umożliwia nie tylko zatrzymanie rozwoju tworzenia się nowotworu w początkowym jego etapie, ale również pozwala uniknąć późniejszych przerzutów.
- Czerniak może powstać na skórze wcześniej niezmienionej, jak i w obrębie istniejących już znamion, dlatego kluczowym elementem diagnostyki jest samokontrola zmian skórnych. Warto także przynajmniej raz w roku zapisać się na wizytę do specjalisty w celu dokładnego zbadania skóry całego ciała łącznie z głową. Osoby o bardzo jasnej karnacji czy z mnogimi znamionami, powinny pozostawać pod stałą kontrolą lekarską i mieć regularnie wykonywane badania dermatoskopem (urządzenie, które umożliwia precyzyjną ocenę znamion) - mówi lek. Jowita Dejewska, dermatolog, lekarz medycyny estetycznej, PROFEMED Grupa LUX MED.
Wykrycie czerniaka we wczesnym etapie jego rozwoju jest priorytetem w walce z chorobą – wciąż wielu pacjentów zgłasza się ze zmianami zbyt późno. Prawie połowę przypadków czerniaka wykrywają lekarze podczas przeprowadzania innych badań. Ryzyko zachorowania na czerniaka skóry wzrasta z wiekiem – najwięcej zachorowań u obu płci odnotowuje się między 50 a 64 rokiem życia.
Zasady ochrony skóry
Prewencja zachorowania na czerniaka polega przede wszystkich na ochronie skóry przed szkodliwym promieniowaniem UV. Ważne jest stosowanie wysokiej jakości preparatów ochronnych z filtrami UVA i UVB w słoneczne i upalne dni, a także stopniowe przyzwyczajanie skóry do słońca, np. rozpoczynając opalanie od 15 minut dziennie. Podczas bardzo gorących dni warto nosić także nakrycia głowy oraz luźne ubrania z włókien naturalnych.
- Promieniowanie UVB jest całkiem pochłaniane przez naskórek, natomiast promieniowanie UVA wnika głęboko aż do skóry właściwej, dlatego konieczne jest stosowanie preparatów ochrony przeciwsłonecznej, które mają w składzie jednocześnie oba filtry. Nadmierna ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne szybko wywołuje zaczerwienienie skóry, ale też bolesne oparzenia, a nawet gorączkę. Szczególnie ważna jest ochrona przed słońcem dzieci, ponieważ oparzenia słoneczne w dzieciństwie są czynnikiem ryzyka zachorowania na nowotwory skóry w późniejszym wieku - podkreśla lek. Jowita Dejewska, dermatolog, lekarz medycyny estetycznej, PROFEMED Grupa LUX MED.
Jedną z głównych przyczyn późnej diagnozy czerniaka jest niska świadomość społeczna na temat czynników zwiększających ryzyko zachorowania, a w rezultacie brak regularnej kontroli zmian skórnych. Profilaktyka jest najważniejszą zasadą w walce z tą chorobą, dlatego warto pamiętać o odpowiedniej ochronie skóry przez cały rok.
