Układ krążenia jest zbudowany z sieci naczyń krwionośnych, które pod wpływem rytmicznych impulsów serca transportują nieustannie przez organizm krew, będącą nośnikiem wszystkich, niezbędnych do podtrzymywania czynności życiowych, oczyszczającą organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii, dostarczającą je do narządów zajmujących się ich wydalaniem.
Układ krwionośny człowieka składa się z: serca, naczyń krwionośnych, krwi, limfy, naczyń limfatycznych oraz narządów limfatycznych jak grasica, wątroba czy śledziona. Najdrobniejsze naczynia krwionośne, tak zwane naczynia włoskowate, mają tak cienkie ścianki by umożliwić wymianę substancji między krwią a płynem wewnątrz komórkowym.
Układ krwionośny spełnia funkcję:
- Transportu do wszystkich komórek substancji odżywczych z układu pokarmowego i rezerw metabolicznych.
- Transport tlenu z narządów oddechowych do komórek ciała.
- Transport zbytecznych produktów metabolizmu do narządów wydalniczych.
- Transport hormonów z gruczołów wydzielania do tkanek docelowych.
- Pomoc w utrzymaniu równowagi płynów ustrojowych.
- Obrona organizmu przed mikroorganizmami chorobotwórczymi.
- Pomoc w utrzymaniu odpowiedniej temperatury ciała.
zdjęcie źródło: encyklopedia.servis.pl
Serce to motor układu krążenia (pompa ssąco tłocząca) - mieści się we wnętrzu klatki piersiowej między dwoma płucami. Serce człowieka jest narządem niewiele większym od pięści i waży niewiele ponad 0,5 kg, w ciągu przeciętnego życia uderza 2,5 miliarda razy i przepompowuje około 300 milionów litrów krwi. Otacza je błoniasty worek zwany osierdziem. Serce ma kształt nieregularnego stożka, ułożonego w pozycji skośnej, pochylonej. Jego podstawa jest zwrócona w górę i na prawo a koniuszkiem skierowana w dół na lewo. Serce uderza około 72 razy na minutę a jedno jego uderzenie trwa około 0,8 sekundy i zwane jest cyklem serca na który składa się faza skurczu i faza rozkurczu. Podczas jednego skurczu przepompowywane jest około 70 ml krwi co daje około 5 litrów krwi na minutę, ale podczas sytuacji stresowych lub podczas wysiłku może wzrosnąć do 20-30 litrów na minutę.
[-------]
Do sieci naczyń krwionośnych należą:
Tętnice, które odprowadzają krew z serca (pod dużym ciśnieniem), mają grube, sprężyste ściany, a także liczne włókna sprężyste. Z sieci naczyń włosowatych krew przedostaje się do żył.
Żyły doprowadzają krew do serca (niewielkie ciśnienie) mają ściany cienkie, niewiele włókien sprężystych (zastawki).
Krew jest tkanką płynną o czerwonym kolorze, która przepływa bez przerwy we wnętrzu układu krążenia, dostarczając do wszystkich komórek ciała tlen, składniki odżywcze i inne elementy potrzebne komórką do metabolizmu. Jednocześnie krew transportuje CO2. Krew składa się z bladożółtego płynu znanego jako osocze w którym zawieszone są krwinki, czerwone i białe oraz płytki krwi. Całkowita objętość krwi u człowieka to około 8% masy ciała, czyli w ciele osoby ważącej 70 kg krąży 5,6 l krwi. Osocze to 55% objętości krwi a pozostałe 45% to elementy morfotyczne krwi.
W osoczu pływają różnego rodzaju ciałka, spośród których każda spełnia określoną funkcję:
- krwinki czerwone - erytrocyty: transportują tlen z płuc do komórek i dwutlenek węgla, pochodzący z metabolizmu komórek, w odwrotnym kierunku;
- krwinki białe - leukocyty: różne rodzaje tworzą część układu odpornościowego i chronią organizm przed infekcjami;
- płytki krwi - trombocyty: uczestniczą w procesie krzepnięcia krwi, zapobiegając krwotokom.
W sposób nieprzerwany tworzą się nowe elementy krwi. Każdego dnia powstaje miliony krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Proces ten zwany hemopoezą, ma miejsce głównie w szpiku kostnym, począwszy od komórek macierzystych, z których wywodzą się różne komórki krwi.
Układ limfatyczny - zwany inaczej układem chłonnym spełnia rolę pomocniczego układu krążenia. Naczynia limfatyczne -wypełnione limfą oraz tkanką chłonną zawierającą liczne limfocyty. Tkanka chłonna tworzy: grudki (niewielkie skupienia), węzły chłonne (większe) oraz współtworzy migdałki podniebienne i śledzionę. FUNKCJE:
- gromadzenie i zwracanie płynu tkankowego do krwi
- rola odpornościowa i transportowa (lipidów)
Limfa powstaje w pierwotnej postaci jako przesącz z naczyń włosowatych i komórek ciała, który zbiera się w przestrzeniach międzykomórkowych. Włosowate naczynia limfatyczne oplatają bardzo gęstą siecią całe ciało. Naczynia chłonne zbierają się w nieco większe ( budowa jak żyły) doprowadzające limfę do węzłów chłonnych. Ulega ona filtracji . Czyszczona chłonka składa się z części płynnej oraz upostaciowanej. Z węzłów chłonnych limfa przepływa naczyniami limfatycznymi, przewodami limfatycznymi do okolic podobojczykowych. Tam przewody uchodzą do odpowiednich żył i tak dostaje się ponownie do układu krwionośnego.
Krew utlenowana (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętniczki, a następnie przechodząc przez sieć naczyń włosowatych we wszystkich narządach ciała, powraca żyłami jako krew odtlenowana (uboga w tlen)do prawego przedsionka, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.
Krew odtlenowana wypompowywana jest z prawej komory przez zastawkę tętnicy płucnej do tętnicy o tej samej nazwie, rozgałęzia się na sieć naczyń włosowatych w płucach, gdzie dochodzi do wymiany gazowej, utlenowana krew powraca żyłami płucnymi, do lewego przedsionka serca, a tam przez zastawkę dwudzielną - mitralną krew wpływa do lewej komory serca.
Układ wrotny składa się z żyły wrotnej, a ona z żyły kreskowej dolnej i śledzionowej. Zadaniem tego układu jest zebranie substancji odżywczych i przekazanie ich do wątroby.
