Zapotrzebowanie energetyczne

Zapotrzebowanie energetyczne człowieka, czyli ile energii potrzebujemy?

Każdy żywy organizm ma określone potrzeby energetyczne, których zaspokojenie jest podstawą życia. Energię niezbędną do przebiegu procesów życiowych uzyskuje się na drodze skomplikowanych procesów energetycznych zachodzących w organellach komórkowych. Pokarm pobrany przez organizm musi zostać strawiony, rozprowadzony i zużytkowany przez ustrój.

Kalorie

Energię dostarczaną i wydatkowaną przez organizm wyraża się jednostkami cieplnymi zwanymi kaloriami. W nauce o żywieniu najczęściej posługujemy się kilokaloriami (1kcal = 1000 kalorii). Można tez spotkać inne jednostki np. dżule (J) lub kilodżule (kJ).

Całkowita przemiana materii

Celem odżywiania jest zaspokajanie potrzeb związanych z podtrzymaniem podstawowych funkcji życiowych, to znaczy podstawowej przemiany materii (PPM, BMR) oraz ponadpodstawowej przemiany materii. Całkowita przemiana materii (CPM) oznacza łączny poziom przemian energetycznych warunkujących życie i prawidłowe funkcjonowanie organizmu, czyli zarówno wydatki energetyczne związane z normalnym funkcjonowaniem, jak i pracą zawodową.

Podstawowa przemiana materii

klatka pi4

Oznacza najniższy poziom przemian energetycznych zachodzących u osobnika na czczo, w pozycji leżącej, w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym, w odpowiednich warunkach bytowania, zapewniających dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego przebiegu procesów życiowych. Na wartość PPM wpływają np. płeć, wiek, rozmiary ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia i odżywienia, czynniki genetyczne. Średnia wartość PPM u zdrowego człowieka wynosi około 1kcal/1kg masy ciała/1h.

PPM można obliczyć za pomocą wzoru Harrisa i Benedicta:

Kobiety [kcal/dobę] = 665,09 + 9,56W + 1,84H – 4,67A

Mężczyźni [kcal/dobę] = 66,47 + 13,75W + 5H – 6,75A

Gdzie: W – masa ciała (w kg); H – wzrost (w cm); A – wiek (w latach)

Ponadpodstawowa przemiana materii

Związana jest z produkcją ciepła oraz wykonywaniem różnych czynności. Zależy m.in. od masy ciała, rodzaju spożywanego pokarmu, rodzaju wykonywanej pracy, warunkami bytowania, temperaturą otoczenia. Aktywność fizyczna

Ma na nią wpływ zarówno rodzaj wykonywanej czynności w ciągu dnia, warunki, czas jej trwania i nakład pracy mięśniowej. W istotny sposób wpływa na ostateczną wielkość CPM. W polskich normach (Ziemlański 1998) przyjęto trzy poziomy aktywności fizycznej – małą (1,4*PPM), umiarkowaną (1,7*PPM) i dużą (2,4*PPM).

[-------]

Każdy może wyliczyć sobie indywidualnie ilość kalorii jaką spali jego organizm podczas wykonywania różnych form aktywności fizycznej. Aby obliczyć ilość spalonych kalorii należy pomnożyć wartość wydatku energetycznego dla określonej czynności (wartość z tabeli) razy czas jej wykonywania (w minutach) i razy indywidualną masę człowieka (kg).

Wydatek energetyczny podczas wykonywania różnych form aktywności fizycznej

Rodzaj aktywności	Wydatek energetyczny [kcal/kg masy ciała/min]
Sen	0,0172
Siedzenie i czytanie	0,0176
Spokojne leżenie	0,0195
Stanie w bezruchu	0,0206
Pisanie	0,0268
Rozmawianie	0,0269
Prowadzenie samochodu	0,0438
Ubieranie się, kąpiel	0,0466
Tenis stołowy	0,0566
Taniec (tango)	0,0612
Jazda na rowerze, calanetics	0,0734
Gra w golfa	0,0794
Gra w kręgle	0,0975
Taniec skoczny	0,1
Tenis ziemny	0,1014
Pływanie	0,119
Gra w piłkę nożną	0,1308
Wspinaczka górska	0,147
Biegi na bieżni	0,2045
Bieganie (sprint)	0,5514