Przed nami sezon narciarski. Miłośnicy dwóch desek już szykuje się do wyjścia na stok. Przed wyjazdem w góry warto przypomnieć sobie podstawowe informacje dotyczące sprzętu oraz zachowania, gwarantujące bezpieczny i udany wypoczynek. Tych, którzy nie zaznali jeszcze przyjemności białego szaleństwa zachęcamy do zmierzenia się z tym ekscytującym sportem.
Kodeks narciarza
l. W górach oprócz mięśni używaj również głowy.
2 Miej wzgląd na inne osoby - nie możesz stanowić dla nich zagrożenia.
3 Szybkość jazdy dostosuj do swoich umiejętności, stanu trasy i pogody.
4. Zachowuj bezpieczne odległości.
5. Nie blokuj trasy: nie zatrzymuj się w poprzek trasy, na zakrętach i w przewężeniach, jeżeli upadniesz, możliwie jak najszybciej wstań.
6 Nartostrady są dla narciarzy, spacerować można w innym miejscu.
7 Przestrzegaj znaków narciarskich i informacyjnych. .
8 W razie wypadku udziel pomocy lub ją zorganizuj,
9 Używaj bezpiecznego sprzętu.
10 Dbaj o kondycję i doskonal swoje umiejętności pod okiem instruktora.
ZAPAMIĘTAJ!!!
W dłuższe trasy nigdy nie wyruszaj samotnie, Wychodząc w góry zostaw wiadomość o celu wycieczki i przewidywanej godzinie powrotu, codziennie sprawdzaj prognozę pogody, stan pokrywy śnieżnej oraz stopień zagrożenia lawinowego, nie wychodź w góry po obfitym opadzie śniegu, przy nagłym ociepleniu i podczas mgły, unikaj stromych stoków i żlebów - miejsc sprzyjających powstawaniu lawin, gdy się zgubisz, zejdź do doliny grzbietem, nigdy żlebem, jeśli ulegniesz wypadkowi wezwij pomoc sygnałem akustycznym lub świetlnym (6 sygnałów na minutę plus minuta przerwy), gdy usłyszysz wołanie o pomoc odpowiedz sygnałem (3 razy na minutę plus minuta przerwy) i zgłoś to jak najszybciej w najbliższym punkcie GOPR lub TOPR.
[-------]
Historia
Narty służą człowiekowi do poruszania się po śniegu już od tysiącleci. Co do ich początku, istnieje wiele teorii i hipotez. Z pewnością ojczyzną narciarstwa sportowego jest Norwegia; już w połowie XIX w. organizowano tam pierwsze zawody narciarskie w biegach, zjazdach i skokach.
Nie wiadomo kiedy narty dotarty do Polski. W 1894 r. odbyta się pierwsza w historii narciarska wycieczka w Tatry. W 1907 r. w ramach Towarzystwa Tatrzańskiego zawiązało się Zakopiańskie Towarzystwo Łyżwistów (tak wtedy nazywano narciarzy). W tym samym roku zorganizowano pierwszy cywilny kurs narciarski. Zaczął się od ćwiczeń pod Gubałówką, by po tygodniu zakończyć się wycieczką na... Giewont.
Z początku narty służyły wyłącznie do pokonywania odległości, nie doceniano samej przyjemności zjeżdżania. Dopiero w 1910 r. na Hali Goryczkowej zorganizowano pierwsze zawody narciarskie, wkrótce też dyscyplina ta zdobyła wielką popularność. Obecnie tysiące miłośników nart co roku udaje się w góry, by tam oddać się "białemu szaleństwu".
Zimowe niebezpieczeństwa gór:
Aby cało i zdrowo wrócić ze stoku należy przede wszystkim zdać sobie sprawę z niebezpieczeństw czyhających w górach. Sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu mogą być zawinione przez narciarza lub wynikać z przyczyn obiektywnych. W pierwszym przypadku chodzi głównie o złe przygotowanie kondycyjne, o brawurę, jakże często nie popartą umiejętnością jazdy, o niską odporność psychiczną, niewłaściwie dobrany lub niskiej jakości sprzęt narciarski, wreszcie o lekceważenie komunikatów służb ratownictwa górskiego oraz przepisów. W drugim przypadku, to sama natura zastawia na narciarzy pułapki. Pierwszą z nich jest ukształtowanie terenu. Drugą - wiatr, który w połączeniu z mrozem (-100') stanowi poważne niebezpieczeństwo wychłodzenia organizmu i odmrożeń. Innego typu zagrożenie stanowią mgły i zamiecie śnieżne, ograniczające widoczność i co za tym idzie utrudniające orientację w terenie, a nawet powodujące całkowitą dezorientację. Kolejne zagrożenie wynika z intensywnego nasłonecznienia górskich stoków. Promienie słoneczne, zwłaszcza te odbite od białego śniegu, grożą udarem słonecznym lub nawet czasowym zanikiem wzroku (tzw. ślepota śnieżna). Przed słońcem należy chronić nie tylko skórę smarując ją kremem z filtrem UV, ale także oczy zabezpieczając je okularami słonecznymi. Jednak największym i najbardziej podstępnym wrogiem jest sam śnieg, zwłaszcza gdy przybiera formę nawisów, będących częstą przyczyną lawin.
[-------]
SPRZĘT!!!
Na podstawowy sprzęt narciarski składają się narty, wiązania, buty i kijki. Od ich jakości i klasy zależeć będzie efektywność i bezpieczeństwo jazdy.
Narty
W zależności od przeznaczenia mają różny kształt i właściwości. Przy zakupie zasadniczym problemem jest dobór odpowiedniego rodzaju i długości. Podstawowa zasada jest taka, że im większe umiejętności, waga, wzrost i agresywność jazdy, tym narty powinny być dłuższe. Ich optymalną długość zazwyczaj określa się przez dodanie do wartości wzrostu 5-10 cm. Narty dla początkujących powinny jednak być równe wzrostowi narciarza. Odmiennego typu nartami są narty carvingove, które w znaczny sposób różnią się od konwencjonalnych, przede wszystkim kształtem i długością: krótsze, szerokie z przodu i tyłu oraz wąskie w talii, dają możliwość spokojnej jazdy, łatwo się prowadzą i pozwalają na prowadzenie skrętów ciętych (o małym promieniu).
Buty
Od nich w znacznym stopniu zależy komfort jazdy. Obecnie produkuje się coraz lżejsze modele, ponadto producenci zaopatrują je w specjalne wkładki amortyzujące wibracje. Dla zaawansowanego narciarza najlepszy będzie sztywny but z wysoką cholewką, dla początkujących przeznaczone są modele miększe i niższe, a zatem ułatwiające uginanie stawu skokowego. Decydując się na kupno butów powinno się je mierzyć na pojedyncze skarpety typu frottć; buty powinny opinać całą stopę z wyjątkiem palców, nie mogą jednak uciskać. Ważne jest również, aby pięty były mocno unieruchomione, pozwoli to na uniknięcie obtarć i lepsze "czucie" nart.
Wiązania
Są elementem łączącym but z nartą i mają zasadniczy wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Spełniają trzy podstawowe funkcje: przy zachowaniu elastyczności mocują but do narty w sposób pewny, zapewniają bezpieczeństwo podczas upadków, poprzez wypięcie narty, wreszcie amortyzują drgania i uderzenia. Obecnie używane wiązania są lżejsze niż klika lat temu i bardziej odporne na zniszczenia.
Kijki
Ich podstawowa rola sprowadza się do przyśpieszenia jazdy, stabilizacji tułowia i pomocy w utrzymaniu równowagi. Długość kijka powinna być taka, aby trzymając kijek wbity w śnieg utrzymywać między ramieniem a przedramieniem kąt prosty. Dużym udogodnieniem jest używanie kijków teleskopowych (z regulowaną długością) możemy je dostosować do każdych warunków.
Strój
Powinien składać się z trzech warstw izolacyjnych. Pierwsza z nich, przylegająca bezpośrednio do skóry, ma zapewnić jej jak największą wygodę. Tkaniny takie jak Rhovyl i Polartec 100, dzięki swoim właściwościom transportują wilgoć z dala od ciała, chroniąc tym samym organizm przed wychłodzeniem. Druga powłoka (z materiałów typu polar), dzięki izolującej warstwie powietrza zapewnia komfort termiczny. Na wierzch najlepiej założyć wiatroszczelną kurtkę, która nie przepuszczając do wewnątrz wody, pozwala wilgoci wydostać się na zewnątrz. Niezbędną częścią garderoby są rękawice. Aby spełniały swoją rolę: chroniły i izolowały, powinny być przede wszystkim nieprzemakalne i oddychające (rozwiązaniem jest niezastąpiony Gore-Tex), no i oczywiście ciepłe. Ważnym uzupełnieniem stroju są gogle chroniące oczy przed wiatrem, śniegiem, mrozem i promieniami słonecznymi. Ich oprawka musi być elastyczna, zarówno w cieple jak i w zimnie. Powinna mieć dobrą wentylację, oraz dobrze przylegać do twarzy. Filtr UV chroni oczy przed niekorzystnym promieniowaniem, zaś kolor zwiększa kontrasty we mgle. Ważne, aby szybka miała pokrycie przeciwmgielne oraz szybę chroniącą przed zaparowywaniem (niektóre gogle posiadają szyby składające się z czterech warstw o właściwościach polaryzacyjnych, dzięki którym można odróżnić stok oblodzony od tego z miękkim śniegiem). W dobrych goglach szybka wykonana jest z poliwęglanów, co daje jej dużą odporność na zniszczenie i dobre właściwości optyczne.
Jazda na nartach wymaga dobrej kondycji. Przed wyjazdem warto dodatkowo wzmocnić i rozruszać układ mięśniowy. Można poddać się tzw. "suchej zaprawie";, mającej na celu uelastycznienie stawów skokowych, kolanowych i biodrowych oraz przygotowanie ich do nietypowej pracy na nartach.
1. Ćwiczenia plyometryczne - przeskoki przez przeszkodę w różnych kierunkach. Można wykonywać je w miejscu, przesuwać się do przodu lub do tyłu, na boki lub z obrotem.
2. Wzmacnianie mięśnia trójgłowego ramienia - ruch powinien odbywać się tylko w stawie
łokciowym, 3 serie po 10-15 powtórzeń, obciążenie 1-3 kg.
3 Wzmacnianie mięśnia zworogłowego uda - wytrzymać w pozycji "krzesełka" 1-5 min.
4. Wzmacnianie mięśni pośladkowych - przysiad na jednej nodze, koncentrujemy się na napinaniu pośladka nogi, która jest z przodu, 3 serie po 10-15 powtórzeń.
[-------]
Konserwacja sprzętu
Niezabezpieczone odpowiednio narty szybko tracą swoje właściwości. Nawet na dobrze przygotowanym terenie krawędzie tracą swą ostrość, a ślizg staje się chropowaty i tępy. Narty trzeba codziennie czyścić i suszyć, należy je też chronić przed zalodzeniem (zwłaszcza wiązania). Używanie smarów nie tylko zwiększa poślizg narty, ale konserwuje ślizg i zabezpiecza go przed utlenianiem. Czynność tę należy wykonywać w temperaturze pokojowej.
Na rynku znajduje się wiele rodzajów smaru. Dla amatorów jednak zupełnie wystarczający będzie tzw. smar uniwersalny przeznaczony do różnych warunków zewnętrznych.
Po powrocie z gór warto pomyśleć o zakonserwowaniu nart do przyszłego sezonu. Można je oddać do punktu serwisowego, ale można też to zrobić w domu. Każdy zabieg powinno się zacząć od oczyszczenia z brudu i wysuszenia nart.
Następnie trzeba wypełnić ubytki w ślizgach i wyrównać cykliną. Należy też wyrównać krawędzie nart, ślizgi natomiast zapuścić na gorąco pędzlem lub żelazkiem parafiną, którą zostawiamy aż do następnego wyjścia na śnieg. Gruba warstwa parafiny na ślizgach zabezpieczy je przed brudem i kurzem. Zaś wiązania warto rozregulować i wyczyścić oliwą. Tak przygotowane narty zostawiamy
w suchym, chłodnym miejscu.
Gdzie jeździć?
Karkonosze i okolice: Szklarska Poręba, Karpacz, Łysa Góra. Sudety Środkowe i Śląskie: Rzeczka i Sokolec, Zieleniec, Czarna Góra k. Stronią Śląskiego.
Beskid Śląski: Ustroń, Wisła, Istebna, Koniaków, Brenna, Szyndzielnia i Klimczok, Meszna oraz Szczyrk. "Beskid Żywiecki: Korbielów i Pilsko, Zwardoń.
Okolice Węgierskiej Górki: Zawoja. .Beskid Wyspowy, Gorce, Pieniny: Rabka, Koninki k. Poręby Wlk., Nowy Targ, Kowaniec, Szczawnica.
Tatry i Podtatrze: Białka Tatrzańska, Bukowina Tatrzańska, Zakopane. Beskid Sądecki: Piwniczna, Sucha Dolina, Krynica.
Beskid Niski i Bieszczady: Ustrzyki Dolne, Magura Matastowska oraz pojedyncze wyciągi.
