Wspinaczka to sport zarezerwowany dla ludzi pewnych ambicji, energii, kochających przyrodę, a nade wszystko podniesiony poziom adrenaliny, Jest to sztuka wymagająca koncentracji, odwagi oraz ogromnej sprawności fizycznej i psychicznej. Wspinaczka konfrontuje człowieka z okolicznościami, w których może on poczuć swoją siłę i potęgę natury.
Jak zacząć?
Obecnie najpopularniejszą formą rozpoczęcia przygody ze wspinaczką jest ukończenie kursu. Pozwala to początkującym wspinaczom nauczyć się dużo, szybko i w sposób usystematyzowany, pod okiem profesjonalistów. Jako alternatywę można wybrać sposób "zrób to sam". Jest to na pewno trudniejsze, w takim przypadku musimy wspomóc się podręcznikami do wspinaczki.
Przed wspinaczką musimy pamiętać o kilku ważnych rzeczach. Musimy wiedzieć, że jesteśmy przygotowani do wspinaczki, musimy upewnić się i sprawdzić czy posiadamy wszystkie umiejętności i wymagane zdolności: oswojenie z wysokością, cierpliwość, właściwy osąd, ogromną determinację, a także oswojenie się ze sprzętem, czyli praktyczne i teoretyczne podstawowe wiadomości o możliwościach, korzyściach i ograniczeniach każdego elementu wyposażenia. Koniecznie trzeba ćwiczyć wiązanie węzłów, zakładanie sprzętu itp.
Panele na początek
Panelami w żargonie wspinaczy nazywa się sztuczne ściany. Na początku służyły jedynie do treningu, dzisiaj taka wspinaczka otrzymała miano dyscypliny sportowej. Pozwoliły one szerokim rzeszom sportowców poznać smak wspinaczki i zdobyć pierwsze szlify bez potrzeby wyjazdu w teren. Sztuczne ściany wspinaczkowe z jednej strony zapewniają podtrzymywanie formy sportowej, a z drugiej - pozwalają nowicjuszom zakosztować pierwszych kroków we wspinaczce. Początkujący mogą wyćwiczyć tu sprawność, refleks i siłę przed zmaganiami się z naturą. Sztuczne ścianki możemy już znaleźć na większych imprezach o charakterze sportowym, gdzie panele są dowożone i rozstawiane, a także możemy natknąć się na nie w większych fitness klubach w Polsce.
[-------]
Krótka historia
Najwcześniejsze przekazy łączą góry z wielkimi religiami ludzkości, z filozofami, artystami, mędrcami. Wiele szczytów jest czczonych jako święte, np.: himalajskie szczyty Kangchenjunga (8 585 m.n.p.m.) Wątek religijno-mityczny możemy odnaleźć w różnych miejscach świata - góra Olimp to, według starożytnych Greków, siedziba bogów, a Mount Kenia - dla plemienia Kikujów - siedlisko duchów.
Za narodziny "prawdziwej wspinaczki" można uznać wejście na Mont Blanc w 1786 roku miejscowych wspinaczy z Chamonix - Michela Paccarda i Jacquesa Balmata. Szczyt Jungfrau uważany za nie zdobycia pokonali bracia Meyerowie ze Szwajcarii w 1821 roku. W 1857 roku utworzono pierwszy klub wspinaczkowy - Allpin Club. W następnych latach zdobyto ponad 200 wielkich szczytów Europy. Okres tych sukcesów nazwano "Złotym wiekiem wspinaczki alpejskiej".
W ostatnich latach XIX wieku można mówić o narodzinach sportu wspinaczkowego.
Pierwsze w Polsce stowarzyszenie alpinistyczne, a później turystyczno-taternickie powstało w 1873 roku. Reszta poszła już bardzo szybko. W latach 1930-39 doszło do znaczących przejść Polaków w Alpach i Kaukazie. W roku 1934 Polacy odnieśli poważne sukcesy w Andach, zdobywając jako pierwsi Mercedario (6770 m). W roku 1939 polska wyprawa w Himalaje zdobyła Nanda Dewi Wschodnie (7434 m) umieszczając polski rekord na szóstym miejscu na świecie. Nowy polski rekord wysokości padł w roku 1960 - było to drugie wejście na Noszak (7485 m) w Hindukuszu. W 1978 roku odnotowano pierwsze polskie wejście na Mount Everest przez Wandę Rutkiewicz-Błaszczkiewicz, które było pierwszym takim wejściem w Europie. W 1980 roku polscy alpiniści Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest.
Podstawowy ekwipunek:
Lina - to podstawowy sprzęt, niezbędny przy każdym wspinaniu, z wyjątkiem pokonywania bulderów i solowego wspinania bez asekuracji. Pierwsze liny wykonane były z konopi. Teraz stosuje się głównie liny rdzeniowe. Ciasno spleciona koszulka otacza w nich rdzeń, zbudowany z bardziej elastycznych włókien, które nadają specjalne właściwości pochłaniania energii przypadku odpadnięcia od skały (gdyby lina nie amortyzowała upadku, można byłoby złamać sobie kręgosłup). Liny rdzeniowe dzielą się na statyczne i dynamiczne. Liny dynamiczne to typowe pochłaniacze energii, zaś statyczne nie amortyzują lotu, używane są głównie w jaskiniach. Są one wygodniejsze do podchodzenia i zjazdów. Lina statyczna - nie może służyć przy asekuracji.
Karabińczyki: używane są głównie jako łączniki w łańcuchach asekuracyjnych. Są one bardzo wytrzymałe, łatwe w użyciu, można je uznać za niezbędne narzędzie asekuracyjne. Karabińczyki zwykłe - bez blokady zamka, z nakręcanym zamkiem i z automatyczną blokadą.
Kaski - często traktowane są jako staromodne nakrycie głowy, ale wielu dobrych wspinaczy pożegnało się z życiem traktując kask jako zbędną rzecz. Obecnie dostępny jest duży wybór dobrych kasków, są one bardzo wygodne i trwałe (często szklanych i węglowych).
Uprzęże: wybór uprzęży zależy od indywidualnych preferencji i funkcji, jakiej ma służyć. Wyróżniamy super lekkie, uprzęże biodrowe - głównie stosowane przy wspinaczce sportowej, regulowane - ulubione narzędzie tych, którzy pokonują długie trasy, przy których bardzo ważny jest komfort, wspinacza, pełne - obejmujące cały tułów (powinny być stosowane przez dzieci).
[-------]
Gdzie i za ile?
Jeżeli będziemy chcieli rozpocząć od zaraz, możemy zgłosić się do szkół, które oferują nam szkolenia z podstaw wspinaczki. Kosztować nas to będzie od 400 do 500 złotych. Ponadto musimy zaopatrzyć się w podstawowy sprzęt, którego ceny przedstawiają się następująco: liny zależnie od rodzaju kosztują od 4 zł do 7 zł za metr, karabińczyki (od 40 do 140 zł), uprzęże (od 94 do 350 zł), kask to wydatek rzędu 300 zł, cena obuwia waha się od 300 do 350 zł, dodatkowo możemy dokupić przyrządy do podchodzenia: małpa (170 zł), croll (140 zł). Jak widzimy na początku nie jest to tani sport, ale wrażenia, jakich doznamy zrekompensują nam te kwoty.
Tajemnicze góry
Często wspinaczka kojarzy się nam z samym pokonywaniem gór. Tymczasem jest to również niesamowite spotkanie z przyrodą. Możemy obejrzeć unikalne gatunki flory i fauny. Jednak największą atrakcją wspinania się jest piękno krajobrazów, niesamowite widoki, które nie każdy może oglądać. Przy okazji należy pamiętać, aby nie niszczyć unikalnej przyrody - wszelka ingerencja może zaburzyć jej naturalny cykl życia. W trakcie wspinaczki dochodzimy do kresu swych sił, nasze pole świadomości się kurczy i obejmuje jedynie: dotyk, widzenie i słuch. Wspinaczka nie jest trudnym sportem, jeżeli mamy do niej właściwe podejście, ponadto uzbroimy się w cierpliwość i zaopatrzymy w pożądany sprzęt.
Wspinaczka sportowa - to wspinanie się po wyznaczonych pionowych skalach; mogą one być różnej wielkości - od 4 do 400 metrów. Istotą sportowej wspinaczki jest to, że pokonujemy drogę, która ma "stale" punkty asekuracyjne osadzone w skale. Jedynym sprzętem, jaki możemy zabrać na taką wspinaczkę, oprócz liny, są "ekspresy" (dwa karabińczyki połączone pętlą, które wpina się w punkty podczas wspinania). Wspinaczka sportowa jest najszybciej rozwijającą się gałęzią form wspinania się. Skały są z reguły łatwo dostępne, a sprzęt niezbędny do tej wspinaczki jest mniej kosztowny.
Wyróżniamy cztery podstawowe style przejść: On-sight - wspinacz podchodzi pod skalę i pokonuje ją w jednej próbie, bez odpadnięcia, nie mając żadnych informacji na temat skały.
Flash - wspinacz pokonuje drogę w pierwszej próbie, mając już informacje na temat skały.
Redpoint, Pinkpoint - wspinacz ćwiczył drogę kilkakrotnie i opracował potrzebną mu sekwencję przechwytów. Wejście uważa się za zaliczone kiedy wspinacz przejdzie drogę bez odpadnięcia i bez odpoczynku. Przy pinkpointingu na skale przygotowane są ekspresy. Wielu wspinaczy nie rozróżnia już tych dwóch ostatnich stylów.
Najbardziej niebezpieczną formą we wspinaczce sportowej jest Buldering - wspinaczka bez żadnej asekuracji. Buldery, bo od nich wzięła się nazwa tej formy wspinaczki, to głazy od pół metra do kilkudziesięciu metrów wysokości. Jest to bardzo niebezpieczna odmiana tego sportu, wspinacze sięgają często po bardzo trudne szczyty i dlatego ich umiejętności powinny być dostosowane do możliwości. Ekstremalni wspinacze muszą dogłębnie poznać wszystkie techniczne tajniki tego sportu i spędzić "na skale" odpowiednio dużą ilość czasu, zanim zaatakują najbardziej wymagające ściany. Najtrudniejszym elementem szkolenia jest wykształcenie odporności fizycznej i psychicznej, wymaganej przez nieliczne dyscypliny sportu.
[-------]
Wspinaczka tradycyjna - przejście jest trudne, ponieważ sami poznajemy i tworzymy naszą trasę. Punkty, do których przymocowany jest wspinacz są osadzane przez niego samego podczas wspinania się. Ubezpieczanie siebie i partnera podczas takiej wspinaczki określamy jako "tradycyjne". Sprzęt założony przez prowadzącego usuwa jego partner, w celu użycia go ponownie na kolejnych wyciągach. Do tej wspinaczki, w odróżnieniu od wspinaczki sportowej, potrzebny jest nam dodatkowy sprzęt: haki, kostki, friendy, które służą do osadzania punktów w skałach.
Wspinaczka po śniegach i lodach - ten rodzaj wspinaczki obejmuje wyprawy po określonych szczytach i lodowcach. Wykorzystać możemy tu większość wyposażenia i podstawowe techniki wspinaczkowe, lecz musimy pamiętać o zaopatrzeniu się w bardziej specjalistyczny sprzęt, który ochroni nas przed zimnem i pomoże przetrwać w trudnych warunkach przyrodniczych i klimatycznych. Dojście do mistrzostwa w tej formie wspinaczki wymaga wiele czasu i doświadczenia.
Alpinizm - jest to najbardziej zaawansowana forma wspinaczki, określa się tu drogę o mieszanym charakterze (skalnośnieżno-lodowym). Taka wspinaczka jest dokładnie zaplanowana i przygotowana. Podczas wyprawy zespół niesie cały potrzebny sprzęt i korzysta z wcześniej pozostawionych zapasów. Wyprawa trwa wiele dni i uczestnicy mogą liczyć tylko na siebie. Zespół alpinistów powinien być dobrany pod względem umiejętności oraz doświadczeń. Z tego rodzaju wspinaczki czerpie się jednocześnie radość wspinania w skale i śniegu oraz lodzie. Wymaga dodatkowych umiejętności orientacji w terenie i wyszukiwania drogi, co nie jest łatwą rzeczą.
