Jeśli Igrzyska Olimpijskie są historią ludzkości, to zapasy są jej prologiem.
Kiedy rozgrywano pierwsze starożytne Igrzyska Olimpijskie zapasy były już starożytnym sportem. Uznawane przez wielu jako najstarszy sport wyczynowy świata. Zapasy przedstawiane są na egipskich malowidłach naściennych z przed blisko 5 tysięcy lat, a kiedy pierwsza Olimpiada rozpoczęła się w 776 p.n.e., zapasy były jej największą atrakcją.
Zawodnicy muszą należeć do tej samej kategorii wagowej (są ważeni przed samymi zawodami). Walka prowadzona jest na macie według ściśle określonych przepisów. zapasach rozróżnia się styl wolny (popularniejszy w USA i wprowadzony na igrzyska od 1904 roku) i klasyczny (popularniejszy w Europie i wprowadzony obok stylu wolnego na igrzyska od 1908 roku). W pierwszym z nich są dozwolone chwyty rękama i nogami na całym ciele przeciwnika, natomiast w drugim stosuje się chwyty od pasa w górę. W zapasach jest 10 kategorii wagowych. Sama walka trwa 5 minut, zwycięża ten, kto zdobędzie przewagę punktową. O zwycięstwie przed czasem decyduje przewaga punktowa (10 punktów), bądź przez położenie przeciwnika na łopatki (tusz). Chwyty i rzuty techniczne wykonywane przez zapaśników są oceniane przez sędziów (przyznawane są punkty: 1,2,3,5).
[-------]
Walkę sędziują:
- sędzia główny (arbiter), który prowadzi walkę na macie;
- sędzia punktowy, ocenia walkę niezależnie od arbitra;
- kierownik maty, rozstrzyga spory pomiędzy arbitrem a sędzią punktowym.
Początki tego sportu wywodzą się z igrzysk olimpijskich organizowanych w starożytnej Grecji. Były to pierwsze zmagania o charakterze sportowym. W Japonii odpowiednikiem zapasów są zawody sumo .
Zapasy dzielą się na styl wolny i klasyczny .
W stylu klasycznym dozwolone są chwyty wyłącznie powyżej pasa. Zawodnicy stosując określone manewry i działania dążą do położenia przeciwnika na łopatki lub uzyskania tak zwanej przewagi technicznej. Celowi temu służy określona ilość chwytów, których skuteczne zastosowanie pozwala odnieść zwycięstwo przez tzw. “tusz” (czyli położenie przeciwnika na łopatki) lub w przypadku gdy przeciwnik umiejętnie się broniąc wychodzi z zagrożonych pozycji, odnieść zwycięstwo na punkty (czyli przez przewagę techniczną). Styl klasyczny tym różni się od tzw. stylu wolnego, że nie można w nim wykonywać żadnych akcji i chwytów z udziałem nóg czyli m.in.: “schodzić do nóg”, “haczyć”, a także wykonywać rzutów operując nogami. Walka toczyć się może w pozycji stojącej – tzw. stójce i pozycji parterowej, gdy przeciwnik klęczy na kolanach i podpiera się rękoma. W obu tych pozycjach są grupy chwytów i obron, a stosowane umiejętnie w walce stwarzają widowisko pełne ekspresji, dynamiki oraz zaskakujących sytuacji. W pozycji parterowej wyróżnić możemy następujące grupy rzutów: dźwigania do suplesu, odwrotnego pasa, wózki, czyli przetaczanie i chwyty, w których atakujemy ręce (zwane potocznie hamerlokami, kluczami i nelsonami).W pozycji stojącej grup chwytów i ich odmian jest znacznie więcej. Do podstawowych należą: rzuty suplesowe, rzuty biodrowe, powalenia, posadki, rzuty przez bark i wywrotki. Do bardzo spektakularnych należą suplesy, które polegają na przerzuceniu przeciwnika przez siebie poprzez mocne wygięcie tułowia do tyłu.
[-------]
Celem walki zapaśniczej jest położenie przeciwnika na łopatki. Jest to najbardziej cenne zwycięstwo w zapasach przez tzw. "tusz". Wystarczy przez 1 sek. przetrzymać przeciwnika, aby dwoma łopatkami dotykał maty zapaśniczej. Aby osiągnąć ten cel stosuje się różnego rodzaju "chwyty" (techniki zapaśnicze), za wykonanie których przyznają sędziowie 1, 2, 3 lub 5 pkt. technicznych. Kto zdobędzie więcej punktów odnosi zwycięstwo na punkty w danej rundzie. Jeżeli będzie to wysoka przewaga punktowa (różnica co najmniej 6 pkt. technicznych) wtedy następuje zwycięstwo na skutek wysokiej przewagi punktowej tzw. "tusz techniczny" w danej rundzie. Walka w zapasach trwa dwie lub trzy rundy po 2 min. z przerwą 30 sek. (w przypadku senioriorów/ek i juniorów/ek) lub dwie lub trzy rundy po 1,5 min. z przerwą 30 sek. (w przypadku kadetów/ek i młodzików/czek). Gdy w okresie regulaminowego czasu trwania rundy zawodnicy nie posiadają żadnego punktu technicznego, wtedy jest dogrywka, która trwa maksymalnie 30 sekund, a rozpoczyna się przymusową klamrą odpowiednią dla danego stylu. Dogrywka może zakończyć się wcześniej, w przypadku gdy któremuś z zawodników udałoby się zdobyć w czasie dogrywki przynajmniej 1 punkt. Gdy w czasie dogrywki żadnemu z zawodników nie uda się wykonać skutecznej akcji technicznej, sędziowie zobowiązani są ukarać stratą punktu i ostrzeżeniem zawodnika (a jednocześnie przyznając zwycięstwo w danej rundzie przeciwnikowi), który wylosował pozycję przymusowej klamry i był w bardziej korzystnej pozycji w czasie dogrywki.
W zapasach zabronione są "chwyty" bolesne jak: uderzenia, dźwignie, wyłamywania palców, kopnięcia czy łapanie za włosy. Za stosowanie niedozwolonych "chwytów" można otrzymać ostrzeżenie. Punkty techniczne zdobywa się za wykonanie techniki, a ich wysokość jest uzależniona od stopnia zagrożenia w jakiej znalazł się przeciwnik po zaatakowaniu.
Elżbieta Kaczmarczyk
www.fit.pl
