Neurochemiczny rollercoaster
Spożycie cukru, w tym pączków, wywołuje reakcje neurochemiczne, które mogą wpływać na nasze pragnienia i zachowania. Mechanizm nagrody w mózgu odgrywa kluczową rolę w tym procesie. Kiedy spożywamy cukier, aktywowane są szlaki dopaminergiczne, szczególnie w jądrze półleżącym, które jest kluczowym ośrodkiem układu nagrody.
Badania przeprowadzone przez Avenę i współpracowników (2008) wykazały, że regularne spożywanie roztworu sacharozy prowadzi do:
- Zwiększenia poziomu dopaminy w porównaniu do wartości wyjściowej.
- Zmian w ekspresji receptorów dopaminowych D2, co może wpływać na uczucie nagrody.
- Objawów odstawienia po nagłym zaprzestaniu spożycia cukru, co sugeruje, że cukier może działać jak substancje uzależniające, takie jak kokaina.
Zjawisko nagrody i uzależnienia od cukru
Zjawisko uzależnienia od cukru może częściowo tłumaczyć, dlaczego po jednym pączku często sięgamy po kolejny. Badania przeprowadzone z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) pokazują, że sam widok słodyczy aktywuje przednią część zakrętu obręczy, obszar odpowiedzialny za oczekiwanie nagrody (Stice et al., 2013). Ta reaktywność na bodźce wizualne potwierdza, że nasze zachowanie może być silnie związane z neurochemicznymi reakcjami zachodzącymi w mózgu.
Od euforii do mgły umysłowej
Wzrost poziomu glukozy we krwi po spożyciu pączków ma dwojaki wpływ na nasze funkcje poznawcze.
Początkowa faza
Badania wykazały, że początkowy wzrost glukozy może poprawiać pamięć krótkotrwałą oraz koncentrację. Przykładem jest badanie opublikowane przez McNay i Wykes (2009), które dowiodło, że zwiększenie poziomu glukozy może korzystnie wpływać na zdolności poznawcze w krótkim okresie.
Późniejsza faza
Jednak po pewnym czasie, gdy poziom insuliny zaczyna obniżać stężenie glukozy, mogą wystąpić niekorzystne efekty. Beilharz i współpracownicy (2016) stwierdzili, że uczestnicy, którzy spożyli posiłek wysokocukrowy, wykazywali pogorszenie wyników w testach uwagi w porównaniu do tych, którzy jedli posiłek białkowo-tłuszczowy. U niektórych osób może pojawić się „mgła mózgowa”, charakteryzująca się rozdrażnieniem i trudnościami w koncentracji.
Co w takim razie z Tłustym Czwartkiem? Jeść czy nie jeść?
Jednorazowe spożycie pączków, na przykład podczas Tłustego Czwartku, raczej nie prowadzi do uzależnienia. Uzależnienie od cukru rozwija się na skutek regularnego i nadmiernego spożycia produktów bogatych w cukier, co prowadzi do zmian neurochemicznych w mózgu.
Jak długo trwa proces uzależnienia od cukru?
-
Regularne spożycie: Badania sugerują, że aby rozwinąć uzależnienie, trzeba regularnie spożywać duże ilości cukru przez dłuższy czas. Cukier działa na podobnej zasadzie jak inne substancje uzależniające. U niektórych osób może to oznaczać codzienne spożywanie słodyczy lub napojów słodzonych.
-
Czas: Czas potrzebny do rozwoju uzależnienia może się różnić w zależności od osoby. Dla niektórych osób regularne spożycie cukru przez kilka tygodni może prowadzić do uzależnienia, podczas gdy inni mogą wymagać dłuższego okresu.
-
Indywidualna wrażliwość: Wrażliwość na cukier i skłonność do uzależnienia mogą być różne w zależności od genetyki, stylu życia i historii zdrowia psychicznego. Niektóre osoby mogą być bardziej podatne na rozwój uzależnienia od cukru niż inne.
-
Objawy uzależnienia: W miarę jak osoba staje się bardziej uzależniona od cukru, może doświadczać objawów odstawienia po zaprzestaniu jego spożycia, takich jak głód, rozdrażnienie czy problemy z koncentracją.
Spożycie pączków i innych produktów bogatych w cukier prowadzi do neurochemicznych reakcji, które mogą wpływać na funkcje poznawcze i zachowania. Zjawisko uzależnienia od cukru, połączone z jego wpływem na poziom dopaminy i mechanizmy nagrody, wyjaśnia, dlaczego pączki mogą być tak trudne do odrzucenia. Z tego względu warto podejść do diety z umiarem i świadomością, aby zminimalizować potencjalne negatywne skutki dla zdrowia mózgu i ogólnego samopoczucia.
źródła:
-
Avena, N. M., Rada, P., & Hoebel, B. G. (2008). "Evidence for sugar addiction: Behavioral and neurochemical effects of intermittent, excessive sugar intake." Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 32(1), 20-39.
-
Stice, E., Spoor, S., Bohon, C., & Small, D. M. (2009). "Relation of obesity to neural activation in response to food stimuli." Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(39), 16307-16312.
-
McNay, E. C., & Wykes, J. (2009). "The effects of glucose on cognitive performance." Behavioral Brain Research, 196(2), 181-188.
-
Beilharz, J. E., & współpracownicy (2016). "Dietary sugar affects cognitive performance and mood in rats." Physiology & Behavior, 165, 87-94.
-
Davis, J. D., & odzwierciedlenie zachowań uzależniających (2007). "Sugar dependence: A special case of food addiction." Nature Reviews Neuroscience, 8(9), 734-745.
