Stres jest wywoływany przez różnego rodzaju czynniki, zwane stresorami. Psycholodzy często dzielą je na: środowiskowe (np. upał, hałas, tłok), fizjologiczne (np. narkotyki, kofeina, uraz, choroba), a także psychospołeczne (zmiana pracy, choroba w rodzinie, narastająca ilość obowiązków). Jak się okazuje, w wyniku przeprowadzonych badań w USA na które powołują się autorzy książki: „Fitness i wellness. Kondycja, sprawność, zdrowie”, ponad 60% wszystkich stresujących wydarzeń pochodzi z kilku źródeł. Przyczyny stresu są różne także w zależności od fazy życia w jakiej się znajdujemy. I tak, dla przykładu, o ile dla studentów najbardziej stresujące są niespokojne myśli o przyszłości, niedobory snu, marnowanie czasu i wygląd zewnętrzny, o tyle osoby w średnim wieku najbardziej stresują obawy związane z nadwagą, zdrowie innego członka rodziny, wzrost cen oraz naprawy domowe.
Walczysz czy uciekasz?
Chociaż ogólna reakcja na stres u wszystkich ludzi jest taka sama (walki bądź ucieczki), to jednak każdy z nas reaguje na stres w inny sposób. Ciekawie opisuje przeżywanie stresu Hans Selye – nazywa to syndromem ogólnej adaptacji, wyróżniając trzy etapy:
1. ALARM
Uraz psychiczny bądź fizyczny wyzwala natychmiastową reakcję walki ze stresem. Poziom odporności spada. Jeżeli stres nie jest głęboki bądź przewlekły – organizm wraca do stanu wyjściowego
2. ODPORNOŚĆ
Przystosowujemy się do stresującej sytuacji. Organizm stara się sprostać wymaganiom, a przy tym – wzmocnić odporność organizmu.
3. WYCZERPANIE
Organizm jest zmęczony zmuszaniem do kontrolowania stresu i następuje spadek odporności. Przedłużający się stres zawsze wywołuje załamanie. Zasoby zużywane na walkę ze stresem wyczerpują się i pojawia się „choroba adaptacyjna”
Siła charakteru
Przystosowanie się do głębokiego czy przewlekłego stresu niesie ze sobą fatalne skutki dla organizmu. Jak wiemy stres obniża odporność, około 50-70% wszystkich chorób ma związek ze stresem. Jednakże osoby o pewnych cechach, nazywane „twardymi” reagują w dużo bardziej korzystny sposób na stres. Ryzyko zachorowania wśród „twardych” osób jest niższe, ponieważ inaczej oceniają one stres i starają się jemu zaradzić. O sile charakteru świadczy:
– zaangażowanie: dążenie do realizacji postawionych celów i poczucie oddania się sprawie
– podejmowanie wyzwań: chęć sprostania wymaganiom, postrzeganie nowych obowiązków jako wyzwanie, okazję do rozwoju a nie tylko stres
– kontrola nad sytuacją: znajdowanie sposobów na przywrócenie kontroli nad sytuacją, podejście proaktywne
Ciało odczuwa stres
Bóle głowy, skurcze żołądka, napięcie męśniowe, garbienie się, zmęczenie, brak snu itd., itp. - objawy stresu i fizyczne skutki jakie niesie ze sobą stres są nam doskonale znane. Przewlekły stres zwykle trwa tak długo, jak aktywny jest wyzwalający go stresor – oznacza to, że jeżeli przyczyną twojego stresu jest agresywny szef i niskoopłacana praca – twój stan zdrowia będzie się pogarszał, dopóki nie zmienisz obecnej sytuacji. Przeziębienia, niestrawność, depresja, silniejsze reakcje alergiczne czy ataki astmy – to także odpowiedzi organizmu na stres.
Niezależnie od tego czy masz silną osobowość czy nie, warto nauczyć się rozpoznawać źródła stresu, niwelować je, brać odpowiedzialność za swoje życie. Przydatne będą także różnego rodzaju ćwiczenia na stres, o których już pisaliśmy w artykułach: 5 sposobów na stres w pracy oraz 5 sposobów na stres.
Beata Mąkolska
www.wellness.fit.pl
