Kultura fizyczna w starożytnej Grecji

ok. 2000 r. pne przybyli indoeuropejczycy - Jonowie
ok. 1700 r. napłynęli - Achajowie, twórcy potęgi Myken
ok. 1300-1200 r. potęgę Myken obalili - Dorowie, mieszkający dotąd w północnej Grecji,
w sąsiedztwie Macedończyków.

Poczucie wspólnoty kulturalnej (helleńskiej) ukształtowało się ok. VIII - VII w. p.n.e.
ok. 850 r. - przyjęcie alfabetu f e n i c k i e g o (fonetycznego) prawdopodobnie w tym  okresie żył Homer; ok. 700 r. żyje i tworzy H e z j o d, poeta, autor „Teogonii” eposu w którym opisał rodowód ś w i a t a i rodowód b o g ó w (Uranosa, Kronosa, Zeusa), tworząc w ten sposób podwaliny greckiej mitologii. Końcowe daty istnienia Grecji przez utratę niepodległości poszczególnych państw wyznaczają: rok 338, kiedy w bitwie pod C h e r o n e j ą Grecja traci niepodległość. Podbija ją Macedonia pod wodzą króla Filipa II (359-336) - ojca Aleksandra Wielkiego; oraz rok 168, kiedy po przegranej bitwie pod P u d y n ą, pod naporem Rzymu – upada Macedonia. W czasach niepodległości poszczególne państewka greckie po swojemu urządzały swój ustrój polityczny i pielęgnowały swoje odrębne obyczaje w życiu towarzyskim, społecznym i domowym, ale jednolity podkład rasowy zapewniał całej kulturze helleńskiej pewne stałe rysy.
W obrębie tej ogólnej kultury plemiennej było miejsce na mnóstwo odrębności szczepowych i prowincjonalnych. Właściwości te, ścierając się ze sobą, wpływały na siebie i rozwijały bogactwo swoistej hellenistycznej kultury. Prowadziły też do utrwalania się pewnych różnic w sposobie wychowania młodych pokoleń chłopców i dziewcząt w poszczególnych państwach. Społeczeństwo helleńskie dzieliło się na ludzi wolnych i niewolników. Niewolnicy dźwigali ciężar pracy fizycznej, rolniczej, rzemieślniczej i posług domowych. Grek – wolny obywatel, zwłaszcza zamożniejszy, poświęcał się wojnie, polityce, urzędom, brał udział w uroczystościach państwowych i religijnych oraz zajmował się tzw. życiem umysłowym. Jego syn kształcił się nie po to, aby przygotować się do pracy zawodowej. Szkoła i wychowanie miały mu dać przygotowanie przede wszystkim do lepszego wypełniania tych wszystkich zajęć i obowiązków, które czekały go jako obywatela i członka państwa; a państwo miało charakter militarny. Głównym jego zajęciem była więc wojna. Prowadzono ją z sąsiadami o wpływy polityczne i podboje terytorialne, a z dalszymi – walczono o interesy handlowe, o podbój nowych kolonii i umocnienie dawnych, albo o zdobycie nowych niewolników. Trzeba więc było zapewnić państwu odważnych i dzielnych żołnierzy, zdolnych wodzów i dobrych urzędników. Cennym obywatelem był ten, kto swą tężyzną fizyczną i moralną mógł oddać państwu najwięcej usług: w czasie wojny - na placu boju; w czasie pokoju - jak najskuteczniej umacniać je i przygotowywać do wojny. Z tak rozumianego obowiązku obywatelskiego wyłoniły się ogólne cele wychowania helleńskiego.

Cele wychowania helleńskiego:
a) troska o fizyczny rozwój młodzieży. Jego podstawą było wychowanie g i m n a s t y c z n e obejmujące p e n t a t h l o n czyli: biegi, skoki, rzucanie dyskiem i oszczepem oraz zapasy;
b) kształcenie charakteru (wychowanie moralne);
c) wychowanie muzyczne (obejmujące śpiew, muzykę, poezję i taniec).
Ideałem tego wychowania była k a l o k a g a t h i a (kalos = piękny i agatos = dobry).
[Sporty dla Greków, jak pisze H.R. Marrou, to nie tylko ulubiona rozrywka; to coś niezmiernie poważnego, z czym łączł się cały zespół zajęć higienicznych, lekarskich, estetycznych i etycznych. Gdzie zakorzeniał się hellenizm, wszędzie pojawiały się gymnazjony, stadiony i urządzenia sportowe. Znajdujemy je od Marsylii, do Babilonu, od południowego Egiptu aż po Krym i to nie tylko w wielkich miastach, ale nawet w najmniejszych greckich osiedlach.]
Na polu wychowania młodzieży, jak w całym życiu kulturalnym Grecji, widoczne były wielkie różnice między poszczególnymi szczepami. Przykładem takich różnic w zakresie celów i sposobów przygotowania młodzieży do dorosłego życia było wychowanie w szczepie doryjskim – np. w Sparcie i w szczepie jońskim – np. w Atenach.

www.fit.pl