Wystarczy odkryć w sobie ajurwedyczne dosze, by posiąść tę wiedzę. System medycyny ajurwedycznej znany jest od wieków, a swój początek wziął z Indii. W przeciwieństwie do medycyny zachodniej, bierze pod uwagę całą osobę – ciało, umysł i duchowość – i koncentruje się na uzyskaniu optymalnej kondycji człowieka, nie tylko na leczeniu poszczególnych chorób.
Zgodnie z filozofią Ajurwedy istnieje pięć fundamentalnych elementów wszechświata:
- woda,
- ogień,
- ziemia,
- kosmos
- i powietrze.
Elementy te zawarte są we wszystkich formach materii, roślinach, zwierzętach, w Tobie również.
Tworzą one trzy rodzaje energii, zwane dosza:
- vata,
- pitta
- i kapha.
Zależnie od tego, którym typem energii dosza (lub ich kombinacją) jesteś, możesz zoptymalizować dietę oraz styl życia w oparciu o swoją osobowość i typ ciała.
Każdy człowiek posiada wszystkie trzy rodzaje dosza w różnych, unikalnych proporcjach, jednak u większości dominuje jeden lub dwa z nich. Proporcje te determinują naszą osobowość, a także reakcje organizmu na konkretne pożywienie i ćwiczenia.
Kiedy odkryjesz, jakie typy energii dosza odgrywają główną rolę w Twoim ciele, z łatwością będziesz mógł nauczyć się jak zachować równowagę pomiędzy nimi, co wpłynie niezwykle pozytywnie na Twój umysł, ciało oraz ducha. Ajurweda pomoże Ci to osiągnąć za pomocą odpowiedniej diety, ćwiczeń i zdrowego stylu życia.
Oto krótka charakterystyka każdego typu energii dosza.
Która z nich wydaje się najbliższa Twojej osobowości?
Vata
Dosza vata jest symbolizowana przez powietrze i komos, a powiązana z ruchem. Osoby z przewagą energii vata cechuje wysoka energetyczność, kreatywność, ruchliwość oraz przyjmowanie życia z entuzjazmem.
Cechy osobowości:
U osób z przewagą dosza vata brak równowagi energetycznej objawia się częstymi wahaniami nastrojów oraz łatwym przemęczaniem się. Szybko stają się nadpobudliwe, niespokojne, mogą także wykazywać podatność na zaburzenia lękowe, szczególnie w sytuacjach stresowych. Kiedy jednak powraca równowaga, nie ma bardziej radosnych i zabawnych osób. Potrafią wówczas wykorzystywać w konstruktywny sposób swoją twórczą naturę.
Cechy fizyczne:
Typy dosza vata często mają smukłą i wysportowaną sylwetkę. Charakteryzują się suchą skórą oraz włosami bez problemów z przetłuszczaniem się, a ich dłonie i stopy są zazwyczaj zimne. Mogą posiadać bardzo wrażliwy system trawienny, co prowadzi do częstych wzdęć, gazów oraz bólu brzucha. Wytrącone z równowagi dosza vata mogą szybko tracić na wadze, borykać się z zaparciami oraz doświadczać stanów niepokoju.
Dieta dla dosza vata:
Pożywienie, które utrzymuje ten typ w równowadze to smaki słodkie, kwaśne oraz słonawe. Jako, że dosza vata ma skłonność do przesuszania i wychładzania, powinien korzystać z dobrodziejstw zdrowych tłuszczów, olei i ciepłych posiłków, a unikać potraw ostrych, gorzkawych oraz cierpkich.
Węglowodany: Ryż szczególnie dobrze służy typowi dosza vata; podobnie jak pszenica oraz słodkie, wysokokaloryczne owoce – banany, mango, orzechy kokosowe, awokado, papaja czy ananas. Z pożytkiem dla nich będzie unikanie tych lżejszych, jak rodzynki, świeża i suszona żurawina, jabłka oraz granaty.
Specjaliści medycyny ajurwedyjskiej uważają, że typ vata powinien zminimalizować spożywanie surowych warzyw, a zamiast tego jeść spore ilości gotowanych.
Białka: Aby uniknąć podrażnienia układu trawiennego wskazane jest unikanie roślin strączkowych, wyjątkami są fasola mung, tofu oraz tempeh (sfermentowane ziarna soi). Najlepszym dla dosza vata źródłem białek zwierzęcych są jaja oraz ryby.
Tłuszcze: Niewielkie ilości oleju kokosowego oraz oliwy z oliwek są bardzo korzystne dla układu trawiennego dosza vata.
Przyprawy i zioła: Polecane to: bazylia, pieprz czarny, kardamon, kolendra, cynamon, goździk, kminek, koper włoski, imbir, estragon, tymianek i szałwia.
Ćwiczenia dla dosza vata:
Ten typ charakteryzuje ludzi szybko się poruszających, mających nagłe zwyżki energii. Najodpowiedniejszy więc dla nich rodzaj ćwiczeń to trening interwałowy (HIIT i Tabata), taniec, bieganie na krótkich dystansach czy też pływanie. Aby jednak zrównoważyć intensywny wysiłek, powinien być on przeplatany spokojniejszą aktywnością, np.: jogą, tai chi, spacerami czy wolną jazdą na rowerze.
Tendencje dosza vata do wychładzania organizmu oraz przesuszania skóry sprawiają, że ważnym staje się generowanie ciepła wewnątrz ciała, czemu służy ćwiczenie hot jogi, czy też bardziej intensywnych power jogi i ashtanga jogi. W miesiącach zimowych zalecane są ćwiczenia wewnątrz pomieszczeń.
Pitta
Ogień i woda to symbole dosza pitta, który to typ jest powiązany z transformacją. Są to osoby zapalczywe, spostrzegawcze, zorganizowane, a jednocześnie romantyczne, pewne siebie i namiętne. Nigdy nie ukrywają swych prawdziwych emocji i myśli.
Cechy osobowości: Kiedy zaburzona zostaje ich równowaga łatwo stają się agresywne, skłonne do współzawodnictwa, roszczeniowe i szybko się irytują w stresujących sytuacjach. Natomiast pozostając w równowadze wykazują się niezwykłą ostrością myślenia, odwagą oraz siłą koncentracji.
Cechy fizyczne: Mocnymi stronami dosza pitta są dobry metabolizm, produkcja energii i system trawienny. Osoby o tym typie mają zazwyczaj wspaniały apetyt idący w parze z doskonałym przyswajaniem pokarmów. Cechuje je przeciętnej wielkości budowa ciała, średnia waga oraz nieco podwyższona temperatura organizmu. Mają tendencje do gorączki, zgagi, niestrawności jeśli spożywają nieodpowiednie dla siebie pokarmy, wrzodów żołądka, wysypki i uczucia pieczenia.
Dieta dla dosza pitta:
Pokarmy utrzymujące ten typ w równowadze powinny mieć słodki, gorzkawy lub cierpki smak. Ponieważ pitty mają skłonność do przegrzewania, powinny wybierać potrawy i napoje chłodzące, a unikać wszystkiego, co jest gorące, ostro przyprawione, słone lub kwaśne.
Węglowodany: Z uwagi na dosyć odporny układ trawienny, dosza pitta dobrze funkcjonuje spożywając większość węglowodanów. Szczególnie służą jej: pszenica, ryż, jęczmień i owies, jednak mogą wystąpić problemy z tolerancją kukurydzy, żyta czy prosa. Jeśli chodzi o owoce to wskazane są w zasadzie wszystkie, z wyjątkiem kwaśnego grejpfruta. Podobnie jest z warzywami, także bulwiastymi; jedyne, jakich powinna wystrzegać się pitta, to: papryka, cebula, czosnek, rzodkiewka, bakłażan oraz pomidor.
Białka: Najodpowiedniejszym źródłem białka zwierzęcego dla pitty jest białe mięso, natomiast wołowina i owoce morza powinny zajmować marginalne miejsce w jej jadłospisie. Białka pochodzenia roślinnego dobrze przyswajalne przez Pittę zawarte są w wymienionych powyżej zbożach, a oprócz tego występują w większości roślin strączkowych, fasoli, orzechach i ziarnach, także wskazanych dla dosza pitta.
Tłuszcze: Typ pitta zachowa równowagę organizmu unikając oleju sezamowego, migdałowego i kukurydzianego, zamieniając je na kokosowy lub oliwę z oliwek. Doskonałym źródłem tłuszczu będą dla niego awokado, kokos, ziarna i orzechy.
Przyprawy i zioła: Wskazany jest rumianek, koper włoski, jaśmin, lawenda, mięta oraz olejek drzewa sandałowego. Słodkości w umiarkowanych ilościach nie zaszkodzą Pittcie z wyjątkiem miodu i melasy.
Ćwiczenia dla dosza pitta:
Typ Pitta znany jest ze swojej siły i skłonności do współzawodnictwa dlatego często pociągają go sporty wytrzymałościowe, o intensywnym wydatkowaniu energii, takie jak wspinaczka skałkowa, maratony, triatlon czy hot joga. Pitty dobrze będą czuły się także uprawiając koszykówkę, tenis, piłkę nożną oraz inne sporty dające im możliwość konkurowania ze współzawodnikami.
Jako, że ten typ charakteryzuje się podwyższoną ciepłotą ciała, znakomicie znajdzie się na górskim stoku uprawiając sporty zimowe, czy też w wodzie pływając lub surfując – taka aktywność naturalnie schładza organizm. Jeśli uważasz, że reprezentujesz typ dosza pitta, jednocześnie lubisz górskie wycieczki w wysokich temperaturach, a hot joga sprawia Ci przyjemność, uważaj, by się nie przemęczyć. Weź pod uwagę urozmaicenie ciężkich treningów przerwami, podczas których, kilka razy w tygodniu, wybierzesz płaską, lekką trasę dla swoich spacerów lub odpoczniesz i zrelaksujesz się przy yin jodze.
Kapha
Symbolami tego typu są woda i ziemia, a powiązany jest on z płynnością. Osoby będące kapha są zazwyczaj spokojne i opanowane; zachowują się w sposób rozważny, wykazują troskliwość i wrodzoną cierpliwość.
Cechy osobowości: Gdy brak w ich organizmie równowagi, kapha mają tendencję do tycia, źle znoszą zmiany, a także bywają uparte w sytuacjach stresowych. Jednakże, gdy wracają do równowagi, wraca także ich prawdziwa natura, czyli duża stabilność emocjonalna oraz umiejętność cieszenia się prostotą życia.
Cechy fizyczne: Kapha charakteryzuje się mocną budową ciała, grubymi włosami, wspaniałą cerą oraz brakiem problemów z układem trawiennym. Mocną stroną dosza kapha jest cała struktura ciała, z doskonale funkcjonującymi komórkami tworzącymi mięśnie, tłuszcz i kości. Mogą z kolei cierpieć na astmę, cukrzycę oraz depresję, a także borykać się z nadwagą. Ten typ wymaga również większej ilości snu niż dwa pozostałe.
Najlepsza dieta dla kapha: Ostre smaki, gorzkawe oraz cierpkie potrawy nie zaszkodzą temu typowi, a wręcz pomogą pozostać mu w równowadze. Ponieważ kapha mają tendencję do nadwagi, powinny unikać zbyt słodkich, kwaśnych i słonych potraw. Ich pożywienie powinno być lekkie i pozbawione przesadnej ilości tłuszczu. Muszą szczególną uwagę zwracać na to, by się nie przejadać.
Węglowodany: Najlepiej przyswajalne przez kapha to płatki owsiane, komosa ryżowa i większość rodzajów ryżu, jednak powinny one ograniczać spożycie innych ziaren. Wskazane są niskokaloryczne owoce, takie jak jabłka, gruszki, żurawina czy jagody; natomiast niepolecane te cięższe: banany, orzechy kokosowe, daktyle czy melony. Podstawą diety kapha powinny być zielone warzywa, takie jak brokuły, kapusta, sałata. Służą im również warzywa bulwiaste, np. bataty czy dynia.
Białka: Podstawowym źródłem protein dla tego typu powinny być jajka, ryby i różne rodzaje roślin strączkowych – fasola, groszek – z wyłączeniem soi. Soja jest szkodliwa dla dosza kapha nawet jako składnik tofu czy tempeh, powinny więc unikać tych potraw. Ograniczenie mięsa, szczególnie czerwonego, wyjdzie im na zdrowie.
Tłuszcze: Jedna lub dwie łyżeczki tłuszczu jako dodatek do posiłku to odpowiednia ilość dla dosza kapha. Najlepiej by były to tłuszcze pochodzące z orzechów, ziaren, awokado i kokosa.
Najlepsze ćwiczenia dla dosza kapha
Jako, że osoby tego typu charakteryzują się powolnością i robią wszystko w swoim własnym tempie, najodpowiedniejszymi ćwiczeniami będą dla nich joga, spokojne spacery oraz qi gong. Te aktywności najbardziej sprzyjają zachowaniu równowagi organizmu kapha. Wśród bardziej energetycznych sportów polecane są te, które rozpoczynają się dłuższą rozgrzewką, np. jazda na rowerze, pływanie czy turystyka górska.
Jakie są Twoje spostrzeżenia?
Czy już wiesz jakim typem jesteś: vata, pitta czy kapha? Rzadko zdarza się, by każda jedna wymieniona cecha charakteryzująca poszczególne energie występowała u określonego typu; zazwyczaj są to kombinacje trzech lub dwóch dosza ze wskazaniem na dominującą rolę jednej z nich, jednak wdrożenie tych ponadczasowych, ajurwedyjskich wytycznych i zasad żywienia, pomoże Ci w odzyskaniu równowagi. Wpłynie także niezwykle pozytywnie na wszelkie problemy natury psychicznej czy fizycznej, z jakimi możesz się borykać, pozwalając Ci odkryć swoją prawdziwą naturę. Jednak najlepszym sposobem poznania typu, jaki reprezentujesz, jest spotkanie z ajurwedyjskim lekarzem.
Suplementacja
Jednym z filarów ajurwedyjskiej kultury są adaptogeny - rośliny, które w charakterystyczny dla siebie sposób wspomagają ludzki organizm, eliminując stres i przyczyniając się do przywrócenia i utrzymania stanu homeostazy, czyli ogólnej równowagi energetycznej.
Na zachodzie przywykliśmy do utrzymywania dobrej kondycji zdrowotnej za pomocą leków farmaceutycznych i sztucznie wytwarzanych suplementów diety. Na wschodzie natomiast, kultura ajurwedyjska skłania się bardziej ku naturalnym rozwiązaniom, pozbawionym jakichkolwiek skutków ubocznych. Taka ideologia sprzyja długiemu i pozbawionemu trosk życiu.
Od paru lat zaobserwować można, rosnącą popularność adaptogenów także w Europie.
Jednakże ze względu na ograniczoną dostępność roślin adaptogennych, zaczęto powszechnie używać sproszkowanych form, które znacznie ograniczają unikalne właściwości tych ziół, stawiając je na równi z innymi syntetycznymi suplementami.
W rzeczywistości adaptogeny w naturalnej formie – płynnej – są wielokrotnie mocniejsze od swoich syntetycznych, sproszkowanych kuzynów i oferują nam pełną gamę możliwości, które serwuje nam Natura. Prawdą jest bowiem, że jedynie niestandaryzowane ekstrakty są w stanie zagwarantować pełną przyswajalność całego wachlarza składników aktywnych i pobocznych, które zawiera roślina.
W Europie na palcach jednej ręki wyliczyć można producentów adaptogenów w kroplach, więc tym większym zaskoczeniem jest fakt, że jeden z nich wytwarza swoje preparaty w Polsce.
Jest to jedna z najbardziej szanowanych firm zielarskich na świecie i jako jedyni w naszym kraju starają się wiernie odwzorować ajurwedyjską filozofię zdrowia i długowieczności.
Warto zajrzeć na ich stronę internetową: www.mothersprotect.com
