ARFID – więcej niż tylko "niejadek"
ARFID to jedno z najrzadziej diagnozowanych zaburzeń odżywiania, które może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. W odróżnieniu od anoreksji, ARFID nie wynika z obsesji na punkcie wagi czy figury, lecz z intensywnego unikania określonych pokarmów. Przyczyny tego unikania mogą być różnorodne: od nadwrażliwości sensorycznej, przez lęk przed zadławieniem, po negatywne doświadczenia związane z jedzeniem.
„Dziecko z ARFID nie odrzuca jedzenia z powodu kaprysu. Jego niechęć jest zakorzeniona w lęku, nadwrażliwości sensorycznej lub traumatycznych przeżyciach związanych z jedzeniem. To zaburzenie, które może prowadzić do niedożywienia, niedoborów pokarmowych, a nawet zaburzeń wzrostu i rozwoju” – wyjaśnia Patrycja Kłósek z Paleta Diet.
Jak rozpoznać ARFID? Kluczowe objawy
Na co powinni zwrócić uwagę rodzice? Do niepokojących sygnałów należą:
-
Ekstremalna wybiórczość pokarmowa: Dziecko akceptuje jedynie bardzo wąską grupę produktów.
-
Lęk przed jedzeniem: Pojawia się obawa przed zadławieniem, bólem brzucha lub reakcją alergiczną.
-
Brak zainteresowania jedzeniem: Dziecko je minimalne ilości i nie odczuwa głodu.
-
Objawy niedożywienia: Spadek masy ciała, osłabienie, problemy skórne, anemia.
-
Stresujące posiłki: Dziecko płacze, odmawia jedzenia, unika wspólnych posiłków.
Jeśli takie objawy utrzymują się przez ponad pół roku, konieczna jest konsultacja ze specjalistą.
„Wielu rodziców bagatelizuje te symptomy, wierząc, że dziecko z tego wyrośnie. Jednak w przypadku ARFID niezbędna jest interwencja zespołu specjalistów – psychologa, dietetyka i lekarza. Dzieci z ARFID często werbalizują swoje obawy związane z konkretnym produktem, np. jego kolorem, dźwiękiem, czy lękiem przed konsekwencjami jego spożycia. Ich zachowanie przy jedzeniu odbiega od normy, dlatego nie wolno ignorować ich sygnałów. ARFID może również negatywnie wpływać na wyniki w nauce, powodując rozkojarzenie, nadpobudliwość, a nawet agresję” – podkreśla ekspertka.
Diagnoza ARFID opiera się na współpracy z dzieckiem i jego otwartości na rozmowę. Niekiedy konieczne jest wsparcie psychologa dziecięcego lub psychiatry. Ważne jest również przeprowadzenie badań, które pozwolą ocenić stan zdrowia fizycznego dziecka.
Jak pomóc dziecku z ARFID? Skuteczne metody
Terapia ARFID wymaga indywidualnego podejścia i zaangażowania różnych specjalistów. Kluczową rolę odgrywa terapia behawioralna, która stopniowo oswaja dziecko z nowymi produktami. Niezwykle istotne jest również wsparcie psychologiczne, pomagające dziecku w radzeniu sobie z lękami związanymi z jedzeniem. Nie można zapomnieć o konsultacjach dietetycznych, których celem jest zapewnienie dziecku niezbędnych składników odżywczych, oraz edukacji rodziców w zakresie strategii wspierania dziecka podczas codziennych posiłków.
„Zmuszanie dziecka do jedzenia to najgorsze, co można zrobić. Takie działanie może nasilić lęk i pogłębić problem. Zamiast tego, należy stopniowo i w bezpiecznej atmosferze zachęcać dziecko do próbowania nowych produktów. Przekupywanie dziecka również nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ utwierdza je w przekonaniu, że jego obawy są uzasadnione. Kluczem jest redukowanie lęku dziecka. Można na przykład zabrać je na zakupy i pozwolić mu wybrać warzywo lub owoc, który wyda mu się najbardziej interesujący. Podczas kolejnych zakupów można poprosić dziecko, aby dotknęło ten produkt, a następnie wspólnie go kupić. W domu warto kontynuować ten proces, np. krojąc dany owoc i pozwalając dziecku zapoznać się z jego teksturą. Ważne jest, aby zachować spokój i stworzyć przyjazną atmosferę podczas posiłków. Dzieci wyczuwają stres i napięcie rodziców, co może potęgować ich blokadę. Nie zmuszajmy dzieci do jedzenia, jeśli odczuwają lęk. Zamiast tego, pokażmy im, że jedzenie nie musi być powodem do obaw” – radzi Patrycja Kłósek.
Nie ignoruj problemu!
ARFID to nie tylko "wybredność przy stole", ale poważne zaburzenie, które może mieć negatywny wpływ na zdrowie dziecka. Dlatego warto uważnie obserwować nawyki żywieniowe dziecka i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem lub psychodietetykiem. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą pomóc dziecku odzyskać zdrową relację z jedzeniem i uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych.
„Nieleczony ARFID może prowadzić do poważnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Trzeba pamiętać, że relacja z jedzeniem jest jedną z najważniejszych w życiu i ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju. Niedożywienie spowodowane ARFID może mieć poważniejsze skutki niż na przykład otyłość, ponieważ prawidłowe odżywianie jest niezbędne do funkcjonowania wszystkich narządów, układu krążenia i utrzymania odpowiedniej temperatury ciała” – podsumowuje ekspertka.
