Onkoprofilaktyka młodych dorosłych kluczem do zdrowia!
Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce stale wzrasta. Jest to związane głównie z procesem starzenia się naszej populacji, ale także z zagrożeniami wynikającymi z prowadzonego stylu życia – do czynników ryzyka należy m.in. otyłość, niska aktywność fizyczna, nadmierne spożywanie alkoholu, palenie tytoniu czy zła dieta[1]. Dlatego powinniśmy być świadomi, że nawyki i postawy kształtowane w dzieciństwie, mają przełożenie na zapadalność na choroby w wieku dorosłym. Przede wszystkim musimy być świadomi tego, że wielu nowotworów można uniknąć.
- Zadaniem onkoprofilaktyki jest edukacja rodziców dzieci i młodych dorosłych o tym, co może wpływać na zdrowie, a tym samym na jakość życia. Szczególnie, że średnia wieku zapadania na wiele chorób, np. na nowotwór jelita grubego obniżyła się z około 65. roku życia na okres „przed czterdziestką”. Dlatego właśnie o diagnostyce i wykonywaniu badań przesiewowych w zakresie tego nowotworu powinniśmy myśleć już w okolicach trzeciej dekady życia. Zwłaszcza że od powstania pierwszej komórki nowotworowej do uwidocznienia się guza w badaniu obrazowym mija około 10–12 lat. Naprawdę mamy więc czas, aby wykryć chorobę i skutecznie z nią walczyć - mówi prof. Paweł Januszewicz, dyrektor ds. Pediatrii Centrum Zdrowia Dziecka Damiana
Do najważniejszych zaleceń należy regularne uprawianie sportu, rezygnacja z używek (alkohol, papierosy) oraz wiedza dotycząca odżywiania w celu zminimalizowania narastającego problemu nadwagi i otyłości.
Nowotwory, którym możemy zapobiec
Warto mieć świadomość, że istnieją grupy chorób, których wystąpieniu w dużej mierze możemy zapobiec. Zależy jednak, o jakim typie nowotworu mówimy. W kontekście nowotworów skóry oczywiście najprostszą metodą jest chronić dzieci i siebie samych przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym. Dlatego zapewnijmy naszej skórze odpowiednie zabezpieczenie w postaci kremów do opalania, które zawierają filtr UV – nie mniejszy niż 30 SPF dla dorosłych i 50 SPF dla dzieci. Powinniśmy też wiedzieć, że np. jeśli dziecko dozna poparzenia słonecznego (poparzenie z pęcherzami) to zagrożenie u młodego dorosłego, że zachoruje na nowotwór złośliwy skóry, wzrasta.
Ochronę przed rakiem szyjki macicy u kobiet oraz nowotworem głowy i szyi u mężczyzn można zapewnić sobie dzięki szczepionce przeciwko HPV.
Z kolei w profilaktyce chorób jelita grubego wskazana będzie dieta wysokobłonnikowa, od najwcześniejszych lat życia oraz wykonywanie badań endoskopowych (pierwsze badanie nawet w okolicach 30. roku życia).
Obecnie coraz częściej mówi się także o nowotworach ośrodkowego układu nerwowego, które w dużym stopniu wiążą się z nieustannym używaniem telefonów, tabletów i urządzeń elektronicznych, emitujących groźne promieniowanie. Miejmy to na uwadze pozwalając, naszemu dziecku oglądać bajki na tablecie już od najmłodszych lat. Są to choroby, o których nie słyszymy jeszcze tak często... ale to właśnie powszechny dostęp do elektroniki może być przyczyną wielu tragedii, czyli zachorowania na groźne nowotwory układu nerwowego.
Nowotwór a genetyka
Niestety, musimy wiedzieć, że większości nowotworów u dzieci po prostu nie da się zapobiec. Etiologia wielu z nich nie jest znana, ale możemy stwierdzić, że zwykle ich wystąpienie spowodowane jest modyfikacją genetyczną, czyli złamaniem struktury chromosomalnej. Musimy jednak pamiętać, że te „najpopularniejsze” są wywołane często np. czynnikami środowiskowymi (złą dietą, brakiem ruchu, niedostateczną ochroną przed promieniowaniem słonecznym), a z tymi z powodzeniem możemy już walczyć. Rakowi, który nie ma podłoża genetycznego, można zapobiegać np. dzięki modyfikacji nawyków i prozdrowotnym zachowaniom.
- Istotą jest budowanie świadomości i „szerokie myślenie” nt. unikania czynników ryzyka wystąpienia nowotworów. Jeśli będziemy wiedzieli, jakich zasad przestrzegać, wtedy istnieje szansa, że w dorosłym życiu nasze dziecko i my sami, unikniemy wielu chorób. Ponadto, brak świadomości zagrożenia chorobami nowotworowymi, a także często niechęć społeczeństwa do wykonywania badań oraz wczesnego zgłaszania się do lekarza w przypadku zauważenia ewentualnych zmian chorobowych może niestety skutkować wzrostem poziomu śmiertelności. To dlatego edukacja w zakresie ochrony przed chorobami ma tak kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia - podkreśla prof. Paweł Januszewicz, dyrektor ds. Pediatrii Centrum Zdrowia Dziecka Damiana
