Za jakość produktów, które trafiają na nasze stoły, odpowiedzialni są wszyscy: rolnicy, na których gruntach rosną zboża, owoce i warzywa, hodowcy drobiu i bydła, właściciele skupów, przetwórcy i producenci opakowań, dystrybutorzy żywności i wreszcie – my sami.
Według badań, zleconych przez Unię Europejską, aż 11% produktów spożywczych dostępnych w krajach UE jest niezgodnych z wymogami bezpieczeństwa, a nawet 20% punktów, w których sprzedawana jest żywność, nie spełnia podstawowych zasad higieny. Podstawowym źródłem zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności pozostają jednak sami konsumenci. Podstawowe grzechy to niewłaściwe przechowywanie produktów w lodówce, niska higiena ogólna i niestaranne przygotowanie.
Dlatego zanim winą za spleśniałe warzywa czy zepsute mięso obarczymy producentów, sprawdźmy, w jaki sposób sami możemy wpłynąć na to, by produkty, które jemy na co dzień jak najdłużej zachowały dobry smak, piękny zapach i przede wszystkim – naturalne właściwości odżywcze.
Warzywa i owoce
- Kupując warzywa i owoce zwróć uwagę na to, aby były świeże i nieuszkodzone. Jeżeli wybierasz produkt pakowany w folię dopilnuj, aby nie było pod nią płynu;
- Owoce i warzywa myj starannie pod bieżącą wodą nie tylko wtedy, kiedy jesz je ze skórką, ale również wtedy, gdy zamierzasz je obrać. Jeśli skórka jest gruba, możesz do tego celu wykorzystać specjalną miękką szczoteczkę;
- Produkty myj bezpośrednio przed jedzeniem. Umyte wcześniej śliwki, gruszki czy winogrona szybciej się zepsują;
- Większość warzyw i owoców przechowuj w lodówce – poza tymi, które jeszcze dojrzewają, takimi jak banany, pomidory czy jabłka oraz produktami o większej trwałości, jak np. ziemniaki czy buraki. Jeśli jednak chcesz trzymać je przez dłuższy okres, najlepszym miejscem będzie dolna szuflada lodówki;
- Warzyw zielonych nie przechowuj w folii: w warunkach beztlenowych wytwarzają niebezpieczne dla zdrowia azotyny;
- Część warzyw i owoców (ziemniaki, kapusta, marchew, pietruszka, seler, por, jabłka, pomidory) może być przechowywana w domu nawet do 1 miesiąca, większość należy jednak spożyć najdłużej w przeciągu tygodnia (banany, gruszki), a nawet 2-3 dni (truskawki, czereśnie, wiśnie). Zamrożone – zachowają swoje walory smakowe nawet przez rok;
- Przetwory owocowe i warzywne przechowuj w temperaturze poniżej 15 stopni, ograniczając dostęp światła.
[-------]
Produkty mączno-zbożowe
- Pieczywo z reguły nadaje się do spożycia przez bardzo krótki okres czasu, a to ze względu na zachodzące procesy czerstwienia i pleśnienia. Te pierwsze zachodzą głównie w niskich temperaturach (dlatego nie powinieneś przechowywać pieczywa w lodówce), do pleśnienia dochodzi w cieplejszych, beztlenowych warunkach (np. kiedy przechowujesz chleb w torebce foliowej). Najlepszym miejsce do przechowywania pieczywa będzie drewniany lub plastikowych chlebak zapewniający dostęp tlenu. Możesz korzystać również z toreb papierowych;
- Zamrożone w temperaturze -18 stopni chleb czy bułki mogą czekać nawet kilka miesięcy, zachowując wszystkie walory smakowe;
- Mrozić możesz bez obaw również ciasta, knedle, pierogi, różnego rodzaju kluski czy ciasto francuskie lub do pizzy;
- Herbatniki i suchary przechowuj w szklanym słoju lub puszce. Możesz wrzucić do nich odrobinę grubej soli kuchennej, która będzie absorbować wilgoć.
Tłuszcze
- Tłuszcze przechowuj w lodówce lub ciemnym i chłodnym pomieszczeniu;
- Masło, margarynę i smalec trzymaj w zamkniętym szklanym lub kamionkowym pojemniku – tłuszcze szybko chłoną zapachy;
- Świeże masło powinno zachować swoje właściwości prze okres przydatności do spożycia zapisany na opakowaniu, jednak trzymane przez dłuższy okres czasu poza lodówką może szybciej ulegać jełczeniu. Dlatego większą liczbę kostek najkorzystniej jest trzymać w zamrażarce, a wyjmować z niej tylko jedną na bieżące potrzeby;
- Olej i oliwę możesz przechowywać w temperaturze ok. 6-7 stopni przez 2-3 miesiące.
Nabiał
- Produkty nabiałowe mają z reguły bardzo krótki okres przydatności do spożycia i mogą być przechowywane zaledwie przez kilka dni. Nieco dłuższy termin ważności ma jedynie pasteryzowane mleko i napoje mleczne zamknięte w kartonach (nawet do kilku miesięcy), pakowane próżniowo kefiry, jogurty, sery żółte i topione (ok. 1 miesiąca);
- Świeże sery twarogowe możesz przechowywać nie dłużej niż 2-3 dni, chyba że są zamknięte w hermetycznym foliowym opakowaniu;
- Jaja możesz bezpiecznie trzymać w lodówce przez ok. 1 miesiąc, najlepiej na specjalnej półce na drzwiach.
Ryby i owoce morza
- Świeże ryby nadają się do zjedzenia przez okres zaledwie 1-2 dni i powinny być przechowywane na najniższej półce w lodówce w temperaturze ok. 0 stopni Celsjusza;
- Ryby po wypatroszeniu i oczyszczeniu, gotowe filety lub owoce morza możesz przechowywać w zamrażarce przez 6-8 miesięcy;
- Ryby wędzone trzymaj w temperaturze 5-6 stopni, koniecznie w folii, aby charakterystycznym zapachem nie przechodziły inne produkty;
- Konserwy rybne po otwarciu możesz przechowywać przez 2-3 dni pod warunkiem, że wyjmiesz je z puszki i umieścisz w zamkniętym pojemniku, umożliwiając dostęp tlenu.
[-------]
Mięso i wędliny
- Surowe kiełbasy oraz parówki przechowujemy w lodówce w średniej temperaturze do 4 dni, kiełbasy suche mogą w niej spędzić nawet miesiąc, choć często na ich powierzchni pojawi się wówczas białawy nalot, który najlepiej oczyścić przed spożyciem;
- Umyte i dokładnie osuszone surowe mięsa przechowuj w lodówce w pojemnikach specjalnie do tego celu przeznaczonych. Zachowaj uwagę przy ich wyborze: niektóre bywają wykonane w części z substancji rozpuszczających się właśnie w tłuszczach, co może spowodować ich przenikanie do żywności;
- Surowe mięso możesz przechowywać nawet do 5-7 dni jeśli skropisz je sokiem z cytryny lub zamarynujesz w zalewie octowej;
- Mięso przeznaczone do zjedzenia w przeciągu 2-3 dni należy trzymać na najniższej półce w lodówce, tuż na szufladami – temperatura sięga tam jedynie 2-3 stopni Celsjusza, a sok nie ścieka na produkty ułożone poniżej;
- Mięso podzielone na niewielkie porcje i umieszczone w torebkach foliowych możesz przechowywać w zamrażarce ok. 2-3 miesięcy.
Potrawy gotowe
- Raz przygotowany posiłek nie powinien pozostawać w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 godziny (1 godzinę jeśli pogoda jest wyjątkowo upalna). Później trzeba go umieścić w lodówce lub zamrozić – w przeciwnym wypadku może dojść do niebezpiecznego namnażania się bakterii;
- Pozostałe po posiłku resztki potraw należy przełóż do nowego, czystego pojemnika – nie trzymaj ich w garnku, w którym były przygotowywane.
- Raz przegotowanych potraw nie przechowuj dłużej niż 2-3 dni;
- Jeśli zupę, kluski czy mięso zmierzasz zamrozić, całość schłódź najpierw w lodówce – w ten sposób zachowasz maksimum wartości odżywczych;
- Gotowe potrawy dziel na mniejsze porcje, wystarczające na jeden posiłek;
- Rozmrożone danie koniecznie zagotuj przed podaniem;
-Bezwzględnie nie mroź ponownie produktów raz rozmrożonych.
7 praktycznych wskazówek i informacji
1. Przechowywana żywność podlega stałym przemianom, które wpływają nie tylko na jej skład mikrobiologiczny, chemiczny i fizyczny, ale także mogą zmieniać jej wartość odżywczą i smakową, strukturę i właściwości;
2. W największym stopniu na psucie się przechowywanej żywności wpływają warunki przechowywania (temperatura, stopień wilgotności powietrza, dostęp tlenu), a także zawartość wody w produkcie – im jej więcej, tym przemiany zachodzą szybciej;
3. Większość dostępnych na rynku produktów w naturalny sposób zawiera w swoim składzie różnego rodzaju mikroby, a nawet patogeny. Ich eliminacja jest możliwa tylko poprzez staranne przygotowanie i właściwe przechowywanie żywności;
4. Bakterie najszybciej mnożą się w temperaturze od 5-7 do ok. 60oC; dbaj o to, by w tym przedziale temperatur przechowywać żywność jak najkrócej;
5. Pamiętaj: termin ważności odnosi się do produktów fabrycznie zamkniętych, po otwarciu należy je spożyć jak najszybciej;
6. Pojemniki z tworzyw sztucznych, w których trzymasz produkty spożywcze, powinny posiadać atest Państwowego Zakładu Higieny;
7. Fabrycznie zapakowane gotowe dania przechowuj i przygotowuj zgodnie z instrukcją.
