Skala problemu
Z danych Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości przytaczanych przez pacjent.gov.pl wynika, że już 12,2% chłopców i 10% dziewcząt w wieku przedszkolnym ma nadwagę lub otyłość. W przypadku dzieci w wieku szkolnym odsetki te są jeszcze wyższe, sięgając 18,5% wśród chłopców i 14% wśród dziewcząt. Polska zajmuje obecnie niechlubne, ósme miejsce w światowym rankingu nadwagi i otyłości wśród dzieci w wieku 7–9 lat.
Konsekwencje zdrowotne
Otyłość w młodym wieku prowadzi do wielu poważnych problemów zdrowotnych. Należą do nich:
-
insulinooporność i cukrzyca typu 2,
-
choroby sercowo-naczyniowe,
-
niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
-
problemy ortopedyczne wynikające z nadmiernego obciążenia aparatu ruchu.
Nie mniej istotny jest aspekt psychologiczny. Dzieci zmagające się z nadwagą i otyłością często doświadczają stygmatyzacji, wykluczenia społecznego oraz trudności w budowaniu relacji rówieśniczych. Jak wynika z badań Instytutu Karolinska w Szwecji, otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych i depresyjnych u dzieci i młodzieży. Dziewczęta z otyłością są o 43% bardziej narażone na te problemy, a chłopcy – o 33%.
Przyczyny problemu
Główne czynniki przyczyniające się do wzrostu otyłości wśród dzieci i młodzieży to:
-
zmniejszona aktywność fizyczna, szczególnie po okresie pandemii COVID-19,
-
zmiana nawyków żywieniowych, w tym nadmierne spożycie wysoko przetworzonej żywności,
-
nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych (smartfony, tablety),
-
brak odpowiednich wzorców żywieniowych w rodzinach.
Brak skutecznych działań systemowych
Pomimo licznych kampanii informacyjnych i programów promujących zdrowy styl życia, problem otyłości wśród dzieci nie został skutecznie zażegnany. Eksperci zwracają uwagę na brak współpracy międzyresortowej oraz na krótkotrwałość realizowanych inicjatyw.
Plany wprowadzenia od września 2025 roku nowego przedmiotu – edukacji zdrowotnej – budziły nadzieję na poprawę sytuacji. Jednak decyzja o nieobowiązkowym charakterze tych zajęć może znacząco ograniczyć ich wpływ na zmianę nawyków wśród dzieci i młodzieży.
Rola rodziców w profilaktyce otyłości
Anna Dela podkreśla, że zmiana nawyków musi rozpocząć się od rodziny. To w domach kształtują się codzienne przyzwyczajenia żywieniowe i aktywnościowe dzieci. Nawet najbardziej zaawansowane programy systemowe nie przyniosą rezultatów, jeśli rodzice nie będą ich wspierać w praktyce.
Dostępne wsparcie
Rodzice mogą korzystać z zasobów takich jak serwis Diety NFZ, który oferuje bezpłatne plany żywieniowe dostosowane do wieku i stanu zdrowia dzieci. Ważnym elementem pomocy są również poradnie chorób metabolicznych, których w Polsce jest obecnie około 30.
Problem otyłości wśród dzieci i młodzieży wymaga wielowymiarowych rozwiązań, obejmujących działania na poziomie systemowym, społecznym i rodzinnym. Kluczowe jest budowanie świadomości, edukacja oraz współpraca międzysektorowa. Przyszłość zdrowotna młodego pokolenia zależy od decyzji podejmowanych dziś.
