– Zdrowie psychiczne dotyczy każdego z nas, nawet jeżeli nie bezpośrednio, to może dotyczyć członka rodziny, przyjaciela albo znajomego z pracy. Dlatego tak ważne jest, żeby mówić głośno o tym problemie i nagłaśniać wyzwania, przed jakimi stoimy w kontekście zdrowia psychicznego – podkreśla Natalia Zdrojewska, head of growth w Fundacji Pomagam.pl.
Problemy systemowe i geograficzne
Raport „Ważne słowa na P.” wskazuje, że problemy zdrowia psychicznego dotyczą 8,3 mln Polaków. Dla wielu z nich dostęp do terapii jest utrudniony przez brak specjalistów w mniejszych miejscowościach i wysokie koszty prywatnych usług terapeutycznych. W przypadku wizyt na NFZ problemem jest długi czas oczekiwania, który średnio wynosi 128 dni, a w niektórych województwach może sięgać nawet roku. Tymczasem skuteczne leczenie wymaga szybkiej reakcji i regularności.
Zdrojewska zwraca uwagę na proces prywatyzacji usług terapeutycznych, który znacząco ogranicza dostępność leczenia dla osób mniej zamożnych. Dla wielu pacjentów koszt jednej wizyty, wynoszący od kilkudziesięciu do kilkuset złotych, stanowi barierę nie do pokonania.
Zapotrzebowanie kontra finansowanie
Z danych z 2023 roku wynika, że z finansowanej przez NFZ psychoterapii skorzystało 355 460 osób, a psychiatrzy przeprowadzili 4,3 mln wizyt. Pomimo wzrostu liczby sesji terapeutycznych i konsultacji psychologicznych w ostatniej dekadzie, wsparcie psychiatryczne zmniejszyło się o 3% w stosunku do 2013 roku. Obecnie na zdrowie psychiatryczne przeznacza się 4,5% środków publicznych na ochronę zdrowia, co jest znacząco poniżej oczekiwań środowiska medycznego. Eksperci postulują wzrost tego wskaźnika do 7% w najbliższych latach.
Pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego jako odpowiedź
Rozwiązaniem problemów mogłoby być rozwinięcie pilotażu Centrów Zdrowia Psychicznego. Inicjatywa ta zapewnia wsparcie na poziomie lokalnym, oferując kompleksową pomoc w ramach systemu zdrowia publicznego.
Rosnąca świadomość społeczna
W ostatnich latach wzrosła świadomość społeczna na temat zdrowia psychicznego, co przekłada się na większą gotowość do szukania pomocy. Z drugiej strony osoby w kryzysie wciąż zmagają się ze stygmatyzacją. Badania wskazują, że znacząca większość respondentów nie akceptuje byłych pacjentów psychiatrycznych w roli nauczycieli, lekarzy czy członków rodziny.
Pomoc charytatywna jako ratunek
Platforma Pomagam.pl odnotowuje coraz więcej zbiórek na wsparcie psychoterapii i leczenia psychiatrycznego. W latach 2016–2023 liczba takich inicjatyw wzrosła o 500%. Niestety, decyzja o założeniu zbiórki często oznacza, że pacjent i jego rodzina wyczerpali już inne możliwości finansowe.
Zdrowie psychiczne wymaga systemowych rozwiązań, w tym lepszego finansowania, edukacji i przeciwdziałania stygmatyzacji. Tylko wtedy możliwe będzie skuteczne wsparcie milionów Polaków potrzebujących pomocy.
