Zapłodnienie in vitro jest metodą zapłodnienia, która polega na doprowadzeniu do połączenia komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, poza żeńskim układem rozrodczym. Jest stosowana z szerokich wskazań jako sposób leczenia niepłodności w wypadku, gdy inne metody wspomaganego rozrodu nie mają zastosowania lub nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Zapłodnienie in vitro to nie jest tylko zabiegiem polegający na pobraniu komórek jajowych, ale cały proces leczniczy, który wymaga od pary zaangażowania, czynnego uczestniczenia w leczeniu i dużo cierpliwosci.
Na czym polega?
Metoda in vitro polega na przeprowadzeniu hormonalnie sterowanego procesu owulacji, następnie na pobraniu komórek jajowych, które są łączone z męskimi komórkami rozrodczymi (plemnikami) w warunkach laboratoryjnych. Zarodki uzyskane w wyniku zapłodnienia są następnie umieszczane w macicy i jeśli dojdzie do zagnieżdżenia, powstaje ciąża, która dalej przebiega w sposób naturalny. W zależności od wieku kobiety ma to miejsce w około 25 do 30% przypadków. Szansa na urodzenie dziecka wynosi średnio 20% w przypadku pojedynczej próby zapłodnienia pozaustrojowego. Zabieg przeprowadza się najczęściej u kobiet do 41 roku życia, albowiem po 41 roku życia silnie zmniejsza się szansa urodzenia żywego dziecka, a jednocześnie wzrasta ryzyko związane z ciążą i porodem.
Przygotowania zaczynają się w II połowie cyklu poprzedzającego procedurę pobierania komórek do transferu zarodków. W odpowiednim momencie, kiedy pęcherzyki osiągną odpowiednie rozmiary następuje punkcja, a więc pobranie komórek jajowych w nich zawartych. Zabieg ten trwa kilka minut i jest wykonywany w znieczuleniu pod kontrolą USG. Lekarz nakłuwa jajniki przez pochwę, a cienka igła pobiera płyn pęcherzykowy z komórkami jajowymi. Następnie embriolog w laboratorium in vitro odnajduje obecne w płynie pęcherzykowym oocyty i przenosi je w specjalnych pożywkach do inkubatora. W tym samym czasie mężczyzna oddaje nasienie, z którego pozyskuje się odpowiednimi technikami najlepsze plemniki.
[-------]
Po kilku godzinach od pobrania komórek do pożywki z komórkami jajowymi dodaje się przygotowane plemniki i całość umieszcza sie ponownie w inkubatorze. Po 16 - 20 godzinach embriolog ocenia czy nastąpiło zapłodnienie. Następnego dniu ocenia się ponownie zapłodnione komórki i proces ich dalszego rozwoju. Zarodki przenosi się do jamy macicy cieniutki cewnikiem w 2- 3 dobie po punkcji. Zwykle przenosi się 2 - 3 zarodki. jeżeli w procesie stymulacji i późniejszego zapłodnienia doszło do powstania większej ilości zarodków, to pozostałe mogą zostać zamrożone i wykorzystane w późniejszym okresie.
Pierwszą osobą, która przyszła na świat w wyniku zastosowania tego zabiegu była Louise Brown, urodzona 25 lipca 1978 roku. W Polsce pierwszego zapłodnienia in vitro u człowieka dokonał Marian Szamatowicz z Kliniki Ginekologii Akademii Medycznej w Białymstoku w 1987.
Dla kogo zapłodnienie metodą In vitro?
• Kobiet z niedrożnymi jajowodami, endometriozą, ciężkimi zaburzeniami jajeczkowania, nieznaną przyczyną niepłodności (po kilku latach bezskutecznego leczenia innymi metodami);
• Mężczyzn z małą liczbą plemników lub ich brakiem w nasieniu;
• Małżeństw albo stałym parom; na in vitro dla samotnych kobiet nie każdy ośrodek się zgadza;
• kobieta nie powinna przekroczyć 42. roku życia, w przypadku mężczyzn nie ma ograniczeń.
[-------]
Powikłania
- U kobiet
W trakcie stosowania kuracji hormonalnej przed zapłodnieniem in vitro istnieje możliwość rozwoju zespołu hiperstymulacji jajników. Prawdopodobieństwo wystąpienia tego zaburzenia o ciężkim przebiegu wynosi 0,6%. Stosowane leki mogą powodować powstanie torbieli jajnika u kobiet ze skłonnościami do takich zaburzeń lub krótkotrwale zwiększyć ryzyko chorób nowotworowych. Inne możliwe, krótkoterminowe komplikacje obejmują: bardzo niskie ryzyko infekcji lub krwawienia, które są związane z wykonaniem zabiegu.
- Ciąży
Głównym powikłaniem ciąży wywołanej in vitro jest ryzyko ciąży bliźniaczej i mnogiej. Wynika to z praktyki umieszczania dwóch i większej ilości zarodków w czasie transferu do macicy. Ryzyko poronienia po zapłodnieniu pozaustrojowym jest podobne do ryzyka po zapłodnieniu naturalnym lub według innych źródeł zwiększone o około 25%. Ryzyko wewnątrzmacicznego obumarcia płodu zwiększone jest z 0,37% do 1,62%. W niektórych krajach wprowadzono ograniczenia w ilości transferowanych zarodków do dwóch.
- Wady wrodzone
Niektóre badania naukowe potwierdzają zwiększoną możliwość wystąpienia wad wrodzonych u dzieci pochodzących z zapłodnienia in vitro, istnieją jednak również prace badawcze, które nie odnotowały tych zagrożeń, nieznana jest też przyczyna ewentualnego ryzyka.
Badania, które należy wykonać:
Kobiety:
Po zakwalifikowaniu do in vitro, najwcześniej pół roku przed zabiegiem:
• ocena stanu bakteriologicznego pochwy - wymaz,
• USG jajników,
• stężenie hormonów FSH, estradiol - badanie krwi;
• wykluczenie infekcji wirusowych: HIV, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C - badanie krwi;
• oznaczenie grupy krwi.
W trakcie procedury:
• oznaczenie stężeń hormonów: estradiol, niekiedy LH i progesteron (średnio trzy razy)
• USG jajników (średnio 3 razy)
- Mężczyźni:
• badanie nasienia,
• wykluczenie infekcji wirusowych: HIV, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C - badanie krwi.
• Jeżeli wskazanie do zapłodnienia pozaustrojowego wynika ze złych parametrów nasienia - dodatkowo badanie kariotypu, czyli ocena liczby i struktury chromosomów - badanie krwi.
• Mogą być również inne badania, co zależy od przyczyny niepłodności i decyzji lekarza.
www.fit.pl
