Mamo, unikaj alkoholu!
Według badań PARPA (obecnie KCPU)1, alkoholowe zaburzenia rozwojowe (FASD), w tym FAS, są najczęściej występującymi w Europie niegenetycznymi schorzeniami neurorozwojowymi. W Polsce dotykają co najmniej 1 na 50 dzieci w wieku 7–9 lat. „Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą być szkodliwe dla płodu. Spożywanie alkoholu w ciąży może prowadzić do przedwczesnego porodu, poronienia oraz rozwoju poważnych niepełnosprawności związanych z zachowaniem, uczeniem się, myśleniem i rozwojem fizycznym. FAS to najcięższa forma płodowego spektrum zaburzeń alkoholowych” – dodaje dr Reśko-Zachara.
Nie tylko w rodzinach z problemami alkoholowymi
Spożywanie alkoholu w ciąży występuje u co najmniej 7,1% kobiet, niezależnie od wieku, miejsca zamieszkania czy wykształcenia2. „FASD mogą dotyczyć każdego dziecka, nie tylko tych z rodzin z problemami alkoholowymi. Problem ten występuje także w rodzinach spożywających jedynie wysokogatunkowe alkohole i nigdy nie upijających się. Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu w ciąży” – podkreśla Bożena Cieślak-Osik, psycholog ze Szpitala Karowa.
Wczesna diagnoza – trudna, ale możliwa
Dzieci z FAS często rodzą się z niską masą ciała i wzrostem, co może być zauważalne już w łonie matki. Po narodzinach mogą występować charakterystyczne cechy dysmorficzne twarzy, takie jak krótkie szpary powiekowe, hiperteloryzm, niedorozwój środkowej części twarzy oraz inne cechy. Jednak nie wszystkie dzieci z FASD mają widoczne objawy fizyczne. „Fizyczne cechy mogą wskazywać na FAS, ale objawy mogą nie być widoczne od razu. FAS wiąże się także z trwałymi uszkodzeniami funkcji mózgu, co prowadzi do zaburzeń psychicznych, behawioralnych, kognitywnych i społecznych” – tłumaczy dr Reśko-Zachara.
Zabójca dziecięcego potencjału
Dzieci narażone na działanie alkoholu w czasie ciąży często zmagają się z różnorodnymi problemami przez całe życie. „FAS uszkadza mózg rozwijającego się dziecka, co prowadzi do obniżonego ilorazu inteligencji, trudności z myśleniem hipotetyczno-dedukcyjnym, problemów z pamięcią i uwagą. Mimo że problemy związane z FAS są nieodwracalne, odpowiednie leczenie może pomóc w poprawie jakości życia i zarządzaniu emocjami oraz funkcjami poznawczymi” – dodaje Bożena Cieślak-Osik.
Co dalej po diagnozie?
Dzieci z FAS mogą rozwijać się normalnie do pewnego wieku, ale problemy mogą stać się widoczne w szkole, gdzie dzieci mogą mieć trudności z koncentracją i nauką. „Rodzice często zgłaszają się do psychologów z powodu problemów behawioralnych dziecka. Wstępna diagnoza FAS pozwala na skierowanie dziecka do odpowiednich specjalistów. Terapia wymaga współpracy lekarzy, fizjoterapeutów, logopedów i psychologów, a także zaangażowania rodziców. Szybka reakcja może poprawić jakość życia, mimo że problemów nie da się całkowicie wyeliminować” – zauważa Bożena Cieślak-Osik.
Zapobieganie i działanie
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania FAS jest całkowita abstynencja od alkoholu w czasie ciąży. W przypadku zauważenia niepokojących objawów u dziecka, warto jak najszybciej skonsultować się z pediatrą, który przeprowadzi wstępne badania i skieruje do odpowiednich specjalistów.
